Είναι γνωστό ότι τα μέσα κοινωνικής δίκτυωσης κατά καιρούς έχουν υποπέσει σε μπόλικα faux pas καθώς έχουν στείλει χρήστες στο νοσοκομείο και έχουν διαδώσει ψευδείς ειδήσεις. Ωστόσο, κανείς δεν περίμενε αυτό που συνέβη προ ημερών στο TikTok όταν από ένα μονόλεπτο βίντεο απορρίφθηκαν δεδομένα πολλών εβδομάδων σε χιλιάδες επιστημονικές μελέτες.
Όλα ξεκίνησαν όταν μια έφηβη δημοσίευσε στο TikTok ένα βίντεο 56 δευτερολέπτων όπου παρότρυνε τους followers της να χρησιμοποιήσουν έναν ιστότοπο ερευνών για να βγάλουν έξτρα χρήματα. Ως αποτέλεσμα, προκλήθηκε χάος σε χιλιάδες μελέτες με κύρια υπαίτιο την Σάρα Φρανκ, μια απόφοιτο λυκείου και χρήστη του TikTok.
Η 18χρονη δημοσίευσε το επίμαχο βίντεο όπου ενημέρωνε τους θεατές για το Prolific, έναν ιστότοπο ερευνών για επιστήμονες και εταιρείες που διεξάγουν έρευνες συμπεριφοράς. Η πλατφόρμα επιτρέπει στους χρήστες να εγγραφούν και να συμπληρώσουν έρευνες, με αντάλλαγμα μια μικρή πληρωμή ως αντίτιμο για την συμμετοχή του χρήστη στην έρευνα –μάλιστα, η ίδια η Φρανκ χαρακτήριζε αυτή την κίνηση ως «side hustle», δηλαδή «κολπάκι προκειμένου να βάλεις ένα χαρτζιλίκι στην άκρη».
Μέσα σε ένα μήνα από την πρώτη του προβολή, στα τέλη του Ιουλίου, το βίντεο της Φρανκ συγκέντρωσε τέσσερα εκατομμύρια προβολές και κατέκλυσε την πλατφόρμα με νέους συμμετέχοντες – οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν κορίτσια που ανήκαν στη δημογραφική ομάδα των ακολούθων της, δηλαδή 18 έως 25 ετών, οι περισσότερες απόφοιτες Λυκείου ή στα πρώτα χρόνια της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Το αποτέλεσμα συντάραξε σύμπασα την επιστημονική κοινότητα καθώς διακόπηκαν χιλιάδες μελέτες που διεξάγονταν με τη χρήση του Prolific. Γιατί συνέβη αυτό; Γιατί εξαιτίας του βίντεο της Φρανκ και με χιλιάδες έφηβα κορίτσια να λαμβάνουν μέρος στις έρευνες, και το πλήθος των απαντήσεων να προέρχεται στην συντριπτική τους πλειοψηφία από γυναίκες 18 έως 25 ετών, οι ερευνητές θεώρησαν ότι τα δεδομένα πλέον έχουν διαστρεβλωθεί.
Η απάντηση της επιστημονικής κοινότητας ουσιαστικά επιβεβαίωσε το… glitch in the Matrix: «Παρατηρήσαμε ένα τεράστιο άλμα στον αριθμό των συμμετεχόντων στην πλατφόρμα από τις ΗΠΑ, από 40 χιλιάδες σε 80 χιλιάδες. Το οποίο είναι σπουδαίο, ωστόσο το 85% των συμμετεχόντων είναι γυναίκες με την μέση ηλικία να κυμαίνεται γύρω στα 21 έτη», έγραψε χαρακτηριστικά ένα μέλος του Stanford Behavioral Lab σε ανάρτησή του στο φόρουμ του Prolific.
«Πριν από το επίμαχο βίντεο στο TikTok, περίπου το 50% των απαντήσεων στην πλατφόρμα μας προερχόταν από γυναίκες», δήλωσε ο συνιδρυτής του Prolific, Φέλιμ Μπράντλεϊ στον ιστότοπο «The Verge», προσθέτοντας εμφατικά ότι παρά το γεγονός ότι έγινε viral, ο αριθμός των νέων χρηστών στην πλατφόρμα έχει ήδη αρχίσει να μειώνεται τις στιγμές που μιλάμε.
«Το ξαφνικό αυτό κύμα ανέβασε το ποσοστό αυτό μέχρι και το 75% για λίγες ημέρες, αλλά από τότε, ο αριθμός αυτός τείνει να μειωθεί και αυτή τη στιγμή είμαστε πίσω στο λιγότερο από 60% των απαντήσεων που προέρχονται από γυναίκες», καταλήγει με νόημα ο Μπράντλεϊ και παραδεχόμενος, εμμέσως πλην σαφώς, ότι η ζημιά δεν ήταν δα και τόσο μικρή όπως ίσως να θέλει να παραδεχτεί η επιστημονική κοινότητα.
Ωστόσο, όπως συνοψίζει το The Verge, «το συμβάν αποδεικνύει τη δύναμη που μπορεί να έχει ακόμη και ένας έφηβος με ένα μικρό κοινό, σε διαδικτυακές πλατφόρμες όπως το TikTok».
Στο μικροσκόπιο ξανά για την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων παιδιών
Και όλα αυτά συμβαίνουν την ίδια στιγμή που, προ μερικών 24ώρων, η αρμόδια ρυθμιστική αρχή της Ιρλανδίας ξεκίνησε δύο έρευνες για το TikTok, που αφορούν στην επεξεργασία προσωπικών δεδομένων παιδιών και τη μεταφορά δεδομένων στην Κίνα.
Η πρώτη από τις έρευνες σχετίζεται με «την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων στο πλαίσιο των ρυθμίσεων της πλατφόρμας για χρήστες κάτω των 18 ετών και τα μέτρα επαλήθευσης της ηλικίας για τα άτομα κάτω των 13 ετών», ανακοίνωσε η ιρλανδική ρυθμιστική αρχή.
«Η δεύτερη έρευνα θα επικεντρωθεί στις μεταφορές προσωπικών δεδομένων από το TikTok στην Κίνα και το αν η εταιρεία συμμορφώνεται με τον σχετικό νόμο της ΕΕ όταν μεταφέρει προσωπικά δεδομένα σε χώρες εκτός της Ένωσης», σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση.
Εκπρόσωπος του TikTok δήλωσε από την πλευρά του ότι «η πλατφόρμα έχει εφαρμόσει εκτενείς πολιτικές και ελέγχους για να διαφυλάξει τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών και ότι βασίζεται σε εγκεκριμένες μεθόδους για τη μεταφορά δεδομένων από την Ευρώπη».
«Τα προσωπικά δεδομένα και η ασφάλεια της κοινότητας του TikTok, ιδιαίτερα των νεαρότερων μελών της, είναι η ύψιστη προτεραιότητά μας», συμπλήρωσε ο εκπρόσωπος της πλατφόρμας.
Η Επιτροπή Προστασίας Δεδομένων της Ιρλανδίας, που είναι η βασική ρυθμιστική αρχή στην ΕΕ για πολλές από τις κορυφαίες εταιρείες του Διαδικτύου λόγω του ότι βρίσκονται στη χώρα τα κεντρικά γραφεία τους, μπορεί να επιβάλλει πρόστιμα που αντιστοιχούν σε έως και το 4% των παγκόσμιων εσόδων τους.
