Καμπανάκι κινδύνου για επιβολή ελέγχου κεφαλαίων -γνωστά ως capital controls- στις τράπεζες χτυπάει όλο και πιο έντονα τις τελευταίες μέρες με αποκορύφωμα τη δήλωση της Ντόρας Μπακογιάννη ότι αν δεν υπάρξει συμφωνία μέχρι στην Παρασκευή, θα επιβληθεί έλεγχος κεφαλαίων μέσα στο τριήμερο του Αγίου Πνεύματος.

Η κυβέρνηση δηλώνει ότι δεν πρόκειται να πληρώσει τη δόση του ΔΝΤ στις 5 Ιουνίου αν δεν υπάρξει συμφωνία με τους δανειστές, ενώ αίσθηση προκαλεί η εκτίμηση της κ. Μπακογιάννη ότι είναι ορατός ο κίνδυνος επιβολής σεναρίου Κύπρου στην Ελλάδα, εφόσον τα επόμενα 24ώρα η κυβέρνηση και οι εταίροι δεν καταλήξουν σε συμφωνία.

«Αν δεν έχουμε συμφωνία μέχρι την Παρασκευή, φοβάμαι ότι το Σαββατοκύριακο που είναι και τριήμερο, θα υπάρξει έλεγχος κεφαλαίων στις τράπεζες, το λεγόμενο capital control, όπως συνέβη και στην Κύπρο», είπε η βουλευτής και  υποστήριξε ότι θα επιβληθεί ανώτατο όριο αναλήψεων στους λογαριασμούς ιδιωτών και επιχειρήσεων, προκειμένου με αυτό τον τρόπο να αποτραπεί -λόγω του πανικού από μία ενδεχόμενη «πτώχευση» της Ελλάδας λόγω της μη καταβολής της δόσης προς το ΔΝΤ- η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος.

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γαβριήλ Σακελλαρίδης διέψευσε το σενάριο για έλεγχο κεφαλαίων και είπε ότι δεν υπάρχει καμία τέτοια πιθανότητα. «Όποιος κάνει τέτοιες δηλώσεις να αναλαμβάνει τις ευθύνες του. Είναι καταστροφολογικά σενάρια» ανέφερε.

Έτσι αν και τα σενάρια για επιβολή ελέγχων στη διακίνηση κεφαλαίων διαψεύδονται, αυτό δεν συμβαίνει για τη μη πληρωμή της δόσης του ΔΝΤ. Η κυβέρνηση εκτιμά ότι θα καταφέρει να πληρώσει μισθούς και συντάξεις στο τέλος του Μαΐου και στο τέλος του Ιουνίου (περίπου 4 δισ. ευρώ για το δίμηνο), ωστόσο πρέπει να πληρώσει 300 εκατ. ευρώ στο ΔΝΤ στις 5 Ιουνίου, επιπλέον 350 εκατ. ευρώ στις 12 Ιουνίου, άλλα 550 εκατ. ευρώ στις 16 Ιουνίου και 350 εκατ. ευρώ στις 19 Ιουνίου. Δηλαδή πρέπει να πληρώσει περίπου 1,6 δισ. ευρώ στο Ταμείο μόνο τον Ιούνιο.

Τα βήματα μέχρι τα capital controls

Η επιβολή ελέγχου κεφαλαίων στις τράπεζες στην Ελλάδα εξαρτάται άμεσα από την πορεία των καταθέσεων και από ένα γεγονός που μπορεί να πυροδοτήσει αύξηση απόσυρσης των κεφαλαίων. Γενικά η επιβολή τέτοιων ελέγχων μπορεί να γίνει προληπτικά – όπως έγινε στην Κύπρο για να εφαρμοστεί και το κούρεμα καταθέσεων – ενώ για την ώρα τα όσα σενάρια διακινούνται για την Ελλάδα δεν περιλαμβάνουν κούρεμα.

Το σενάριο για την Ελλάδα που ανέλυσε η Ντόρα Μπακογιάννη αφορούσε στην επιβολή ελέγχων μέσα στο τριήμερο, ενώ η Μιράντα Ξαφά, πρώην στέλεχος του ΔΝΤ, το σύνδεσε άμεσα με τη μη πληρωμή της δόσης προς το Ταμείο.

Όπως ανέφερε η κ. Μπακογιάννη στον ANT1, μετά τη δήλωση του υπουργού Εσωτερικών, Νίκου Βούτση, ότι η Ελλάδα δεν θα πληρώσει τη δόση προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η ίδια φοβάται ότι θα υπάρξει capital control στις τράπεζες, όπως συνέβη στην Κύπρο. «Ή το τριήμερο ή την ημέρα εκείνη της μη πληρωμής της δόσης (5 Ιουνίου)» μπορεί να υπάρξει περιορισμός στην κίνηση κεφαλαίων, σημείωσε η βουλευτής της ΝΔ, υπενθυμίζοντας ότι στην Κύπρο ο έλεγχος κεφαλαίων είχε επιβληθεί σε τριήμερη αργία.

Όπως έχει αναφέρει η Bank Of America, αλλά και οι οίκοι αξιολόγησης, αν η Ελλάδα χάσει την προθεσμία πληρωμής θα της δοθεί περίοδος χάριτος 30 ημερών για να πληρώσει τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις και αν και εντός 30 ημερών δεν αποπληρώσει τότε η Ελλάδα θα έχει περιέλθει σε καθεστώς χρεοκοπίας.

Η χρεοκοπία προς κάποιον πιστωτή – λόγω του Αγγλικού δικαίου – συνιστά αυτομάτως αθέτηση πληρωμών προς άλλους πιστωτές και κυρίως προς τον ευρωπαϊκό μηχανισμό σταθερότητας που έχει δανείσει την Ελλάδα περίπου 140 δισ. σε δάνεια διάσωσης.

Ο έλεγχος κεφαλαίων εξαρτάται από τις καταθέσεις

Όπως ήδη αναφέρθηκε το αν θα επιβληθεί έλεγχος κεφαλαίων εξαρτάται από την πορεία των καταθέσεων, στην παρούσα φάση, καθώς εκτιμάται ότι η ΕΚΤ δεν θα διέκοπτε τη στρόφιγγα το ELA που θα οδηγούσε στο ίδιο αποτέλεσμα.

Αν η Ελλάδα δεν πληρώσει το ΔΝΤ τότε λόγω της ανησυχίας που θα δημιουργηθεί οι καταθέτες θα προσπαθήσουν να πάρουν τα λεφτά τους από τις τράπεζες, όπως ανέφερε η κ. Ξαφά.

Έτσι, οι έλεγχοι θα επιβληθούν για να μη φύγουν κεφάλαια.

Την άποψη αυτή έχουν αρχίσει να διαχέουν με ιδιαίτερη έμφαση τις αναλύσεις τους οι οίκοι αξιολόγησης, με τελευταίο τον οίκο Moody’s και βασική αιτία την εξάντληση των ρευστών διαθέσιμων στο τραπεζικό σύστημα, λόγω των πληρωμών χρέους από το Δημόσιο και της συγκρατημένης ανησυχίας των καταθετών.

Ποιος επιβάλει τους ελέγχους

Τους ελέγχους δεν θα τους επιβάλει η ΕΚΤ θα τους επιβάλλει, αλλά η ελληνική κυβέρνηση γιατί η ΕΚΤ δεν θα δεχτεί να χρηματοδοτεί το ελληνικό τραπεζικό σύστημα υπό αυτές τις συνθήκες.

Ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ Βίτορ Κονστάντσιο απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με το ενδεχόμενο επιβολής ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων στις τράπεζες επισήμανε πως κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει μόνο αν ζητηθεί από την Ελληνική Κυβέρνηση και στη συνέχεια αν εγκριθεί και από την Επιτροπή, όπως έγινε και στη περίπτωση της Κύπρου.

O Ιβ Μερς, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), σε συνέντευξή του στην ισπανική εφημερίδα La Vanguardia, είπε ότι η επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων είναι δυνατή σε έκτακτες περιπτώσεις.

«Σε μια έκτακτη περίπτωση, κάθε χώρα πρέπει να λαμβάνει έκτακτα μέτρα όπως απαιτεί η περίσταση. Το να μιλάμε για αυτά εκ των προτέρων θα μπορούσε να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην αγορά» απάντησε ο Μερς ερωτηθείς για το εάν οι κεφαλαιακοί έλεγχοι θα ήταν χρήσιμοι στην Ελλάδα.

Η απειλή για capital controls συνδέεται άμεσα με τις καταθέσεις και ήδη τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι στο τέλος Μαρτίου το σύνολο των καταθέσεων που διατηρούν στις τράπεζες επιχειρήσεις και νοικοκυριά υποχώρησε στα 138,5 δισ. ευρώ από 140,5 δισ. ευρώ που ήταν τον Φεβρουάριο. Μέσα σε ένα τρίμηνο έχουν φύγει περίπου 22 δισ. ευρώ και η άντληση ρευστότητας μέσω ELA αποτελεί τη μόνη πηγή ρευστότητας για τις τράπεζες.

Η επιβολή περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων σημαίνει ότι:

1. Θα μπει πλαφόν στις αναλήψεις. Το ύψος δεν μπορεί να το γνωρίζει κανείς, όμως με το παράδειγμα της Κύπρου να είναι πρόσφατο, εκτιμάται ότι μπορεί να είναι στα 100 ή 200 ευρώ την ημέρα ανά πρόσωπο και ανά τράπεζα.

2. Οι επιταγές δεν θα είναι δυνατόν να εξαργυρωθούν και θα μένουν στα χαρτιά

3. Δεν θα είναι δυνατή η μεταφορά κεφαλαίων στο εξωτερικό

Πάντως σε κάθε περίπτωση δεν πρόκειται για μια απλή διαδικασία, καθώς στην Κύπρο μπορεί να έγινε το τριήμερο της 25ης Μαρτίου του 2013, ωστόσο οι τράπεζες έμειναν κλειστές για μερικές ημέρες και χρειάστηκαν δύο χρόνια για να αρθούν και οι τελευταίοι έλεγχοι…