Μόλι Πίτσερ: Πώς κατασκευάστηκε μια ηρωίδα που δεν υπήρξε ποτέ

Κάθε επανάσταση χρειάζεται τους ήρωές της και η Ιστορία βρίθει από ονόματα και ανδραγαθήματα.

Μέσα σε όλους αυτούς ξεχωριστή θέση έχει και η Μόλι Πίτσερ, η πιο γνωστή ηρωίδα του Πολέμου της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ. Το μόνο πρόβλημα; Πως δεν υπήρξε ποτέ.

Μια βόλτα ωστόσο στην Πενσιλβάνια θα πείσει και τον πλέον κακόπιστο για την ύπαρξή της. Σε λιγότερο από μία μέρα, ο ταξιδιώτης μπορεί να φάει πρωινό στο Molly Pitcher Waffle Shop στο Chambersburg της Πενσιλβάνια, να πάει λίγο βορειότερα για να δει τον τάφο και το άγαλμά της στο κοντινό Carlisle και να ξεδιψάσει το μεσημέρι με μια μπίρα στο Molly Pitcher Brewing Company.

Κι αν οδηγήσει λίγες ώρες προς τα ανατολικά, θα προλάβει να βρεθεί στο λαμπρό μνημείο της στο Monmouth Battlefield State Park, το σημείο όπου έλαβαν υποτίθεται χώρα οι ηρωικές της πράξεις.

Στο τέλος του ταξιδιού, θα έχει πια μια καλή αίσθηση για την παθιασμένη πολεμίστρια που έπιασε τα όπλα όταν είδε τον σύζυγό της να σωριάζεται μπροστά στα μάτια της στη μάχη του Monmouth το 1778.

Μόνο που αυτές οι βιογραφικές πληροφορίες δεν είναι αληθείς. Ο ίδιος ταξιδιώτης θα χρειαστεί να συμβουλευτεί ιστορικά βιβλία και ιστοσελίδες αμερικανικών μουσείων για να μάθει πως η Μόλι Πίτσερ δεν έζησε και δεν έδρασε ποτέ.

Μόνο τότε θα πληροφορηθεί πως η Ιστορία θεωρεί σήμερα το «Μόλι Πίτσερ» απλό παρατσούκλι. Ένα όνομα που γεννήθηκε μέσα στο αίμα και τον θάνατο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα των ΗΠΑ, όταν όλοι έψαχναν για σύμβολα.

Υπάρχει όμως και μια ακόμα άβολη αλήθεια στην ιστορία. Οι εγκυρότεροι θεσμοί των ΗΠΑ, όπως τα Εθνικά Αρχεία, μας λένε πως η Μόλι Πίτσερ είναι στην πραγματικότητα η Mary Ludwig Hays McCauley.

Ακόμα κι αυτή όμως είναι πιθανότατα γέννημα της επαναστατικής φαντασίας…

Πώς κατασκευάζεις μια ηρωίδα

Ψάχνοντας κανείς τη Μόλι Πίτσερ, δεν συναντά εμπρός του την Αμερικανική Επανάσταση, αλλά κάποια ψήγματα αμερικανικής φαντασίας.

Η ιστορία της εξάλλου είναι από αυτές που έχουν περιγραφεί περισσότερο οπτικά παρά λεκτικά. Ήταν το 1854 όταν ο ιρλανδο-αμερικανός ζωγράφος ιστορικών θεμάτων Dennis Malone Carter έφτιαξε έναν μνημειώδη καμβά με τη Μόλι Πίτσερ στο κέντρο του, μπροστά από ένα κανόνι και με τον νεκρό σύζυγό της κάτω στα πόδια της.

Λίγο αργότερα οι λιθογραφίες της Μόλι Πίτσερ θα κατέκλυζαν τις ΗΠΑ. Όλες την εμφάνιζαν πλάι σε ένα κανόνι, είτε πλούσια είτε φτωχά ντυμένη, με ένα κανάτι νερό και τον νεκρό άντρα της μονίμως εκεί γύρω.

Οι ιστορίες της έδιναν και έπαιρναν πια και οι λαϊκές διηγήσεις σταματημό δεν είχαν. Όταν όμως η σοβαρή ιστορική έρευνα άρχισε να σκιαγραφεί μια διαφορετική εικόνα, όλοι έπρεπε να αναδιπλωθούν.

Η Μόλι Πίτσερ ήταν πια ένα σύμβολο, μια σύνθετη εικόνα από όλες αυτές τις ηρωικές γυναίκες που πήραν μέρος στον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας (1775-1783) και διακρίθηκαν.

Αυτό έλεγαν τουλάχιστον οι ιστορικοί, μιας και μέχρι τότε, στο κύμα αμφισβήτησης της ταυτότητάς της, κάποιοι είχαν εντοπίσει πραγματικές γυναίκες που θα μπορούσαν να είχαν αποτελέσει τη βάση για τον μύθο της Μόλι.

Και καμιά τους δεν φάνταζε πιο πιθανή από τη Mary Ludwig Hays McCauley.

Μόλι Πίτσερ όπως Mary Hays;

Αναρίθμητα βιβλία και αμερικανικά μουσεία, όπως το Εθνικό Μουσείο Γυναικείας Ιστορίας, τα Εθνικά Αρχεία και το Μουσείο Αμερικανικής Ιστορίας, μας λένε πια πως ενώ η Μόλι Πίτσερ δεν υπήρξε ποτέ, η πραγματική γυναίκα που εξέθρεψε τον μύθο ήταν η Mary Ludwig Hays McCauley.

Στις 28 Ιουνίου 1778, όπως θέλει η καθιερωμένη πια ιστορία, η Mary (γεννημένη το 1744) κουβαλούσε νερό για τους διψασμένους στρατιώτες στο πεδίο της μάχης. Απ’ όπου προκύπτει εξάλλου και το παρωνύμιο «Pitcher», όπως αποκαλούσαν τους νεροκουβαλητές.

Εκεί, στη μάχη του Monmouth, πολεμούσε και ο σύζυγός της, William Hays, κουρέας στο επάγγελμα και πυροβολητής τελικά στον Ηπειρωτικό Στρατό του στρατάρχη Τζορτζ Ουάσιγκτον. Η Mary τον ακολουθούσε στις πολεμικές του περιπέτειες ήδη από το 1777, ξεχειμωνιάζοντας μαζί του στο στρατόπεδο.

Ήταν μία από τις γυναίκες των στρατιωτών που είχαν οργανωθεί από τη Μάρθα Ουάσιγκτον, σύζυγο του αρχιστράτηγου και παρθενική Πρώτη Κυρία των ΗΠΑ αργότερα. Όταν δεν έπλεναν ρούχα και κουβέρτες, λειτουργούσαν ως νοσοκόμες για τους τραυματίες.

Όταν εκείνος έπεσε όμως βαριά τραυματισμένος στο πεδίο της μάχης κατά των βρετανικών δυνάμεων (είτε από τραύμα είτε από υπερκόπωση), η Hays τον αντικατέστησε επάξια στη θέση του στο κανόνι. Η γενναιότητα και η αυταπάρνησή της ήταν τέτοιες που μετά τη μάχη επαινέθηκε για την ανδρεία της από τον ίδιο τον Ουάσιγκτον.

Όπως το θέλει ο θρύλος, τα βόλια από τα βρετανικά μουσκέτα ή ακόμα και τα κανόνια περνούσαν κάτω από τα πόδια της, σκίζοντας κάποια στιγμή ένα τμήμα της φούστας της. Η Hays συνέχιζε απτόητη το φόρτωμα του κανονιού σχολιάζοντας κάποια στιγμή αδιάφορα: «Ε λοιπόν, θα μπορούσε να είναι χειρότερα».

Όταν έπεσε το σκοτάδι και η μάχη τελείωσε για τη μέρα, την έψαξε υποτίθεται και τη βρήκε ο Ουάσιγκτον, καθώς την είδε με τα μάτια του να λειτουργεί το κανόνι. Αφού την εγκωμίασε, την έκανε υπαξιωματικό του Ηπειρωτικού Στρατού και έκτοτε θα έμενε γνωστή ως «λοχίας Μόλι».

Το πρόβλημα με την ιστορία της McCauley είναι ότι δεν επιβεβαιώνεται από πουθενά. Δεν υπάρχουν μαρτυρίες και μητρώα που να την τοποθετούν στο πεδίο της μάχης του Monmouth.

Ο ηρωισμός της αναδύθηκε μόνο μετά τον θάνατό της το 1832 και κάποιοι έσπευσαν να τη συνδέσουν με τον θρύλο της Μόλι Πίτσερ. Υπάρχουν ωστόσο μαρτυρίες στρατιωτών από τη συγκεκριμένη μάχη που μιλούν για μια γυναίκα που έπιασε τα όπλα, χωρίς ωστόσο να μας δίνουν όνομα.

Την πιο γνωστή από αυτές κόμισε ο βετεράνος της Αμερικανικής Επανάστασης, Joseph Plumb Martin, στα απομνημονεύματά του το 1830 «A Narrative of Some of the Adventures, Dangers, and Sufferings of a Revolutionary Soldier».

Για μια «γυναίκα ο άντρας της οποίας υπηρετούσε στο Πυροβολικό» κάνει λόγο ο στρατιώτης, περιγράφοντας το ανεκδοτολογικό περιστατικό με τα βόλια του εχθρού να περνούν κάτω από τα φουστάνια της. Χωρίς ονόματα όμως.

Ο Martin δεν ήταν ο μόνος που μίλησε για την ηρωίδα της μάχης του Monmouth. Ο συγγραφέας William Stryker παραθέτει στο χρονικό του για τη μάχη το 1927 («The Battle of Monmouth») το ημερολόγιο του χειρουργού Albigence Waldo, ο οποίος είχε ακούσει την ίδια ιστορία από τραυματισμένο στρατιώτη.

Η γυναίκα έπιασε το κανόνι του τραυματία συζύγου της και σαν «Σπαρτιάτισσα ηρωίδα πολέμησε με εκπληκτική γενναιότητα». Ο Albigence Waldo ήταν πραγματικός στρατιωτικός χειρουργός και το ημερολόγιό του (γραμμένο μεταξύ 1777-1778) έχει επιβιώσει ως τις μέρες μας. Χωρίς ωστόσο το συγκεκριμένο απόσπασμα.

Η λοχαγός Μόλι

Η λαϊκή αφήγηση για τη γυναίκα που πήρε τη θέση του άντρα της στο Πυροβολικό καθιερώθηκε στις ΗΠΑ από κανέναν άλλο από τον υιοθετημένο γιο του Τζορτζ Ουάσιγκτον (και εγγονό της Μάρθα Ουάσιγκτον από τον πρώτο της γάμο) George Washington Parke Custis.

Ήταν αυτός που ανακάλεσε σε άρθρο του σε εφημερίδα το 1840 την ιστορία της γυναίκας που αποκάλεσε «λοχαγό Μόλι». Μια γυναίκα που κουβαλούσε νερό στους στρατιώτες στο Monmouth και όταν ο άντρας της έπεσε νεκρός «πέταξε κάτω τη στάμνα και έκλαψε πάνω από το πτώμα του ‘‘μείνε εδώ, γλυκέ μου, εγώ θα εκδικηθώ τον θάνατό σου’’, παίρνοντας τη θέση του στο κανόνι».

Την επομένη το πρωί, την αναζήτησε ο Ουάσιγκτον για να την ανταμείψει για τη γενναιότητά της, μας λέει ο εγγονός της Μάρθα. Ακόμα και γι’ αυτόν όμως οι ιστορικοί ισχυρίζονται πως παρά το γεγονός ότι είχε πρωτογενή πρόσβαση στις ιστορίες του στρατάρχη, οι μαρτυρίες του σπανίως ήταν οικογενειακές διηγήσεις.

Κανείς δεν γνωρίζει πως έφτασε να συνδεθεί η McCauley με τη φανταστική ηρωίδα Μόλι Πίτσερ, ξέρουμε ωστόσο πως η σύνδεση έγινε αρκετές δεκαετίες μετά τον θάνατό της. Μετά τον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας, η Mary επέστρεψε στην κωμόπολη της Πενσιλβάνια με τον σύζυγό της, ο οποίος δεν σκοτώθηκε στο πεδίο της μάχης, αλλά πέθανε το 1786.

Εκείνη ξαναπαντρεύτηκε το 1793 έναν στρατιώτη του πολέμου και πιθανότατα φίλο του εκλιπόντος.

Το 1822 η Κοινοπολιτεία της Πενσιλβάνια της απένειμε μια ετήσια σύνταξη ως σύζυγο βετεράνου, στο χαρτί έγραφε ωστόσο πως η σύνταξη ήταν τιμητική για «τις υπηρεσίες της στον πόλεμο». Όταν πέθανε το 1832, την έθαψαν στο κοιμητήριο του Carlisle με όνομα «Molly McCauley».

Όταν μάλιστα πέθανε και ο γιος της το 1856, στον επικήδειό του έγραφε πως ήταν «ο γιος μιας εξέχουσας ηρωίδας, της τρανής ‘‘Μόλι Πίτσερ’’». Το 1876, στο πλαίσιο του εορτασμού της επετείου των 100 ετών από την Αμερικανική Επανάσταση, ένα σωματείο έφτιαξε και το μνημείο της Μόλι Πίτσερ με το κανόνι μέσα στο νεκροταφείο που ήταν θαμμένη η McCauley.

Το επίμονο πρόβλημα

Αν όμως η σύνδεση Μόλι Πίτσερ και Mary McCauley είναι τόσο αυθαίρετη, γιατί συνεχίζουν να τη λένε τόσο αξιοσέβαστοι θεσμοί; Ίσως είναι αυτό που ισχυρίζεται ο ιστορικός Ray Raphael σε άρθρο του το 2013 που αποδομεί τον μύθο: «Η Μόλι Πίτσερ χρειάζεται μια γυναίκα με σάρκα και οστά για να περάσει στα βιβλία Ιστορίας, εκεί που απαγορεύονται οι μυθικές φιγούρες».

Οι σύγχρονοι αμερικανοί ιστορικοί διατείνονται πλέον πως οι ΗΠΑ δεν χρειάζονται φανταστικές διηγήσεις για να μνημονεύσουν τη συνεισφορά των γυναικών στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα. Η μακροχρόνια έρευνα έχει εντοπίσει μάλιστα κι άλλες Μόλι Πίτσερ. Η επικρατέστερη είναι η Margaret Corbin, για την οποία υπάρχουν πιο αξιόπιστες μαρτυρίες ότι έπιασε πράγματι τα όπλα.

Στις 17 Νοεμβρίου 1776, ο άντρας της John Corbin ήταν ένας από τους 600 αμερικανούς στρατιώτες που υπερασπίζονταν το Οχυρό Ουάσιγκτον στο βόρειο Μανχάταν από τους 4.000 άντρες των βρετανικών δυνάμεων.

Η ίδια ήταν νοσοκόμα και μπορούσε έτσι να βρίσκεται στο πεδίο της μάχης. Η Margaret αποφάσισε πως δεν θα άφηνε τον άντρα της να πολεμήσει μόνο. Ήταν συνεχώς στο πλευρό του όσο εκείνος λειτουργούσε το ένα από τα δύο κανόνια του φρουρίου. Όταν έπεσε στο πεδίο της μάχης, η Margaret Corbin πήρε τη θέση του και πολέμησε μέχρι που τραυματίστηκε σοβαρά, χάνοντας το αριστερό της χέρι.

Η Corbin έγινε πράγματι η πρώτη γυναίκα στην αμερικανική ιστορία που έλαβε τιμητική ισόβια σύνταξη από το Κογκρέσο για τη στρατιωτική της δράση. Πώς έμεινε γνωστή; Ως «λοχαγός Μόλι»!

Πλέον έχουμε και τρίτη υποψήφια Μόλι Πίτσερ και η δική της ιστορία είναι ίσως ακόμα πιο αξιοσημείωτη. Η Deborah Sampson από τη Μασαχουσέτη μασκαρεύτηκε σε άντρα για να καταταγεί στον Ηπειρωτικό Στρατό και να πολεμήσει για την ανεξαρτησία της πατρίδας της.

Μπήκε στο στράτευμα το 1782 ως «Robert Shurtliff» και πολέμησε για 17 ολόκληρους μήνες. Οι συνάδελφοί του όμως τον αποκαλούσαν χλευαστικά «Μόλι», γιατί ήταν μικροκαμωμένος και είχε πολύ τσιριχτή φωνή, σχεδόν γυναικεία.

Ανακάλυψαν πως ήταν γυναίκα μόνο όταν αρρώστησε βαριά και έπρεπε να την εξετάσει γιατρός. Μετά τον πόλεμο παντρεύτηκε και έγινε μόλις η δεύτερη γυναίκα που πήρε ποτέ τιμητική ισόβια σύνταξη ως βετεράνος πολέμου (μετά την Corbin).

Η Μόλι Πίτσερ μπορεί να μην υπήρξε με σάρκα και οστά, αλλά τουλάχιστον 7.000 γυναίκες που πήραν μέρος στην Αμερικανική Επανάσταση διεκδικούν επάξια τον τίτλο.

Ήταν τόσες πολλές που έκαναν τον ίδιο τον Τζορτζ Ουάσιγκτον να παραπονεθεί το 1777 πως «το πλήθος των συγκεκριμένων γυναικών … είναι εμπόδιο σε κάθε κίνηση». Ακόμα και ο στρατάρχης ήξερε ωστόσο καλά πόσο σημαντικές ήταν οι γυναίκες στα μετόπισθεν της επανάστασης.

Και κάποιες φορές, ακόμα και στην πρώτη γραμμή του πυρός…