Ο φημισμένος πίνακας του ολλανδού ζωγράφου Γιοχάνες Βερμέερ «Το κορίτσι που διαβάζει ένα γράμμα σε ένα ανοικτό παράθυρο» έχει τελικά πολλά… κρυμμένα μυστικά και ντοκουμέντα: μετά την αποκάλυψη ενός Ερωτιδέα (cupid) που είχε ζωγραφιστεί στο φόντο του πίνακα και ήταν μια προσθήκη από ένα άλλο άτομο, άλλη μια αποκάλυψη ήρθε στο φως από τους συντηρητές του μουσείου που εκτίθεται εδώ και χρόνια, στη Gemäldegalerie της Δρέσδης: ένα μυστηριώδες ποτήρι κρασιού κάτω μέρος του έργου το οποίο φιλοτεχνήθηκε μεταξύ 1657-59.
«Μετά την αφαίρεση του βερνικιού, το στρογγυλεμένο σχήμα της βάσης του γυαλιού φαίνεται ζωγραφισμένο σε σκούρο μπλε-γκρι χρώμα, με λευκές ανταύγειες καθώς αντανακλά το φως», σημειώνει το εκτενές δημοσίευμα στον έγκριτο ιστότοπο τέχνης theartnewspaper.com.
Σχεδόν όλη η βάση του ποτηριού ήταν κρυμμένη από μια πράσινη κουρτίνα, που προστέθηκε από τον ίδιο τον Βερμέερ ενώ δούλευε στη σύνθεση – μια βάση που καλύφθηκε αργότερα, κατά τον 18ο αιώνα, με υπερχρωματισμό και η οποία έχει πλέον αφαιρεθεί εντελώς από τους αρμόδιους συντηρητές.
Το πλήρες ποτήρι, το οποίο θα είχε ύψος περίπου 18 εκατοστά, είναι ορατό στις ακτινογραφίες, με τους συντηρητές να μπορούν ακόμη και να διακρίνουν τη διακόσμησή του με ένα μοτίβο αμπέλου.
«Ο ζωγράφος μπορεί αρχικά να ήθελε το γυάλινο ποτήρι να φαίνεται να ακουμπά πάνω σε ένα κάγκελο, μπροστά στον θεατή», αναφέρει το άρθρο, προσθέτοντας ότι:
«Πιθανώς, ο Βερμέερ να σκόπευε ο πίνακας να κρεμαστεί σε εσωτερικό χώρο για να δώσει την ψευδαίσθηση ότι βλέπουμε το κορίτσι από ένα άλλο δωμάτιο ή μια χαραμάδα. Μπορεί επίσης το ποτήρι να μην έχει καμία σχέση με τον πίνακα, αλλά να είναι απλώς το απομεινάρι μιας προηγούμενης σύνθεσης που απορρίφθηκε και ο καλλιτέχνης να χρησιμοποίησε ξανά τον καμβά, όπως συνηθιζόταν τότε».
Αλλά η ανακάλυψη του κρυμμένου ποτηριού καθώς και του Ερωτιδέα είναι ένα ακόμη κομμάτι που συνθέτουν το παζλ μιας αινιγματικής σύνθεσης, γι’ αυτό και η διοίκηση του μουσείου Gemäldegalerie της Δρέσδης που έκανε ξανά τα αποκαλυπτήρια του πίνακα στο κοινό, έκανε λόγο για έναν «νέο» Βερμέερ.
Ο πίνακας θα εκτεθεί στην μεγάλη έκθεση «On Reflection» που έκανε εγκαίνια στις 10 Σεπτεμβρίου και θα διαρκέσει έως τις 2 Ιανουαρίου 2022.
«Το κορίτσι που διαβάζει ένα γράμμα» θα είναι το κεντρικό στοιχείο της έκθεσης μαζί με εννέα άλλους πίνακες του Βερμέερ, συμπεριλαμβανομένης της «Γυναίκας με τα μπλε που διαβάζει ένα γράμμα» (που ανήκει στο Rijksmuseum του Άμστερνταμ) και της «Κοπέλας δίπλα στο βιργινάλι» (η βάση του οποίου είναι στο Λονδίνο, στην Εθνική Πινακοθήκη), που σχετίζονται στενά με τον πίνακα.
Και ο κρυμμένος Ερωτιδέας να μας κοιτάει με νόημα…
Ο δε κρυμμένος Ερωτιδέας, ο γνωστός Cupid, εμφανίστηκε αρχικά και όχι στο 100% του πριν από περίπου τέσσερις δεκαετίες,όταν μια ακτινογραφία τον αποκάλυψε στο πάνω μέρος του έργου. Τότε οι ερευνητές αποφάσισαν να μην πειράξουν τη στρώση μπογιάς που τον κάλυπτε, θεωρώντας ότι αποτελούσε παρέμβαση του ίδιου του καλλιτέχνη.
Οπως όμως συνειδητοποίησαν πριν λίγο καιρό οι συντηρητές της Πινακοθήκης της Δρέσδης, ο πίνακας μέσα στον πίνακα είχε παραμείνει ορατός για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, πριν τον εξαφανίσει ένα άγνωστο χέρι, μετά τον θάνατο του δημιουργού του.
Κάπως έτσι, από τα μέσα του περασμένου Ιουνίου, το «Κορίτσι που διαβάζει γράμμα μπροστά στο ανοικτό παράθυρο» εκτέθηκε κατά το ήμισυ αποκατεστημένο στην αρχική του μορφή, με το πρόσωπο και τον άνω κορμό του ερωτιδέα να διακρίνονται στο βάθος. Μετά τις 16 Ιουνίου το έργο επέστρεψε στα εργαστήρια συντήρησης όπου αφαιρέθηκε η νεότερη στρώση μπογιάς και αμέσως μετά αποκαλύφθηκε το ποτήρι του κρασιού.
«Αυτό είναι η πιο εντυπωσιακή εμπειρία της καριέρας μου» δήλωσε η επικεφαλής συντηρήτρια στην Πινακοθήκη της Δρέσδης, Ούτα Νάιντχαρντ, προσθέτοντας με νόημα ότι ο Βερμέερ συνήθιζε να μνημονεύει άλλα έργα τέχνης μέσα στους πίνακές του, χρησιμοποιώντας τα για να προσφέρει συμπληρωματικές πληροφορίες και σχόλια στον θεατή.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο ερωτιδέας είναι η μόνη ένδειξη «που υποδηλώνει μια ερωτική ιστορία. Η ανακάλυψη τον καθιστά έναν διαφορετικό πίνακα», το οποίο ισχύει γιατί πλέον ο γυμνός ερωτιδέας φαίνεται να επιβλέπει παιχνιδιάρικα την κοπέλα, που αντιβαίνει τους αυστηρούς κανόνες της προτεσταντικής Ολλανδίας του 17ου αιώνα.
Ο Γιοχάνες Βερμέερ, γνωστός και ως Γιαν Βερμέερ γεννήθηκε στις 31 Οκτωβρίου του 1632. Έζησε και εργάστηκε στην περιοχή του Ντελφτ της Νότιας Ολλανδίας κατά τον 17ο αιώνα. Μαζί με τον Ρέμπραντ αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους ζωγράφους της «Χρυσής εποχής» στην ολλανδική ζωγραφική (1584-1702).
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του περιήλθε σε δεινή οικονομική κατάσταση, εξαιτίας του πολέμου που ξέσπασε μεταξύ Ολλανδίας και Γαλλίας το 1672. Καθώς δεν μπορούσε να συντηρήσει την πολυμελή οικογένειά του έπεσε σε κατάθλιψη και η σωματική του υγεία επιδεινώθηκε. Πέθανε το 1675 και γνωρίζουμε πως ετάφη στις 15 Δεκεμβρίου, στον οικογενειακό τάφο της Παλαιάς Εκκλησίας του Ντελφτ.
