Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποδείχθηκε για άλλη μια φορά «πολύ σκληρός για να πεθάνει». Ανατρέποντας τις δημοσκοπήσεις επικράτησε του Κεμάλ Κιλιτστνάρογλου στον πρώτο γύρο των κρίσιμων τουρκικών εκλογών και επιπλέον ο συνασπισμός υπό το AKP, το κόμμα του, όχι μόνο νίκησε στις βουλευτικές εκλογές, αλλά κέρδισε και την πλειοψηφία στο τουρκικό κοινοβούλιο.
Οι δύο αντίπαλοι για την προεδρία έχουν να δώσουν μια ακόμη μάχη στο δεύτερο γύρο. Σε ρόλο ρυθμιστή αναδεικνύεται ο Σινάν Ογάν, ο οποίος συγκέντρωσε περίπου το 5% των ψήφων και άρχισε άμεσα τα «τουρκικά παζάρια» για να προσφέρει τη στήριξή του στον Κιλιτσντάρογλου. Ωστόσο τα προγνωστικά έχουν γύρει υπέρ του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος φαίνεται να βρίσκεται ένα βήμα πριν από την ανανέωση της προεδρικής θητείας του, όντας στο «τιμόνι» της χώρας εδώ και μια 20ετία.
To Newsbeast μίλησε με τον Δημήτρη Σταθακόπουλο, Δρ. Παντείου Πανεπιστημίου και συνεργάτη του Εργαστηρίου Τουρκικών και Ευρασιατικών Μελετών (ΕΤΕΜ) του Πανεπιστημίου Πειραιά, ο οποίος ανέλυσε το αποτέλεσμα των τουρκικών εκλογών, τους λόγους της επιτυχίας του Ερντογάν και της αποτυχίας του Κιλιτσντάρογλου.
«Νικητής και στο δεύτερο γύρο ο Ερντογάν»
Ο κ. Σταθακόπουλος εκτιμά πως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα κερδίσει και τον δεύτερο γύρο των εκλογών. «Κατέχει εδώ και 20 χρόνια το βαθύ κράτος και ξέρει να κερδίζει εκλογές. Ξέρει πως λειτουργεί το σύστημα, αλλά κυρίως ξέρει την κοινωνιολογία και τη ψυχολογία του τουρκικού λαού», τονίζει και εξηγεί:
«Η Τουρκία ήταν, είναι και θα είναι χωρισμένη σε τρία μέρη. Υπάρχει η δυτικόστροφη Τουρκία των παράλιων και κάποιων περιοχών της Άγκυρας, υπάρχει η Τουρκία της Ανατολίας και υπάρχει και η Τουρκία των Κούρδων, που αποτελούν το 1/3 του πληθυσμού της χώρας. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν γνωρίζει άριστα αυτές τις παραμέτρους και κατέχει την ψυχολογία του κάθε τμήματος της Τουρκίας».
«Είναι ένας άνθρωπος αυτοδημιούργητος, ένας άνθρωπος του λαού, που έκανε δουλειές του ποδαριού, κοντά στο Ισλάμ και τις παραδόσεις της Τουρκίας. Αυτό είναι το προφίλ του εδώ και χρόνια και φυλακίστηκε για τα πιστεύω του από το κεμαλικό κράτος, το 1999. Αντιλαμβάνεται το θυμικό των Τούρκων, οι οποίοι κατά 70% είναι αντιδυτικοί και αντιαμερικανοί, ανεξαρτήτως του κόμματος που ψηφίζουν».
«Με την επίθεση που δέχτηκε από τη Δύση και τα δυτικά έντυπα, μίλησε στο θυμικό των Τούρκων τονίζοντας πως τα έβαλαν μαζί του και άρα με τον τουρκικό λαό και το τουρκικό κράτος. Κάλεσε τους Τούρκους να αντισταθούν κατά της Δύσης, η οποία – όπως υποστήριξε – με «Δούρειο Ίππο τον Κιλιτσντάρογλου στοχεύει να αλώσει την ιδιαιτερότητα της Τουρκίας. Χτύπησε στο θυμικό τους και τον πίστεψαν».
«Επίσης θα πρέπει να κατανοήσουμε πως στην Τουρκία δεν παίζει τόσο μεγάλο ρόλο η τσέπη και η οικονομία της καθημερινότητας, αλλά κυρίως η συνοχή του έθνους, η ενότητα και πατρίδα. Πρόκειται για έννοιες που στη Δύση έχουν ξεχαστεί ή έχουν αλλάξει ως αξιακοί κώδικες. Στη Δύση σημασία έχει πρώτα η οικονομία, η ατομικότητα και η ευδαιμονία. Στην Τουρκία προτεραιότητα έχει η πατρίδα, η στήριξη του ηγέτη, η έννοια του έθνους και του κράτους, η έννοια των ηθών και των εθίμων. Έχουμε λοιπόν τελείως διαφορετικούς αξιακούς κώδικες και η Δύση δεν κατέχει ούτε την ψυχολογία, ούτε την κοινωνιολογία του Τουρκικού λαού, ούτε τον αξιακό κώδικα των Τούρκων και για αυτό τα δυτικά εγχειρίδια σκέψης για την Τουρκία πέφτουν μονίμως έξω. Αν “μπούμε στα παπούτσια” τους ενδεχομένως να τα καταφέρουμε καλύτερα».
«Ο Κιλιτσντάρογλου δεν είναι η “αλλαγή”»
Στον αντίποδα η αντιπολίτευση, με ηγέτη τον Κιλιτσντάρογλου ήλπιζε σε μια νίκη. Μετά και την αποχώρηση του Μουαρέμ Ιντζέ από την εκλογική κούρσα, είχαν μάλιστα καλλιεργηθεί προσδοκίες ακόμη και για μια επικράτηση από τον πρώτο γύρο. Όμως οι εκτιμήσεις και οι δημοσκοπήσεις διαψεύστηκαν. Ο Κιλιτσντάρογλου και ο ετερόκλητος συνασπισμός των κομμάτων της αντιπολίτευσης, του οποίου ηγήθηκε, φαίνεται πως δεν έπεισαν για την «αλλαγή» που ευαγγελίζονταν.
«Οι άνθρωποι που τέθηκαν απέναντι από τον Ερντογάν, είτε προέρχονταν από τη δική του μήτρα, είτε από τη μήτρα του εθνικισμού. Άρα που ήταν το διαφορετικό και το προοδευτικό που έλεγε η αντιπολίτευση. Το μόνο που ένωσε αυτόν τον ετερόκλητο συνασπισμό ήταν ο αντιερντογανισμός και μάλιστα με την αντιπαράθεση να δείχνει πως είναι σε προσωπικό επίπεδο. Δεν υπήρχε κάποιο όραμα, κάποια έμπνευση για τον κόσμο. Δεν σημαίνει πως θα φέρει κάποιος την αλλαγή απλά επειδή είναι κατά του Ερντογάν. Ο κόσμος είχε ένα αίτημα αλλαγής, αλλά ο Κιλιτσντάρογλου δεν ήταν αυτός ο παράγοντας αλλαγής», αναφέρει ο Δημήτρης Σταθακόπουλος και προσθέτει:
«Επίσης μη ξεχνάμε ότι στις αρχές Μαρτίου οι ηγέτες των κομμάτων της αντιπολίτευσης με δυσκολία αποφάσισαν να στηρίξουν τελικά τον Κιλιτσντάρογλου και αυτό – σημειολογικά – νοηματοδότησε πως δεν θα μπορέσουν να επιλύσουν τα σημαντικά προβλήματα εάν αναλάβουν τη διακυβέρνηση μαζί. Πόσο μάλλον όταν ο ίδιος ο Κιλιτσντάρογλου είπε στον τουρκικό λαό πως δεν μπορεί να εγγυηθεί άμεσα τη σταθερότητα, δηλώνοντας ότι θα χρειαστεί χρόνο για να ξεριζώσει το ερντογανικό κράτος. Οπότε ο μέσος Τούρκος είπε ότι τουλάχιστον ας έχουμε σταθερότητα».
«Δεν μπορεί να το γυρίσει ο Κιλιτσντάρογλου»
Το κρίσιμο ερώτημα των επόμενων ημερών είναι εάν ο Κιλιτσντάρογλου μπορεί να επιτύχει μια ανατροπή στον δεύτερο γύρο των εκλογών. Η απάντηση που δίνει ο κ. Σταθακόπουλος είναι αρνητική. Σημειώνεται πως ο Σινάν Ογάν, που ως υποψήφιος μιας ακροδεξιάς εθνικιστικής συμμαχίας συγκέντρωσε λίγο πάνω από το 5%, εκτιμάται από ορισμένους πως θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ρυθμιστή του τελικού εκλογικού αποτελέσματος.
Ο ίδιος φαίνεται πως άρχισε άμεσα τα «τουρκικά παζάρια» δηλώνοντας πως θα προσφέρει την υποστήριξή του στον Κιλιτσντάρογλου εάν αυτός αποκλείσει τους κούρδους του HDP, το τρίτο ισχυρότερο κόμμα στη χώρα. «Δεν πρόκειται ο Κιλιτσντάρογλου να αποκλείσει το HDP για να πάρει τη στήριξη του Ογαν. Δεν πρόκειται να τους απαρνηθεί», σημειώνει ο Δημήτρης Σταθακόπουλος, εξηγώντας εξάλλου πως ο ίδιος ο Κιλιτσντάρογλου είναι Κούρδος και Αλεβίτης. «Μειονοτικός δηλαδή σε μια θάλασσα σουνιτών. Και οι σουνίτες δεν μπορούν να ψηφίσουν Αλεβίτη, είναι κοσμικός και εχθρός του σουνίτικου ισλάμ». Υπογραμμίζει δε πως «οι ψηφοφόροι του Ογάν είναι εθνικιστές και θα πάνε σε αυτόν που έχει παράσταση νίκης, δηλαδή στον Ερντογάν».
Νικητής ο Ιμάμογλου
Εν κατακλείδι, ο κ. Σταθακόπουλος σημειώνει πως στο στρατόπεδο της αντιπολίτευσης έγιναν στρατηγικά λάθη και φαίνεται πως αυτός που τα είχε εντοπίσει πιο νωρίς ήταν ο Ιμάμογλου. «Για αυτό το λόγο δεν επέμενε να πάρει το χρίσμα. Στήριξε όσο μπορούσε τον Κιλιτσντάρογλου και φρόντισε ο ίδιος να αναδειχθεί ως το πρόσωπο της επόμενης ημέρας, όταν θα περάσει ο κύκλος του Ερντογάν. Η επόμενη πολιτική προσωπικότητα της Τουρκίας είναι ο Ιμάμογλου και αναδείχθηκε μέσα από αυτές τις εκλογές».
