Έρχονται σημαντικές αλλαγές στο συνταξιοδοτικό – Τι θα προβλέπει το νέο ασφαλιστικό

Σημαντικές αλλαγές έρχονται από το φθινόπωρο για το συνταξιοδοτικό σύστημα της χώρας, με το αρμόδιο Υπουργείο Εργασίας να επιχειρεί μια τομή προσαρμοσμένη στις νέες οικονομικές και δημογραφικές εξελίξεις. Μερικές από τις αλλαγές περιλαμβάνουν την αναθεώρηση του τρόπου υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών για τους μη μισθωτούς, αλλαγές στον υπολογισμό των συντάξεων και των παροχών του e-ΕΦΚΑ, καθώς και αλλαγές στον υπολογισμό των επιδομάτων, τα οποία μέχρι σήμερα διέφεραν από Ταμείο σε Ταμείο.

Επίσης, μία σοβαρή τομή θα είναι η θέσπιση αυτοματοποιημένης διαδικασίας για τα όρια ηλικίας, τα οποία θα συνδέονται με το προσδόκιμο ζωής και θα τεθούν σε εφαρμογή από το 2027, επηρεάζοντας περισσότερο εκείνους που εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας και σε μικρότερο βαθμό εκείνους που είναι κοντά στη συνταξιοδότηση.

Οι αλλαγές αυτές θα περιλαμβάνονται στο νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο που θα κατατεθεί στη Βουλή από το Υπουργείο Εργασίας, χωρίς να είναι γνωστός προς το παρόν ο ακριβής χρόνος κατάθεσής του.

Ας δούμε αναλυτικά τις αλλαγές που προωθούνται, με βάση τις υπάρχουσες πληροφορίες:

• Εισφορές μη μισθωτών: Αλλάζει ο τρόπος υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών για περίπου 733.000 μη μισθωτούς (ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους). Οι εισφορές θα υπολογίζονται με βάση τον νέο Δείκτη Μεταβολής Μισθών, ο οποίος θα καταρτίζεται από το Υπουργείο Εργασίας σε συνεργασία με την ΕΛΣΤΑΤ. Η νέα αυτή ρύθμιση αντικαθιστά τον προηγούμενο τρόπο υπολογισμού, που ήταν συνδεδεμένος με τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (πληθωρισμό). Σε πρώτη φάση, αναμένεται αύξηση των εισφορών, ανάλογη με την αύξηση των μισθών. Για παράδειγμα, αν οι μισθοί αυξηθούν κατά 5% το 2024, οι εισφορές των επαγγελματιών θα αυξηθούν κατά 5% το 2025. Το Υπουργείο Εργασίας εξετάζει τη σύνδεση των εισφορών μόνο με τους μισθούς του ιδιωτικού τομέα, ώστε να αποφευχθεί υπερβολική αύξηση.

• Εισφορά αλληλεγγύης: Το Υπουργείο Εργασίας σχεδιάζει να μειώσει την Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ), προσφέροντας έμμεσες αυξήσεις στις συντάξεις για περίπου 400.000 δικαιούχους. Με τις νέες ρυθμίσεις, η κράτηση θα γίνεται μόνο στο ποσό της σύνταξης που υπερβαίνει τα όρια των 1.400 ευρώ (κύρια σύνταξη) και 300 ευρώ (επικουρική), και όχι στο σύνολο. Για παράδειγμα, ένας συνταξιούχος με κύρια σύνταξη 1.500 ευρώ πληρώνει σήμερα κράτηση 3% στο σύνολο του ποσού, δηλαδή 45 ευρώ. Με το νέο σύστημα, η κράτηση θα μειωθεί στα 10 ευρώ περίπου. Η ΕΑΣ θα παραμείνει απαραίτητη για τη χρηματοδότηση του Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ), το οποίο έχει συγκεντρώσει πόρους ύψους περίπου 14,5 δισ. ευρώ.

• Όρια ηλικίας: Μία από τις σημαντικότερες αλλαγές του νομοσχεδίου είναι η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης από το 2027, επηρεάζοντας ιδιαίτερα τους νέους ασφαλισμένους και όσους βρίσκονται κοντά στη συνταξιοδότηση. Η αύξηση θα συνδέεται αυτόματα με το προσδόκιμο ζωής των ατόμων άνω των 65 ετών και θα επαναλαμβάνεται κάθε τρία χρόνια, με πρώτη περίοδο εφαρμογής το 2027-2030. Η αναπροσαρμογή είχε προβλεφθεί από τη νομοθεσία του 2021, αλλά δεν εφαρμόστηκε λόγω της μείωσης του προσδόκιμου ζωής που προκάλεσε η πανδημία.

• Παροχές e-ΕΦΚΑ: Θα προχωρήσει η δημιουργία ενός ενιαίου κανονισμού παροχών του e-ΕΦΚΑ για την εναρμόνιση των παροχών των ασφαλισμένων των διάφορων ταμείων. Παρά την ενοποίηση των ταμείων από το 2016, εξακολουθούν να υπάρχουν διαφορές στις παροχές όπως τα επιδόματα ασθένειας, μητρότητας και εργατικών ατυχημάτων. Ο νέος κανονισμός θα εξομοιώσει τις παροχές, με το ΙΚΑ να αποτελεί τη βάση αναφοράς.

• Ανταποδοτικό τέλος: Από το 2025, το ανταποδοτικό μέρος των συντάξεων θα συνδέεται με τον Δείκτη Μεταβολής Μισθών, οδηγώντας σε αυξήσεις στις συντάξιμες αποδοχές για όσους αποχωρούν από το 2025 και μετά. Η αύξηση των συντάξεων έως το 2024 θα βασίζεται στον πληθωρισμό, ενώ από το 2025 και μετά, θα βασίζεται στον Δείκτη Μισθών.

Οι προτεινόμενες αλλαγές στο συνταξιοδοτικό σύστημα εισάγουν ένα νέο πλαίσιο που επιδιώκει να βελτιώσει την αποδοτικότητα και τη βιωσιμότητα του συστήματος, αλλά μπορεί να προκαλέσουν αντιδράσεις, καθώς οι νέοι κανόνες αναδιαμορφώνουν τις εισφορές, τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα και τις παροχές των ασφαλισμένων.