Η κλιματική αλλαγή και η υπερθέρμανση του πλανήτη μας είναι εδώ και μας απειλεί όλους εξίσου, είτε κατοικούμε σε κάποια προηγμένη μεγαλούπολη της Δύσης, είτε σε κάποια πρωτεύουσα του αναπτυσσόμενου κόσμου.
Και όμως, τέσσερις πόλεις βρίσκονται αυτή την στιγμή στο προσκήνιο των εξελίξεων όσον αφορά στο ζήτημα της αστικής βιωσιμότητας διαμέσου μιας πιο οικολογικής ανάπτυξης εντός του αστικού ιστού.
Στο Όσλο, το Χονγκ Κονγκ, το Μεξικό και την Ουάσινγκτον συντελούνται πάσης φύσεως αλλαγές, από την χρήση ανακυκλώσιμων μορφών ενέργειας μέχρι την ισότιμη πρόσβαση σε χώρους πρασίνου που ενδέχεται να κάνουν πολύ καλύτερη την ζωή των κατοίκων τους, όχι στο μακρινό, αλλά στο εγγύς μέλλον και σε βάθος δεκαετίας.
Ο ειδικός αρθρογράφος επί περιβαλλοντικών ζητημάτων, Λίαμ Τζέιμσον, σε ένα εκτενές του άρθρο, συνοψίζει όλα αυτά τα τεχνολογικώς «πράσινα» βήματα σε 4 διαφορετικές περιπτώσεις που θα έχουν στόχο μια καλύτερη ζωή σε έναν πλανήτη που διαρκώς παρακμάζει.
Όσλο: Η παγκόσμια πρωτεύουσα της οδικής ασφάλειας
Το 2002, η Νορβηγία υιοθέτησε το «Vision Zero» (Οραμα Μηδέν), ένα φιλόδοξο πρότζεκτ που στοχεύει στην οριστική εξάλειψη των θανατηφόρων τροχαίων ατυχημάτων και στη μείωση του αριθμού των αυτοκινήτων στον δρόμο. Εξού και το όνομά του: Μηδέν, το οποίο αναφέρεται στα θύματα στους νορβηγικούς δρόμους. Η πρωτεύουσα τη χώρας ήδη από το 2015 έχει προβεί στην πεζοδρόμηση του μεγαλύτερου μέρους της πόλης – δεν θα δείτε να κυκλοφορούν ΙΧ στο κέντρο του Οσλο. Είναι μόνο και αποκλειστικά για τους πεζούς ή τους ποδηλάτες.
Και δεν είναι μόνο αυτό: η δημοτική αρχή πήρε μια σειρά από άλλα μέτρα προς την ίδια κατεύθυνση: μέτρα όπως την δραματική μείωση των χώρων στάθμευσης στους δρόμους για να ενθαρρύνουν τους κατοίκους να χρησιμοποιούν τα ΜΜΜ, επανασχεδιασμό όλων των διασταυρώσεων και των κυκλικών κόμβων για την επιβράδυνση των αυτοκινήτων, και ασφαλώς περισσότερους ποδηλατόδρομους και πεζόδρομους.
Κάτι τέτοιο, βέβαια, προκειμένου να επιτευχθεί δεν είναι εύκολο, ούτε «εύπεπτο» από πολιτικούς και πολίτες. Και όπως επισημαίνει σχετικά και η Λία Σάχουμ, ιδρύτρια και διευθύντρια του Vision Zero Network στις ΗΠΑ, «χρειάζεται πολιτική βούληση για να γίνουν αλλαγές που θα κρατήσουν τους ανθρώπους ασφαλείς, ενώ ταυτόχρονα να τους παρέχουν και αρκετή αστική κινητικότητα».
Πάντως, τα μέτρα απέδωσαν σύντομα καρπούς: από 116 σοβαρούς τραυματισμούς και πέντε θανάτους το 2015, το 2019 το Όσλο κατέγραψε μηδενικούς θανάτους σε πεζούς και ποδηλάτες και μόνο έναν θάνατο από τροχαία.
Χονγκ Κονγκ: Αέναη δροσιά εν μέσω υπερθέρμανσης
Η πόλη-χώρα ως γνωστόν κατακλύζεται από θεόρατους ουρανοξύστες οι οποίοι ωστόσο είναι εξαιρετικά ενεργοβόροι, καθώς παγιδεύουν τη θερμότητα, ενώ τα κλιματιστικά που επιστρατεύονται για την δροσιά των ανθρώπων που ζουν μέσα σε αυτούς, καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας –λόχου χάρη, ο κλιματισμός στον επιβλητικό ICC Tower των 118 ορόφων αντιπροσωπεύει το 70% της συνολικής ενέργειας του κτιρίου σε μια μικρή πόλη με πάνω από 1.500 ουρανοξύστες συν περίπου 8.000 πολυώροφα κτίρια άνω των 10 ορόφων.
Με τους επιστήμονες να προβλέπουν, μάλιστα, ότι η παγκόσμια κατανάλωση ενέργειας των κλιματιστικών θα τριπλασιαστεί έως το 2050, η λύση είναι μία: Βιώσιμοι ουρανοξύστες.
Προς αυτήν την κατεύθυνση κινείται το 48ώροφο One Taikoo Place, ένα από τα πιο οικολογικά κτίρια της μεγαλούπολης. Ο ουρανοξύστης χρησιμοποιεί το Neuron, ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης, που προβλέπει από πριν τις ενεργειακές ανάγκες του κτιρίου σε θέρμανση. Ήδη με το σύστημα αυτό, το One Taikoo Place, καταναλώνει σχεδόν 30% λιγότερη ενέργεια από ένα τυπικό πολυώροφο κτίριο γραφείων στο Χονγκ Κονγκ, ενώ την ίδια στιγμή εξοικονομεί σχεδόν 400.000 δολάρια (350.000 ευρώ) σε ηλεκτρική ενέργεια ετησίως καθώς τα νέας γενιάς κλιματιστικά EC plug fans μειώνουν τη χρήση ενέργειας έως και 30%.
Κανκούν: Η πόλη όπου όλοι θα ήθελαν να ζουν
Μια νέα και ολοκαίνουργια πόλη δημιουργείται στο Μεξικό. Είναι ένα πολεοδομικό πλάνο που εξαρχής φαίνεται πολύ πιο εύκολο από την απλή προαστιακή επέκταση μιας υπάρχουσας πόλης προς ανατολάς ή δυσμάς. Μάλιστα, η δημιουργία μιας νέας πόλης εκ του μηδενός μπορεί να διασφαλίσει ότι δεν θα γίνει απλώς άλλη μια ενεργοβόρα μεγαλούπολη που θα ρυπαίνει με εκπομπές άνθρακα.
Το Smart Forest City αποτελεί την πρακτική απόδειξη των όσων αναφέρουμε: Μια οικολογική πόλη που σχεδιάστηκε για το θέρετρο Κανκούν στο Μεξικό από τα χέρια (και τον δημιουργικό εγκέφαλο) του Ιταλού αρχιτέκτονα Στέφανο Μποέρι. Εν μέρει πόλη και εν μέρει ένας πρωτότυπος βοτανικός κήπος, το Smart Forest City στοχεύει να φιλοξενεί έως και 130.000 κατοίκους μέσα σε 5.570 στρέμματα, ενώ θα διαθέτει στις οδούς του πάνω από 7,5 εκατ. φυτά από 400 διαφορετικά είδη που θα απορροφούν 116.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα ετησίως.
Ουάσινγκτον: Εκεί όπου τα πάρκα ανήκουν σε όλους
Μια από τις μόνιμες…. γκρίνιες και παράπονα των κατά τόπους πολεοδόμων είναι τα πάρκα και οι χώροι πρασίνου δεν είναι διαθέσιμοι σε όλους, ειδικά σε όσους ζουν σε περιοχές εντός ενός πολύ πυκνού αστικού ιστού, όπως λόγου χάρη το προάστιο Ανακόστια της πρωτεύουσας των ΗΠΑ.
Η πυκνοκατοικημένη (κυρίως από Αφροαμερικανούς) και υποβαθμισμένη συνοικία είναι αποκομμένη από μεγάλο μέρος της υπόλοιπης πόλης λόγω του αυτοκινητόδρομου 295, που διασχίζει την κοινότητα ρυπαίνοντας κατάφωρα και με προβληματικό τρόπο την ατμόσφαιρα. Ευτυχώς όμως, ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη ένα μεγαλεπήβολο πρότζεκτ που θεσπίστηκε από την δημοτική αρχή της πόλης, χάρη στο οποίο τα πράγματα ενδέχεται να αλλάξουν προς το καλύτερο.
Το πρότζεκτ «11th Street Bridge Park» προβλέπει έναν υπερυψωμένο χώρο πρασίνου περίπου 30 στρεμμάτων, με κήπους που θα ποτίζονται με βρόχινο νερό, ενοικιάσεις σκαφών και κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Το πάρκο θα ανοίξει το 2023 και θα συνδέσει τις κοινότητες στις δύο πλευρές του ποταμού Ανακόστια, ενισχύοντας την πρόσβαση στο πάρκο για όλους, τόσο τους εύπορους κατοίκους της Ουάσινγκτον, όσο και εκείνους στην φτωχή Ανακόστια.
Επιπλέον, η δημοτική αρχή προέβη σε μια δίκαιη αξιοποίησης της υποβαθμισμένης γειτονιάς, διαμέσου μιας σειράς μέτρων όπως την οικονομική συνδρομή σε φτωχές οικογένειες για την αγορά σπιτιών, την παροχή εκπαίδευσης για κατασκευές σε ντόπιους εργάτες, τη χορήγηση δανείων σε τοπικές επιχειρήσεις και προμήθεια κονδυλίων για την αντιμετώπιση της πανδημίας.
Και τα τέσσερα ανωτέρω παραδείγματα, πάντως, αποδεικνύουν ένα πράγμα: αν υπάρχει πολιτική βούληση και αγαστή συνεργασία, όλα είναι εφικτά.
