Η Μοζαμβικανή Γκράσα Μασέλ, τελευταία σύζυγος του Νέλσον Μαντέλα, κέρδισε το σεβασμό των Νοτιοαφρικανών φροντίζοντας διαρκώς τον επιφανή σύζυγό της στη διάρκεια της μάχης του για τη ζωή, αλλά παραμένοντας ταυτόχρονα μακριά από τα μέσα ενημέρωσης και τους οικογενειακούς καβγάδες.

Γεγονός αξιοσημείωτο, η 67χρονη αυτή γυναίκα, ευφυέστατη αλλά διακριτική, υπήρξε παντρεμένη με δύο εν ενεργεία αρχηγούς κρατών: όντας χήρα του πατέρα της μοζαμβικανής ανεξαρτησίας Σαμόρα Μασέλ, παντρεύτηκε τον πρώτο μαύρο πρόεδρο της Νότιας Αφρικής το 1998, στο τέλος της θητείας του.

Αυτούς τους έξι τελευταίους μήνες που ο Μαντέλα έδινε αλλεπάλληλες μάχες με την πνευμονική λοίμωξη, δεν έφυγε σχεδόν ποτέ από το προσκέφαλό του, μένοντας στο πλευρό του στη διάρκεια της νοσηλείας του στην Πρετόρια και στη συνέχεια στην κατοικία του στο Γιοχάνεσμπουργκ, όπου ο ήρωας του αγώνα κατά του απαρτχάιντ απεβίωσε την Πέμπτη.

Την επομένη, η Γκράσα Μασέλ ήταν «πολύ συγκινημένη και έκλαιγε», αφηγήθηκε ο προσωπικός φίλος του Μαντέλα, ο ελληνικής καταγωγής δικηγόρος Τζορτζ Μπίζος, διευκρινίζοντας πως το ζευγάρι εξακολουθούσε να είναι «ερωτευμένο» και «πολύ ευτυχισμένο».

Ωστόσο συνήλθε αμέσως, σύμφωνα με έναν άλλο φίλο της οικογένειας, τον Μπαντού Χολομίσα: «Η Γκράσα είναι πολύ δυνατή. Είναι μια ευφυέστατη γυναίκα, δεν την έχω δει ποτέ νικημένη. Έδινε οδηγίες, μοίραζε δουλειές».

Ωστόσο η Γκράσα Μασέλ δεν έχει ακόμη εμφανισθεί δημοσίως, πιστή στη συνήθειά της να παραμένει διακριτική.

Τους τελευταίους μήνες, ενώ άλλοι οικείοι του Νέλσον Μαντέλα χρησιμοποιούσαν τα μέσα ενημέρωσης για να ξεκαθαρίσουν τους λογαριασμούς τους με τον ξένο Τύπο, με τον πρόεδρο Τζέικομπ Ζούμα ή με την ίδια την οικογένειά τους, η Γκράσα Μασέλ επέμεινε σε μηνύματα ενότητας.

Τον Ιούνιο, ενώ ο σύζυγός της βρισκόταν ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο, είπε ένα μεγάλο “ευχαριστώ, ευχαριστώ, ευχαριστώ” σε όλους αυτούς που της απηύθυναν μηνύματα υποστήριξης.

Αυτή η διακριτικότητα και η αφοσίωσή της κέρδισαν την αναγνώριση και το σεβασμό των Νοτιοαφρικανών, που είχαν αρχικά δει με δυσπιστία την έλευση αυτής της Μοζαμβικανής στη ζωή του εθνικού ήρωά τους.

Η Γκράσα Μασέλ και ο Νέλσον Μαντέλα συναντήθηκαν στη δεκαετία του 1990 ενώ ήταν “και οι δύο πολύ, πολύ μόνοι”, είχε πει η Γκράσα. Εκείνη δυσκολευόταν να συνέλθει μετά το θάνατο του συζύγου και πατέρα των δύο παιδιών της, του Σαμόρα Μασέλ, ο οποίος είχε σκοτωθεί το 1986 σε αεροπορικό δυστύχημα, η ευθύνη για το οποίο αποδίδεται στη νοτιοαφρικανική κυβέρνηση του απαρτχάιντ.

Όσο για τον Νέλσον Μαντέλα, η απελευθέρωσή του το 1990 έπειτα από 27 χρόνια στη φυλακή δεν οδήγησε στην αποκατάσταση της σχέσης του με τη δεύτερη σύζυγό του, την επιδεικτική Γουίνι Μαντικιζέλα-Μαντέλα. Το ζευγάρι, που είχε παντρευτεί το 1958, χώρισε το 1992 και πήρε επισήμως διαζύγιο το 1996.

Ο Νέλσον Μαντέλα και η Γκράσα Μασέλ, αρχικά φίλοι, άρχισαν σιγά-σιγά να εμφανίζονται μαζί και παντρεύτηκαν το 1998, στα 80ά γενέθλια του πατέρα του νοτιοαφρικανικού έθνους, ο οποίος μίλησε στον Τύπο για “το υπέροχο συναίσθημα να είσαι ερωτευμένος”.

Οι Νοτιοαφρικανοί, οι οποίοι ήταν δεμένοι με την Γουίνι που αντιπροσώπευε τον Νέλσον Μαντέλα σε όλη τη διάρκεια της φυλάκισής του, είδαν τη νεοαφιχθείσα με επιφυλακτικότητα. Όμως η Γκράσα Μασέλ δεν επιδίωξε να επωφεληθεί από την αίγλη του συζύγου της. Διατήρησε το όνομα του πρώτου συζύγου της και συνέχισε τον ακτιβισμό της υπέρ των παιδιών και των γυναικών και κατά του αναλφαβητισμού.

Αυτή η μαχήτρια του αγώνα της ανεξαρτησίας, η οποία μιλάει πέντε γλώσσες, ήταν υπουργός στη χώρα της και, σύμφωνα με το νοτιοαφρικανικό Τύπο ξέρει να λύνει και να δένει ένα επιθετικό τουφέκι, δεν έχει ανάγκη τον Νέλσον Μαντέλα για να υπάρξει: το 2010, το περιοδικό «Τάιμ» την περιέλαβε στις 100 προσωπικότητες με τη μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο.

Γυναίκα με ισχυρή προσωπικότητα, σοβαρή αλλά με ακτινοβόλο χαμόγελο, αρνιόταν να συμβάλλει στην περιρρέουσα ειδωλολατρία, εξηγώντας πως ο σύζυγός της «δεν είναι ένας άγιος» και πως «έχει αδυναμίες». Όμως ήταν όλο και περισσότερο στο πλευρό του όσο η υγεία του εξασθενούσε.

«Οι Νοτιοαφρικανοί έχουν μεγάλο χρέος απέναντι στην Γκράσα Μασέλ», είχε δηλώσει κάποτε ο Νομπελίστας της Ειρήνης Ντέσμοντ Τούτου, φίλος του ζευγαριού. «Όχι μόνον έφερε χαρά στον Μαντίμπα, αλλά προσπάθησε επίσης πάρα πολύ να κρατήσει την οικογένεια Μαντέλα ενωμένη».