Κάποια στιγμή, πριν περίπου 226.000 χρόνια, ένα παιδί του γένους Homo αποφάσισε να δοκιμάσει τις ικανότητές του στο γκραφίτι. Κάπως έτσι, άφησε μια σειρά από πέντε αποτυπώματα χεριών και ποδιών, πάνω σε ένα βράχο ενός σπηλαίου στο Θιβέτ.
Οι ερευνητές όχι μόνο τα εντόπισαν, αλλά πλέον πιστεύουν ακράδαντα πως ίσως ανακάλυψαν το παλαιότερο γνωστό έργο τέχνης, έστω και σε μορφή γκραφίτι.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής παλαιοντολόγους και αρχαιολόγους από το πανεπιστήμιο Γκουάνγκτζου της Κίνας, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό Science Bulletin, ανέφεραν ότι οι παλάμες και οι πατημασιές αποτυπώθηκαν πάνω στην επιφάνεια ενός μαλακού και γλιστερού πετρώματος που αποκαλείται τραβερτίνη, το οποίο στη συνέχεια απολιθώθηκε και έτσι διατήρησε τα ίχνη όχι ακριβώς αναλλοίωτα, αλλά τουλάχιστον ευδιάκριτα σε όλους εμάς που τα ανακαλύψαμε και τα θαυμάζουμε περί τα 226.000 χρόνια μετά.
Η ανακάλυψη έγινε προ μερικών εβδομάδων στην περιοχή Κουεσάνγκ του οροπεδίου του Θιβέτ, και σε υψόμετρο περίπου 4.200 μέτρων, με τα ευρήματα να χρονολογούνται στη Μέση Πλειστόκαινο Περίοδο.
Με βάση τα σχήματα και τα μεγέθη των αποτυπωμάτων, ο Ντέιβιντ Ζανγκ, ο οποίος είναι και επικεφαλής της ομάδας, εκτιμάει ότι οι «καλλιτέχνες» είναι κατά μεγάλη πιθανότητα παιδιά ηλικίας 7 έως 12 ετών, γεγονός που ενισχύει ακόμη περισσότερο τις προηγούμενες ενδείξεις και από άλλα μέρη ότι τα παιδιά ήταν οι πρώτοι του γένους Homo που «πειραματίστηκαν» με την σπηλαιογραφία και την βραχογραφία.
Σύμφωνα με ερευνητές του κινεζικού πανεπιστημίου, οι οποίοι συνεργάστηκαν με συναδέλφους τους από το βρετανικό πανεπιστήμιο του Μπόρνμουθ, τα αποτυπώματα είναι τουλάχιστον 4 ή και 5 φορές πιο παλιά σε σχέση με τοιχογραφίες που βρέθηκαν σε σπήλαια της Γαλλίας, της Ινδονησίας και της Ισπανίας και που χρονολογούνται πριν από 30.000 έως 45.000 χρόνια.
Η ανακάλυψη θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική καθώς εάν αποδειχθεί ότι αυτά τα αποτυπώματα δημιουργήθηκαν από πρόθεση και όχι τυχαία, τότε θα μπορούσε να θεωρηθούν το αρχαιότερο γνωστό παράδειγμα «ακίνητης» τέχνης.
Και οι επιστήμονες χρησιμοποιούν τον όρο «ακίνητη» γιατί εξακολουθεί να παραμένει ασαφές το τι ακριβώς μπορεί να θεωρηθεί προϊστορική τέχνη. Αν π.χ. τα παιδιά, παίζοντας στη λάσπη, άφησαν χωρίς να το επιθυμούν τα αποτυπώματά τους πάνω σε ένα μαλακό πέτρωμα, τότε αυτό πόσο θεωρείται όντως τέχνη; Ή απλά ένα «χαρούμενο ατύχημα», που έλεγε και ο ζωγράφος Μπομπ Ρος;
Αντίστοιχες περιπτώσεις βραχογραφιών έχουν προ ετών βρεθεί στη Γαλλία (σπήλαιο Σοβέ), στην Ισπανία (σπήλαιο Ελ Καστίγιο) και στην Ινδονησία (νήσο Σουλαβέζι), που χρονολογούνται πριν από 30.000 έως 45.000 χρόνια.
Τα αποτυπώματα σκανάρονται διεξοδικά μέσω μεθόδων 3D και περιμένουν οι έλεγχοι αυτοί να δώσουν και άλλα στοιχεία τόσο για τα ίδια τα «έργα», όσο και για τους δημιουργούς τους.
Ινδονησία: Το έργο τέχνης 43.900 ετών
Πάντως, αν το γκραφίτι στο Θιβέτ όντως θεωρηθεί ως το παλαιότερο έργο τέχνης της ανθρωπότητας, θα πάρει τον τίτλο από το αμέσως παλαιότερο έργο τέχνης στον κόσμο, ηλικίας 43.900 ετών, που βρέθηκε προ μερικών ετών σε ένα σπήλαιο της Ινδονησίας. Πρόκειται για μια μονόχρωμη βραχογραφία σε τόνους του κόκκινου που απεικονίζει μια σκηνή κυνηγιού.
Συγκεκριμένα, στην παράσταση, μήκους 4,5 μ., που ανακαλύφθηκε το 2014 στο σπήλαιο Λεάνγκ Μπουλού Σιπόνγκ στη νήσο Σουλαβέζι, εμφανίζονται οκτώ φιγούρες που συνδυάζουν ανθρώπινα και ζωώδη χαρακτηριστικά [δηλαδή το σώμα είναι ανθρώπινο, αλλά το κεφάλι ή άλλα μέρη του σώματος ανήκουν σε ζώα όπως πουλιά ή ερπετά], να κυνηγούν με δόρατα ή με σχοινιά τέσσερα βουβάλια και δύο αγριόχοιρους.
Ενδέχεται δε να αποτελεί την καλλιτεχνική αναπαράσταση μιας σκηνής που ενέχει τακτική στρατηγικής, καθώς οι άνθρωποι μοιάζουν να επιχειρούν να παρασύρουν τα ζώα σε ενέδρα, χωρίς να αποκλείεται το ενδεχόμενο οι τοιχογραφίες να αποτελούν μέρος σαμανιστικών τελετών ή, κατά τους ερευνητές, την αρχαιότερη ένδειξη της ικανότητας των προγόνων μας να φαντάζονται την ύπαρξη υπερφυσικών όντων, που αποτελεί την βάση της δημιουργίας της θρησκείας.
«Το Σουλαβέζι είναι πλέον η κοιτίδα της αρχαιότερης εικόνας αυτού του είδους», δήλωσε ο αναπληρωτής καθηγητής ‘Ανταμ Μπραμ του πανεπιστημίου Γκρίφιθ της Αυστραλίας.
Η ανακάλυψη αυτή, που έπειτα από ενδελεχή μελέτη παρουσιάστηκε σε δημοσίευση στο περιοδικό «Nature», ανατρέπει την καθιερωμένη άποψη που θέλει τις πρώτες βραχογραφίες να εμφανίστηκαν στην Ευρώπη. Ως τώρα η παλαιότερη απεικόνιση σκηνής κυνηγιού είχε εντοπιστεί στο σπήλαιο Λασκό της Γαλλίας και χρονολογούνταν πριν από 20.000 και πλέον χρόνια.
Η τέχνη των σπηλαίων στην Ευρώπη κατά την Ανώτερη Παλαιολιθική Περίοδο περιλάμβανε τόσο απεικονίσεις ανθρώπων και ζώων μαζί σε σκηνές κυνηγιού, όσο και απεικονίσεις αφηρημένων όντων που συνδυάζουν χαρακτηριστικά ζώων και ανθρώπων, ίσως στο πλαίσιο της διήγησης κάποιας ιστορίας.
