Μπορεί να έχουν περάσει 80 χρόνια από τότε που οι πρώτες ναζιστικές βόμβες έπεσαν στο έδαφος της Πολωνίας, ωστόσο ο ήχος από τις εκρήξεις τους φαίνεται ότι δεν έχει σταματήσει να φτάνει στα αυτιά των κατοίκων της χώρας. Μάλιστα, αυτός φαίνεται πως γίνεται πιο δυνατός, καθώς επανέρχεται το θέμα των πολεμικών αποζημιώσεων, με το ποσό που ζητείται από τη Γερμανία να ανέρχεται σε αρκετά δισ. ευρώ.
Καλοί γείτονες και σύμμαχοι στους κόλπους του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι δύο χώρες έμοιαζαν να είχαν κλείσει τις μεταξύ τους διαφορές που προέρχονταν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Όμως, η έλευση στην εξουσία των συντηρητικών εθνικιστών στην Πολωνία, έχει αλλάξει τα δεδομένα.
«Η Πολωνία δεν έχει ακόμη λάβει την πρέπουσα αποζημίωση… Χάσαμε έξι εκατομμύρια ανθρώπους στη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου -πολύ περισσότερους από άλλα κράτη που έλαβαν σημαντικές αποζημιώσεις. Αυτό δεν είναι σωστό. Δεν μπορεί να μείνει έτσι», επανέλαβε την προηγούμενη εβδομάδα ο Πολωνός πρωθυπουργός, Ματέους Μοραβιέτσκι.
Το θέμα τέθηκε εκ νέου το 2017 από τον επικεφαλής του συντηρητικού κόμματος, Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), Γιάροσλαβ Κατσίνσκι. Η Βαρσοβία ετοιμάζει μια νέα έκθεση, ευρύτερη αυτής που συνέταξε το 1947, στην οποία αναφέρεται το ισόποσο των 850 δισεκατομμυρίων σημερινών δολαρίων ΗΠΑ, σύμφωνα με τον βουλευτή του PiS Αρκάντιους Μολάρτσικ.
«Τόσα χρόνια μετά το τέλος του πολέμου, η Γερμανία δεν έχει στοχαστεί πάνω στο παρελθόν της, έχοντας περισσότερο στο νου να προστατεύσει τη σταθερότητα του προϋπολογισμού της, απ’ ό,τι να τηρήσει τους δημοκρατικούς κανόνες του κράτους δικαίου και να σεβαστεί τα δικαιώματα του ανθρώπου», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Μουλάρτσικ, ο οποίος προεδρεύει μιας Κοινοβουλευτικής Επιτροπής, που έχει αναλάβει να υπολογίσει τις αποζημιώσεις. Σύμφωνα με τον ίδιο, η χώρα του υπήρξε θύμα «διάκρισης».
Απορρίπτει τα νέα αιτήματα η Γερμανία, αποφασισμένοι οι Πολωνοί
Το Βερολίνο αναγνωρίζει την ευθύνη του για τις ωμότητες που διαπράχθηκαν στο πόλεμο, όμως απορρίπτει τα νέα αιτήματα για αποζημιώσεις, είτε έρχονται από την Πολωνία είτε από την Ελλάδα. «Η θέση της γερμανικής κυβέρνησης παραμένει η ίδια, το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων έχει κλείσει νομικά και πολιτικά», επισήμανε η εκπρόσωπος του Βερολίνου, Ουλρίκε Ντέμερ.
Σύμφωνα με το Βερολίνο, η Πολωνία είχε παραιτηθεί το 1953 από τις πολεμικές αποζημιώσεις από την Ανατολική Γερμανία. Και το ζήτημα διευθετήθηκε οριστικά με τη Συνθήκη «2+4» ανάμεσα στα δύο γερμανικά κράτη και τους τέσσερις νικητές -ΗΠΑ, ΕΣΣΔ, Βρετανία και Γαλλία. Η υπογραφή της συνθήκης αυτής τον Σεπτέμβριο 1990 άνοιξε τον δρόμο για τη γερμανική επανένωση.
Όμως, οι συντηρητικοί Πολωνοί αμφισβητούν τη συμφωνία του 1953, που συνήφθη την κομμουνιστική εποχή. Και, φοβούμενοι ίσως μια περίπλοκη νομική συζήτηση, προτιμούν να επιμένουν στο «ηθικό καθήκον» των Γερμανών.
Για τον Ταντέους Ζίραντ, αυτόπτη μάρτυρα των πρώτων γερμανικών βομβαρδισμών στο Βιέλουν (κεντρική Πολωνία), την 1η Σεπτεμβρίου 1939, η υπόθεση έχει κλείσει μετά την απόφαση των μεγάλων δυνάμεων να παραχωρήσουν στη χώρα περίπου 100.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα στα βόρεια και τα δυτικά της χώρας σε βάρος της Γερμανίας, στερώντας της ταυτόχρονα περίπου 175.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα εδαφών στην ανατολή προς όφελος της Σοβιετικής Ένωσης. «Θα μου αρκούσαν αυτά τα εδάφη που ανακτήθηκαν το 1945», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο 88χρονος Ζίραντ.
Αντίθετα, για τον Ταντέους Ολέζνικ, ιστορικό που ζει στο Βιέλουν, η απαίτηση αποζημιώσεων παραμένει «ηθικά δικαιολογημένη», όπως μεταφέρει το Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Το αίτημα για αποκατάσταση της Βέρμαχτ προκαλεί αναταραχή
Μολονότι η γερμανική πολιτική τάξη υποστηρίζει ομόφωνα τη θέση πως το θέμα των αποζημιώσεων έχει κλείσει, δεν ισχύει το ίδιο με την ενδεχόμενη αποκατάσταση της Βέρμαχτ, την οποία ζητούν ηγέτες της Ακροδεξιάς, η οποία σημειώνει άνοδο στην Ανατολική Γερμανία. Ο πρόεδρος του κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), Αλεξάντερ Γκάουλαντ, δήλωσε τον Σεπτέμβριο 2017, στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας για τις βουλευτικές εκλογές, πως η χώρα του μπορεί να είναι «υπερήφανη για τα κατορθώματα των Γερμανών στρατιωτών στη διάρκεια των δύο Παγκόσμιων Πολέμων».
Οι δηλώσεις αυτές προκάλεσαν αναταραχή στην υπόλοιπη γερμανική πολιτική σκακιέρα τόσο στην Αριστερά όσο και στη Δεξιά. Αυτές οι ομόφωνες καταδίκες δεν εμπόδισαν την εκλογή, στις 24 Σεπτεμβρίου 2017, 94 βουλευτών της AfD, για πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
«Καθώς το ζήτημα (των αποζημιώσεων) δεν έχει διευθετηθεί, φθάνουμε εδώ να σχετικοποιούμε τον ρόλο που διαδραμάτισαν οι Γερμανοί στη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου», σχολίασε ο Μουλάρτσικ. Το 1939 η Πολωνία είχε δεχθεί επίθεση και από την ΕΣΣΔ του Ιωσήφ Στάλιν. Εντούτοις «η πολωνική πλευρά δεν εγείρει αυτή τη στιγμή το ζήτημα των πολεμικών αποζημιώσεων από τη Ρωσία», υπογράμμισε στο Γαλλικό Πρακτορείο.
