Εκ πρώτης όψεως, μοιάζει με θύμα βίαιου θανάτου, με το κρανίο του να είναι ανοιγμένο στη μέση και τα χαρακτηριστικά του αιώνια παραμορφωμένα σε μια έκφραση οδύνης. Κι όμως, δεν είναι!
Πρόκειται για το παλαιότερο δείγμα ανατομής ανθρώπου που βρέθηκε στην Ευρώπη – και μια νέα ανάλυσή του ίσως ανατρέψει την αρνητική εικόνα που έχουμε για το Μεσαίωνα.
Οι επιστήμονες αρχικά πίστευαν πως το δείγμα αυτό, που ανήκε σε έναν Γάλλο και αποτελείται μονάχα από ένα κεφάλι, λαιμό και ώμους, χρονολογούταν από τον 15ο-16ο αιώνα. Όμως, η χρονολόγηση με τη μέθοδο του άνθρακα έδειξε πως η ηλικία του σώματος τοποθετείται στην περίοδο ανάμεσα στο 1200 και το 1280, μια περίοδος που θεωρείται αντι-επιστημονική και γεμάτη προκαταλήψεις.
Το εκπληκτικό είναι πως η νέα ανάλυση, που πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες γαλλικών πανεπιστημιακών νοσοκομείων, έδειξε ότι το σώμα χρησιμοποιήθηκε για ανατομικούς σκοπούς.
«Για την ακρίβεια», λέει ο ερευνητής Φιλίπ Σαρλιέ, «το δείγμα εμφανίζει σημάδια εκπληκτικά εξειδικευμένης ανατομής, κάτι το απίστευτο δεδομένης της χρονικής περιόδου. Όποιος πραγματοποίησε τη νεκροψία, αναμφίβολα το είχε ξανακάνει πολλές φορές· δεν εξηγείται αλλιώς τόση επιδεξιότητα».
Αυτό φαίνεται παράξενο στους περισσότερους· είναι ευρέως διαδεδομένο ότι η υπερβολική θρησκοληψία του Μεσαίωνα εμπόδιζε την πρόοδο της επιστήμης, πόσω μάλλον την οποιανδήποτε νεκροψία ή ανατομή.
Παρ’ όλα αυτά, δε φαίνεται να υπήρχε κάποια επίσημη απαγόρευση που να εμπόδιζε τις ανατομές εκείνη την εποχή – μάλιστα δε, κάποιες φορές η ίδια η Εκκλησία διέταζε τη διενέργεια νεκροψιών, συχνά για να βρεθούν σημάδια αγιοσύνης στο πτώμα ενός κατ’ εικασία αγίου ανθρώπου. Η πρώτη αναφορά μιας τέτοιας «άγιας νεκροψίας» μας μεταφέρει στο 1308, όταν καλόγριες έκαναν νεκροψία στο πτώμα της Κλάρα του Μοντεφάλκο, μιας ηγουμένης μοναστηριού που ανακηρύχθηκε αγία το 1881.
Οι καλόγριες ανέφεραν πως βρήκαν ένα μικροσκοπικό σταυρό μέσα στην καρδιά της ηγουμένης, καθώς και τρεις χολόλιθους στη χοληδόχο κύστη της, που τους ερμήνευσαν ως σύμβολο της Αγίας Τριάδας.
Πάντως, το κεφάλι του Γάλλου, γεμισμένο με υλικά συντήρησης, πρόκειται να εκτεθεί στο Παριζιάνικο Μουσείο Ιατρικής Ιστορίας μέσα στο 2013 και η πονεμένη του έκφραση θα χαιρετιστεί με επιφωνήματα θαυμασμού από τους επισκέπτες.
