Οι νεαροί κόντρα τενόροι είναι οι νέοι σούπερσταρ του κόσμου της κλασικής μουσικής. Οι συγκεκριμένοι άνδρες μπορούν και αγγίζουν απίστευτα φωνητικά ύψη που συνήθως επιδεικνύουν γυναίκες σοπράνο. Όσο συναρπαστικό κι αν ακούγεται όλο αυτό, το παρελθόν αυτού του φαινομένου είναι συνάμα σκοτεινό και δυσάρεστο.
Όταν ακούσεις έναν κόντρα τενόρο αρχικά δεν πιστεύεις στα αυτιά σου. Τόσο αναπάντεχος είναι ο ήχος που παράγει. Εάν για παράδειγμα έχετε ακούσει δίσκο των Bee Gees, σίγουρα γνωρίζετε το ανδρικό φαλσέττο. Όμως ο κόντρα τενόρος όμως, αυτός ο ισχυρός παρότι αιθέριος, αγνός ήχος που παράγεται από ενήλικα άνδρα, μπορεί να σε ταξιδέψει αμέσως, σημειώνει το BBC.
Είναι ένας μοναδικός, αιφνιδιαστικός ήχος που αρκεί μία φορά να τον ακούσεις για να μην τον ξεχάσεις ποτέ.
Αληθεύει πως υπάρχει κάτι δυνητικά γελοίο στην φωνή αυτή που προέρχεται από ανδρικό σώμα. Οι άνθρωποι πολλές φορές αναφέρονται στους κόντρα τενόρους σαν να πρόκειται για τρίτο φύλο, ή κάτι σχεδόν γυναικείο.
Όπως και να ‘χει ο κόντρα τενόρος είναι το φωνητικό φαινόμενο του 20ου αιώνα, με μία εντυπωσιακή και συνάμα ανατριχιαστική ιστορία στο παρελθόν. Πλέον διαθέτει μια συναρπαστική και διακριτή θέση στο μουσικό τοπίο του 21ου αιώνα.
Πρωτοποριακοί κόντρα τενόροι όπως οι Alfred Deller, James Bowman, David Daniels και Andreas Scholl αποτελούν αντικείμενα θαυμασμού στον κόσμο της κλασικής μουσικής.
Πριν 40 χρόνια μόνο ελάχιστοι κόντρα τενόροι μπορούσαν να ελπίσουν σε τακτική εργασία σε διεθνές επίπεδο. Στα πρόσφατα χρόνια, η ανάδυση σημαντικών καλλιτεχνών συνέπεσε με την αναβίωση του ρεπερτορίου μπαρόκ το οποίο συμπεριλαμβάνει ρόλους που αρχικά θα είχαν τραγουδήσει άνδρες καστράτοι και αργότερα οι γυναίκες υψίφωνοι.
Στη νέα γενιά αστέρων ανήκει ο 33χρονος Αμερικανός Anthony Roth Costanzo, τον οποίο η «Le Monde» χαρακτηρίζει ως «άψογο μουσικό». Ο 38χρονος Γάλλος Philippe Jaroussky, έχει φανατικούς θαυμαστές που τον ακολουθούν σε όλο τον κόσμο επιδεικνύοντας μεγαλύτερο ζήλο και από τους φαν των One Direction. Ο 36χρονος Βρετανός σταρ Iestyn Davies, διαθέτει ήδη ένα Γκράμμυ και δύο πολυπόθητα βραβεία Gramophone ενώ πρόσφατα τοποθετήθηκε δεύτερος στη λίστα των διεθνών αστέρων της όπερας με την μεγαλύτερη αίγλη από τον Telegraph.
Τι είναι ο κόντρα τενόρος
«Πρόκειται μία φωνή που παράγεται όχι χρησιμοποιώντας την φυσιολογική φωνή ομιλίας αλλά την υψηλότερη έκταση που προκύπτει όταν ο συνδυασμός λαρυγγικών μυών και η τοποθέτηση των φωνητικών χορδών αλλάζουν ώστε ο αέρας που περνάει μέσα από τις χορδές να πάλλει μία σαφώς λεπτότερη εξωτερική στιβάδα» εξηγεί ο Βρετανός Davies μιλώντας στο BBC. «Συχνά συμβαίνει η παρανόηση ότι πρόκειται για μία γυνακεία φωνή αλλά όλοι οι άνδρες έχουν την δυνατότητα να παράξουν ήχο με την τεχνική του φαλσέττο, απλά κάποιοι επιλέγουν να το κάνουν συνέχεια και σε επαγγελματικό επίπεδο».
Ο ευνουχισμός και η κοινωνική περιθωριοποίηση της γυναίκας
Όσο συναρπαστικό κι αν φαντάζει να είναι κάποιος κόντρα τενόρος, οι «πρόγονοί» τους δεν θα θεωρούνταν και τόσο… αξιοζήλευτοι.
Το μεσαίωνα η γυναίκα δεν είχε κανένα ρόλο μέσα στην εκκλησία. Ο Απόστολος Παύλος πίστευε πως οι γυναίκες δεν έπρεπε να παίρνουν μέρος ούτε σε θεολογικές συζητήσεις ούτε στην εκκλησιαστική μουσική, έπρεπε να παραμένουν πάντα σιωπηλές.
Η έλλειψη της γυναικείας φωνής δεν αποδείχθηκε πρόβλημα για τις εκκλησιαστικές χορωδίες. Φωνές μικρών αγοριών, πριν μπουν στην εφηβεία που είχαν υποστεί ευνουχισμό, έφερναν πιο εντυπωσιακά αποτελέσματα από μία γυναικεία φωνή. Οι περισσότεροι ρόλοι στην εκκλησιαστική μουσική και την όπερα, τους οποίους σήμερα ερμηνεύουν ο Davies και οι ομόλογοι τους, είχαν αρχικά γραφτεί στον 17ο και 18ο αιώνα για τον θρυλικό καστράτο Carlo Broschi – γνωστό ως Farinelli – και τους ομοίους του. Το ότι μία τέτοια βάρβαρη πράξη νομιμοποιούνταν στο όνομα της τέχνης δύσκολα γίνεται αντιληπτό στην εποχή μας.
Ο ευνουχισμός ακύρωνε τη φυσική ορμονική εξέλιξη των αγοριών, διατηρώντας την πλαστικότητα της φωνής τους. Μπορούσαν να φτάσουν σε έκταση τη φωνή μίας μετζοσοπράνο ακόμα και μίας σοπράνο. Τα δυνατά τους πνευμόνια και η σωστή μουσική αγωγή, τους έκαναν ακόμα καλύτερους προκαλώντας θαυμασμό και υστερία. Τον 17ο αιώνα δεν ήταν μόνο η εκκλησία στην οποία οι γυναίκες δεν ήταν ευπρόσδεκτες στα παπικά κράτη: οι νόμοι δημοσίας αιδούς απαιτούσαν να μην εμφανίζονται ούτε στην σκηνή. Οι καστράτοι λοιπόν αναλάμβαναν τον έναν ρόλο μετά τον άλλο.
Τον επόμενο αιώνα, με την δημοφιλία της όπερας ολοένα να αυξάνεται η ζήτηση για ταλαντούχους καστράτους ήταν τεράστια. Οι τραγουδιστές σαν τον Farinelli λατρεύονταν σαν θεοί σε όλη την Ευρώπη.
