Στην καρδιά του καλοκαιριού στο νότιο ημισφαίριο, αυτό που φαινόταν ως απειλή έγινε πραγματικότητα: άρχισε η λειψυδρία στο κέντρο του Σάο Πάολο, την πλούσια πόλη της Βραζιλίας που πλήττεται από μεγάλη ξηρασία.
Η υπουργός Περιβάλλοντος της Βραζιλίας Ιζαμπέλα Τεϊσέιρα δήλωσε σήμερα ότι οι τρεις πολιτείες με τον μεγαλύτερο πληθυσμό στη χώρα: Σάο Πάολο, Ρίο ντε Τζανέιρο και Μίνας Γκεράις μαστίζονται από τη χειρότερη ξηρασία που έχει καταγραφεί από το 1930 και πρέπει να εξοικονομήσουν νερό, στην έκτακτη συνεδρίαση στην πρωτεύουσα, Μπραζίλια, χαρακτηρίζοντας την κρίση από την έλλειψη νερού «ευαίσθητη» και «ανησυχητική».
Η βιομηχανία και η γεωργία αναμένεται να επηρεαστούν, επιδεινώνοντας την ήδη προβληματική οικονομία της χώρας. Η ξηρασία έχει επιπτώσεις στην προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας, με μείωση της παραγωγής από τα υδροηλεκτρικά φράγματα.
Ο Τιάγκο Γκιμαράες είχε ειδοποιηθεί ότι η πολυκατοικία όπου διαμένει στο κέντρο του Σάο Πάολο δεν είχε ούτε σταγόνα νερό. Μπόρεσε να κάνει ντους στο γυμναστήριο πριν γυρίσει στο σπίτι.
«Την Τρίτη ήταν η πρώτη φορά που δεν είχαμε νερό. Ούτε την Τετάρτη είχαμε, μετά είχαμε αλλά μέχρι πότε;» διερωτάται ο 34χρονος αρχιτέκτονας γεννημένος στην πολιτεία Σεαρά, στην άγονη βορειοανατολική Βραζιλία. «Εκεί είχαμε γνωρίσει λειψυδρία τη δεκαετία του 1990 και πάντα προσπαθούσαμε να μην σπαταλάμε το νερό. Αγόρασα μια δεξαμενή για 140 λίτρα νερό για να μην μου λείψει», προσθέτει.
Στην κοσμοπολίτικη συνοικία των Κήπων, στο κέντρο του Σάο Πάολο, ένα μικρό εστιατόριο δεν έχει νερό: το προσωπικό δεν πλένει το πάτωμα πλέον κάθε μέρα και το πρωί πρέπει να περιμένει αρκετά λεπτά για να τρέξει το νερό από τη βρύση. Τη νύχτα, το νερό κόβεται. «Αυτό άρχισε τελευταία και επιδεινώθηκε ραγδαία», είπε ο ιδιοκτήτης του εστιατορίου Αντόνιο Κουστόντιο.
Σκοτεινός ορίζοντας
Η μητροπολιτική περιοχή του Σάο Πάολο και η ενδοχώρα μαστίζονται εδώ και μήνες από τη χειρότερη ξηρασία των τελευταίων 80 ετών, με διακοπές της υδροδότησης για ημέρες.
Η έλλειψη βροχοπτώσεων έχει επηρεάσει τα μεγάλα φράγματα για το πόσιμο νερό που προμηθεύουν την πολιτεία του Σάο Πάολο, όπου ζουν 40 εκατομμύρια άνθρωποι. Το πέντε φράγματα του συστήματος Κανταρέιρα, για παράδειγμα, έχουν ελάχιστα αποθέματα εδώ και πολύ καιρό.
Σε άλλα φράγματα, σημαντικά για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, που βρίσκονται στη νοτιοανατολική Βραζιλία, όπως το Ρίο, τα αποθέματα έχουν σχεδόν εξαντληθεί.
«Από το 2012 οι βροχοπτώσεις είναι λιγότερες από το φυσιολογικό αλλά αυτό έχει επιδεινωθεί από το καλοκαίρι του 2014,» αναφέρει η Μπιάνκα Λόμπο, μετεωρολόγος. «Και φέτος οι βροχές θα είναι λιγότερες από το φυσιολογικό για την εποχή, με συνέπεια τα φράγματα να μην συλλέγουν νερό».
Οι ειδικοί διαμαρτύρονται γιατί η κυβέρνηση του Σάο Πάολο δεν είχε προβλέψει τη διανομή με δελτίο του νερού το 2014 και άργησε να ενημερώσει για την κατάσταση. Μόλις την περασμένη εβδομάδα ο κυβερνήτης Γκεράλντο Αλχμίν παραδέχτηκε ότι το Σάο Πάολο ήδη εξετάζει το μέτρο αυτό. Λίγο νωρίτερα είχε αυξήσει την τιμή του νερού σε μια προσπάθεια μείωσης της κατανάλωσης.
Οι αρχές υπολογίζουν ότι αυτή η περίοδος των βροχών, από τον Οκτώβριο έως τον Απρίλιο, θα είναι αρκετή για να αποκατασταθούν τα αποθέματα νερού στα φράγματα. «Οι αρχές είναι πιο αισιόδοξες από κάθε μετεωρολόγο», δήλωσε σκωπτικά η Λόμπο.
Απειλή για την ενέργεια
Τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια είναι η κύρια πηγή ενέργειας της Βραζιλίας, μιας χώρας με περισσότερα από 200 εκατομμύρια κατοίκους. Η παραγωγή όλης της χώρας συγκεντρώνεται στο νότο και νοτιοανατολικά, όπου υπάρχουν τα μεγάλα βιομηχανικά κέντρα.
Τη Δευτέρα, διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος σημειώθηκε σε δέκα πολιτείες, ανάμεσά τους το Σάο Πάολο, το Ρίο ντε Τζανέιρο και η Μπραζίλια. Σύμφωνα με την Εθνική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού, η διακοπή οφείλεται στην αύξηση της ζήτησης, λόγω της ζέστης και σε βλάβες στο σύστημα διανομής. Την Πέμπτη, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι έμειναν χωρίς νερό στα προάστια του Σάο Πάολο έπειτα από διακοπή του ρεύματος η οποία επηρέασε τις αντλίες διανομής.
«Εδώ, κανείς δεν σκέφτηκε ποτέ ότι θα υπήρχε έλλειψη νερού. Το πρόβλημα με την παραγωγή ενέργειας είναι ότι πρόκειται για ένα σύστημα που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις βροχές», λέει ο Εντσον Κάρλος, πρόεδρος του ιδιωτικού Ινστιτούτου Trata Brasil για την προστασία των υδάτινων πόρων.
Την Πέμπτη, το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο στο Παραϊμπούνα (στην πολιτεία του Ρίο), χρειάστηκε να διακόψει τη λειτουργία του εξαιτίας του χαμηλού επιπέδου νερού στη δεξαμενή του.
Οι αρχές απορρίπτουν το ενδεχόμενο δελτίου στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας. Ωστόσο πρόσφατα ο υπουργός Βιομηχανίας Εντουάρντο Μπράγκα προέτρεψε τον λαό να μειώσει την κατανάλωση επικαλούμενος ακόμη και τη θεϊκή προστασία: «Θα πρέπει να αναμένουμε ότι ο Θεός μας στέλνει λίγο υγρασία και βροχή».
