Αν και θεωρείται πρότυπο πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας στη Λατινική Αμερική, η Χιλή πάσχει από βαθιές κοινωνικά διαφορές, οι οποίες τροφοδοτούν επί χρόνια την κοινωνική δυσαρέσκεια η οποία τελικά εξερράγη.
Παρά την ανάπτυξη του στρατού, την οποία αποφάσισε το Σάββατο ο συντηρητικός πρόεδρος της χώρας Σεμπαστιάν Πινιέρα, χιλιάδες Χιλιανοί βγήκαν ξανά στους δρόμους χθες Κυριακή για να εκφράσουν την οργή τους για τις ανισότητες του πολιτικού και κοινωνικού συστήματος, το οποίο σε πολλούς τομείς δεν έχει εξελιχθεί μετά τη δικτατορία του Αουγκούστο Πινοσέτ (1973-1990).
«Στο εξωτερικό έβλεπαν μόνο τις επιτυχίες της Χιλής, όμως στο εσωτερικό υπάρχουν πολλές διαφορές, ρήγματα και η νεολαία, η οποία αν και δεν έχει ζήσει τη δικτατορία, έχει σταματήσει να ψηφίζει εδώ και πολλά χρόνια. Δεν άντεξε άλλο και βγήκε στον δρόμο για να δείξει την οργή και την απογοήτευσή της», εξηγεί η Λουτσία Ντάμερτ καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο του Σαντιάγο της Χιλής.
Με πληθωρισμό 2%, ποσοστό φτώχειας 8,6% και ανάπτυξη που φέτος αναμένεται να φτάσει το 2,5% του ΑΕΠ, δηλαδή ένα από τα μεγαλύτερα στην περιοχή, το χιλιανό μοντέλο το ζήλευαν πολύ στη Λατινική Αμερική. Όμως πολλοί κοινωνικοί δείκτες –όπως της υγείας, της παιδείας και το ύψος των συντάξεων, οι οποίες στη χώρα αυτή προέρχονται σχεδόν αποκλειστικά από την ιδιωτική ασφάλιση—μαρτυρούν τεράστιες ανισότητες.
«Πολλά εκκρεμή αιτήματα δεν είχαν απαντηθεί. Η ένταση συσσωρεύθηκε, η οργή ενισχυόταν καθημερινά», υπογραμμίζει ο Οκτάβιο Αβεντάνιο, κοινωνιολόγος και πολιτικός επιστήμονας στο πανεπιστήμιο της Χιλής, σύμφωνα με το ΑΜΠΕ.
Σύμφωνα με τον ίδιο, δεν είναι τυχαίο που η κοινωνική έκρηξη σημειώθηκε μετά την αύξηση κατά 3% στην τιμή του εισιτηρίου του μετρό, κάτι που επηρεάζει την καθημερινότητα πολλών Χιλιανών και την οποία τελικά ο Πινιέρα ανέστειλε το Σάββατο υπό την πίεση των μαζικών διαδηλώσεων.
Κατανάλωση, χρέος
Το μέσο εισόδημα ανά κάτοικο στη Χιλή, που ξεπερνά τα 20.000 δολάρια ετησίως, είναι το υψηλότερο στη Λατινική Αμερική. Όμως το συνταξιοδοτικό σύστημα, το οποίο δέχεται πολλές επικρίσεις διότι συχνά προσφέρει σύνταξη μικρότερη του κατώτατου μισθού που είναι περίπου 400 δολάρια, όπως και το αυξημένο κόστος για την παιδεία και την υγεία, αλλά και η φούσκα στην αγορά ακινήτων αποτελούν έναν εκρηκτικό συνδυασμό, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές.
Σύμφωνα με τον κοινωνιολόγο Αλμπέρτο Μαγιόλ του πανεπιστημίου της Χιλής, «σε μια κοινωνία όπου η κοινωνική ενσωμάτωση πραγματοποιείται μέσω της κατανάλωσης, οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να καταναλώνουν (…) και γι’ αυτό να χρεώνονται».
Το χρέος των νοικοκυριών είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα για τη Χιλή. Σύμφωνα με έκθεση του πανεπιστημίου του Σεν Σεμπαστιάν, ένας στους τρεις ενήλικες δεν είναι σε θέση να αποπληρώνει τα χρέη του με τα εισοδήματα που διαθέτει.
Πολλοί Χιλιανοί, που πρόσφατα βγήκαν από μακροχρόνια φτώχεια, πλήττονται περισσότερο διότι τα κοινωνικά επιδόματα είναι λιγότερα για τη μεσαία τάξη στην οποία πλέον ανήκουν. Μέλη αυτών των οικογενειών είναι αυτοί που άναψαν τη φωτιά της τρέχουσας εξέγερσης.
Στη διάρκεια των κινητοποιήσεων πολλοί διαδηλωτές κατήγγειλαν επίσης την οικονομική ισχύ των αξιωματούχων και την αδικία ενός οικονομικού συστήματος που ωφελεί κυρίως το κεφάλαιο, με τον Πινιέρα να είναι ένας από τους πιο πλούσιους ανθρώπους στη Χιλή και στην κυβέρνησή του να συμμετέχουν πολλές προσωπικότητες από τον επιχειρηματικό κόσμο.
Η κυβέρνηση Πινιέρα συγκεντρώνει την οικονομική, πολιτική και θεσμική ισχύ, μια «τριάδα» που ευθύνεται για το ρήγμα μεταξύ των πολιτών και των πολιτικών, εκτιμά ο Μαγιόλ.
Πολλά πανό που κρατούσαν οι διαδηλωτές έγραφαν συνθήματα που αναφέρονταν στα σκάνδαλα διαφθοράς στα οποία εμπλέκονται ισχυροί οικονομικοί όμιλοι που συνδέονται με τον Χιλιανό πρόεδρο.
