Τη φράση «πονάει κεφάλι, κόβει κεφάλι» κάνουν πράξη τουλάχιστον δύο είδη θαλάσσιων σαλιγκαριών, αποδεικνύοντας πως πολλές φορές η επιστημονική πραγματικότητα ξεπερνά την επιστημονική φαντασία.
Εκπλήσσοντας τους επιστήμονες, τα σαλιγκάρια Elysia marginata και E.atroviridis, όπως μεταδίδει το ΑΜΠΕ, αποκόπτουν μόνα τους το κεφάλι από το σώμα τους που έχει γεμίσει παράσιτα (μία διαδικασία που κρατάει μερικές ώρες). Το ασώματο κεφάλι ξεκινά αμέσως να τρέφεται με μικροοργανισμούς και σε μία εβδομάδα έχει αρχίσει να αναπτύσσει μία νέα καρδιά, ενώ σε σχεδόν τρεις εβδομάδες έχει αναγεννήσει ένα ολόκληρο νέο σώμα, που κολλά στο κεφάλι. Τα αποκομμένα σώματα, τα οποία περιέργως μπορούν να εμφανίζουν σημάδια ζωής ακόμη και μετά από μήνες, με την καρδιά να συνεχίσει να χτυπάει, ποτέ δεν βγάζουν νέα κεφάλια.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη Σαγιάκα Μίτοχ του ιαπωνικού Πανεπιστημίου Γυναικών Νάρα, έκαναν τη δημοσίευση στο περιοδικό Βιολογίας «Current Biology», σύμφωνα με το «Science», το «New Scientist» και τη βρετανική «Independent» και την αναμετάδοση του ΑΜΠΕ. «Εκπλαγήκαμε που είδαμε το κεφάλι να κινείται αυτόνομα. Νομίζαμε ότι θα πέθαινε σύντομα χωρίς την καρδιά και τα άλλα σημαντικά όργανα, αλλά εκπλαγήκαμε ξανά όταν είδαμε ότι αναγέννησε όλο το σώμα του. Ήταν σαν ταινία τρόμου. Πιστεύουμε ότι πρόκειται για την πιο ακραία μορφή αυτονόμησης και αναγέννησης στη φύση», δήλωσε η Μίτοχ.
Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμη την αιτία ούτε τον βιολογικό μηχανισμό της εντυπωσιακής αναγέννησης, αλλά υποπτεύονται ότι τα κεφάλια των σαλιγκαριών «κλέβουν» από τους μικροοργανισμούς, με τους οποίους τρέφονται, φωτοσυνθετικούς χλωροπλάστες, που ενσωματώνουν στο σώμα τους και με τη βοήθεια των οποίων το κομμένο κεφάλι -με τη συνέργεια ειδικών βλαστικών κυττάρων στην άκρη του λαιμού- μετατρέπει τις ηλιακές ακτίνες σε ενέργεια για να αναγεννήσει ένα νέο σώμα.
Για άγνωστο λόγο το «κόλπο» του αυτο-αποκεφαλισμού, της αυτονόμησης του κεφαλιού και της δημιουργίας νέου σώματος γίνεται μόνο από νεαρά σαλιγκάρια και όχι από ηλικιωμένα, τα οποία πεθαίνουν περίπου δέκα ημέρες μετά την αυτονόμηση του κεφαλιού τους.
Η διαδικασία της αποκοπής ενός μέρους του σώματος είναι γνωστή στο ζωικό βασίλειο, π.χ. σε σαύρες που μόνες τους κόβουν την ουρά τους για να ξεφύγουν από διώκτες τους και μετά την αναγεννούν, σε σκουλήκια, ύδρες κ.ά. Όμως, μία τέτοια ακραία μορφή αποκοπής του κεφαλιού και αναγέννησης όλου του σώματος με τα όργανά του ποτέ δεν είχε παρατηρηθεί έως τώρα.
«Αν και βρισκόμαστε στον 21ό αιώνα, δεν ξέρουμε ακόμη τι πραγματικά είναι δυνατό στη βιολογία», σχολίασε ο μοριακός βιολόγος Αλεχάντρο Σάντσεθ Αλβαράδο του Ινστιτούτου Ιατρικής Έρευνας Stowers.
