Ανησυχία προκαλεί στους πολίτες της χώρας μας η εμφάνιση των μωβ μεδουσών στις ελληνικές θάλασσες. Όσο το καλοκαίρι πλησιάζει και ο κόσμος ετοιμάζεται να ξεχυθεί στις παραλίες αυξάνονται τα ερωτήματα αναφορικά με το εάν το φαινόμενο είναι άμεσα συνδεδεμένο με την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της στο περιβάλλον.
Τι τελικά συμβαίνει; Οι μέδουσες φέτος θα είναι περισσότερες από τις προηγούμενες χρονιές; Υπάρχει συγκεκριμένη εποχή κατά την οποία εμφανίζονται ή απλά τους καλοκαιρινούς μήνες, επειδή πηγαίνουμε πιο συχνά στη θάλασσα τις παρατηρούμε; Η εμφάνισή τους από τι τελικά επηρεάζεται;
Στα ερωτήματα του Newsbeast απαντά ο βιολόγος ωκεανογράφος, διευθυντής Ερευνών στο Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.), Επαμεινώνδας Χρήστου.
«Οι μωβ μέδουσες δεν έχουν συγκεκριμένη εποχή εμφανίζονται οποτεδήποτε, το θέμα είναι το πότε τις παρατηρεί ο κόσμος. Πλέον με το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας σε σύνδεση με το το διεθνές site inaturalist υπάρχει μόνιμη καταγραφή τους σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Μέχρι την Τετάρτη (3/5) είχαν καταγραφεί 16 περιπτώσεις από μωβ μέδουσες σε όλο το πρώτο τετράμηνο του 2023» τονίζει και σημειώνει πως «όταν ανεβαίνει η θερμοκρασία ενισχύεται η ταχύτητα αναπαραγωγής των μωβ μεδουσών».
Πώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει την εμφάνισή τους
«Σαφέστατα η κλιματική αλλαγή αποτελεί έναν παράγοντα που συντελεί στην αύξηση των σμηνών των μωβ μεδουσών ενώ έναν άλλο αποτελεί η υπεραλίευση σε παγκόσμιο επίπεδο. Υπάρχουν όμως και τα τοπικά χαρακτηριστικά που ”αλλοιώνουν” το προφίλ αυτό» διαμηνύει ο βιολόγος ωκεανογράφος, διευθυντής Ερευνών στο Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.), Επαμεινώνδας Χρήστου.
«Στην Ελλάδα παρατηρείται εδώ και χρόνια πως οι εν λόγω μέδουσες κάνουν κύκλους υπερδεκαετείς, δηλαδή κάθε δέκα με δώδεκα χρόνια εμφανίζονται σε ένα μέρος για δύο με τρία έτη. Aυτό το μοτίβο δεν ξέρουμε εάν θα συνεχιστεί γιατί η κλιματική αλλαγή μπορεί να το αλλάξει. Να θυμίσουμε πως οι μέδουσες που εμφανίστηκαν στον Κορινθιακό το 2017-18 είχαν εμφανιστεί ξανά πριν από 12 χρόνια αλλά τότε δεν ήταν τόσο πυκνά τα σμήνη και αυτό είναι επίπτωση της κλιματικής αλλαγής» προσθέτει.
Όπως υπογραμμίζει ο Επαμεινώνδας Χρήστου οι μωβ μέδουσες στο Αιγαίο εμφανίζονται από το 2020. «Υπάρχει ένας πληθυσμός στα ανοιχτά, όπου και πολλαπλασιάζονται, ο οποίος με τα θαλάσσια ρεύματα φτάνει στις παραλίες. Στο Ιόνιο δεν φαίνεται πως φαίνεται πως υπάρχει κάποιος πληθυσμός επειδή όμως συγκοινωνεί με μεγάλες θάλασσες της κεντρικής Μεσογείου είναι πολύ πιθανό οι μέδουσες που εμφανίζονται να έχουν παρασυρθεί από άλλες περιοχές» αναφέρει.
«Οι μέδουσες με βάση τη διατροφή τους ”ανταγωνίζονται” κάποια είδη ψαριών. Επίσης υπάρχουν ψάρια που τρώνε τις μέδουσες, εάν λοιπόν υπάρχει υπεραλίευση αυτά μειώνονται.
Η συγκεκριμένη μέδουσα (η μωβ) δεν χρειάζεται υπόστρωμα για να κάνει τον κύκλο της είναι είδος που ζει στο πέλαγος και προτιμάει περιοχές με μεγάλα βάθη. Πλησιάζει στις ακτές μόνο με τη βοήθεια των ρευμάτων, δεν θέλει να πλησιάσει και μένει στα ανοιχτά» σημειώνει ο διευθυντής Ερευνών στο Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) μιλώντας στο Newsbeast.
Γιατί το τσίμπημά της είναι αρκετά επώδυνο;
Το τσίμπημα από μωβ μέδουσα είναι αρκετά επώδυνο (λόγω της νευροτοξίνης) αλλά όχι επικίνδυνο. Μερικά από τα πιο πιθανά συμπτώματα είναι ο πόνος σαν κάψιμο στο συγκεκριμένο σημείο και το έντονο κοκκίνισμα του δέρματος.
Σοβαρότερα συμπτώματα αλλά πιο σπάνια είναι η ναυτία, η ταχυκαρδία, ο εμετός, η κεφαλαλγία, η δύσπνοια, η πτώση πίεσης και ο σπασμός των βρόγχων.
Σύμφωνα με τον βιολόγο ωκεανογράφο και διευθυντή Ερευνών στο Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.), Επαμεινώνδα Χρήστου «το τσίμπημα της είναι επώδυνο και η έντασή του εξαρτάται από τον αριθμό των νηματοκύστεων, δηλαδή την ποσότητα της τοξίνης που θα βρεθεί στο σημείο επαφής».
«Υπάρχει ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο που πρέπει να ακολουθήσουμε σε περίπτωση τσιμπήματος το οποίο και έχει διαπιστωθεί πως είναι το καλύτερο σαν πρώτη βοήθεια» αναφέρει εξηγώντας πως στην αρχή ξεπλένουμε με θαλασσινό νερό, βάζουμε πάγο και μετά μείγμα μαγειρικής σόδας με θαλασσινό νερό 1:1». Όπως δε τονίζει ο βιολόγος ωκεανολόγος απαγορεύεται να βάλουμε στο σημείο ξύδι ή αμμωνία.
Τι κάνουμε αν μας τσιμπήσει μωβ μέδουσα: Βήμα – βήμα η διαδικασία
Το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας έχει προτείνει ένα ΚΙΤ Πρώτων βοηθειών για την παραλία. Όπως υπογραμμίζει για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε το τσίμπημα των μωβ μεδουσών, καλό είναι στην παραλία να έχουμε τα παρακάτω:
- Μια πλαστική κάρτα (π.χ. παλιά πιστωτική).
- Ένα τσιμπιδάκι.
- Ένα κυπελλάκι (π.χ. ουροσυλέκτης).
- Λίγο μαγειρική σόδα (αναλογία 1:1 με θαλασσινό νερό).
- Αντιισταμινικό χάπι.
- Κάποια κορτιζονούχα κρέμα όπως π.χ. fucicort
Η διαδικασία
- Αρχικά χρησιμοποιούμε θαλασσινό νερό για να πλύνουμε προσεκτικά την περιοχή του τσιμπήματος χωρίς όμως να την τρίψουμε.
- Εφαρμόζουμε ένα μίγμα θαλασσινού νερού και μαγειρικής σόδας (σε αναλογία 1:1) για δύο λεπτά στο σημείο του τσιμπήματος ώστε να σταματήσει οποιαδήποτε επιπλέον έκκριση δηλητηρίου από πιθανά υπολείμματα κυττάρων πλοκαμιών που έχουν μείνει στο δέρμα.
- Στη συνέχεια χρησιμοποιούμε μια πλαστική τραπεζική κάρτα ή κάτι παρόμοιο (και όχι τα χέρια μας) για να αφαιρέσουμε το μείγμα της μαγειρικής σόδας καθώς και οποιαδήποτε τυχόν υπολείμματα από το δέρμα μας.
- Εφαρμόζουμε πάγο πάνω στο τσίμπημα για 5-15 λεπτά. Ο πάγος ή ακόμη και κάποιο παγωμένο αναψυκτικό, θα πρέπει να είναι μέσα σε σακούλα ή κάποιο άλλο περίβλημα, όπως ένα ύφασμα ή μπλουζάκι.
- Ελέγχουμε εάν υποχώρησε ο πόνος και εάν είναι ανάγκη ξαναβάζουμε πάγο για άλλα 5-15 λεπτά.
- Σε περίπτωση που ο πόνος επιμένει, συμβουλευόμαστε έναν γιατρό ή φαρμακοποιό για να μας συνταγογραφήσει παυσίπονα ή αντιφλεγμονώδεις κρέμες (όπως π.χ. 3-4% λιδοκαΐνη και υδροκορτιζόνη).
- Δεν τυλίγουμε το σημείο τσιμπήματος σφιχτά με επιδέσμους, δεν χρησιμοποιούμε ξύδι, ΟΥΤΕ γλυκό νερό, ΟΥΤΕ οινόπνευμα, ΟΥΤΕ αμμωνία.
