Μοιάζει με σκηνή από την ταινία Gladiator, αλλά πρόκειται για μια σκληρή πραγματικότητα του 3ου αιώνα μ.Χ.: αρχαιολόγοι εντόπισαν στον σκελετό ενός άνδρα στην Αγγλία τα πρώτα φυσικά αποδεικτικά στοιχεία πως μονομάχοι πολεμούσαν με άγρια θηρία, όπως λιοντάρια.
Το εύρημα, που δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση PLOS One, φέρνει στο φως μια συγκλονιστική πτυχή της ρωμαϊκής ψυχαγωγίας. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν χαρακτηριστικά ίχνη από δόντια μεγάλου αιλουροειδούς—πιθανότατα λιονταριού—στο ισχίο ενός άνδρα, ηλικίας περίπου 26-36 ετών, ο οποίος βρέθηκε θαμμένος σε ρωμαϊκό νεκροταφείο στο Γιορκ της Αγγλίας.
Η Μάλιν Χολστ, λέκτορας Οστεοαρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Γιορκ, σημείωσε πως τα ίχνη δαγκώματος προσφέρουν την πρώτη οστεολογική απόδειξη ανθρώπινης αλληλεπίδρασης με σαρκοφάγα ζώα σε περιβάλλον μάχης ή θεάματος, επιβεβαιώνοντας πως οι ταφές στο σημείο αφορούσαν μονομάχους και όχι στρατιώτες ή δούλους, όπως πιστευόταν έως σήμερα.
Η λεπτομερής σύγκριση των τραυμάτων με σύγχρονα δείγματα από ζωολογικούς κήπους επιβεβαίωσε την ταύτισή τους με δόντια λιονταριού. Η πληγή φαίνεται πως ήταν θανατηφόρα, ενώ οι ερευνητές υποθέτουν ότι ο άνδρας αποκεφαλίστηκε μετά θάνατον, πιθανόν στο πλαίσιο κάποιου ταφικού εθίμου.
Η ανάλυση του σκελετού αποκαλύπτει πως ο άνδρας ήταν πιθανόν Bestiarius, τύπος μονομάχου που έμπαινε στην αρένα για να πολεμήσει ζώα, είτε ως δούλος είτε εθελοντικά. Παρουσίαζε ενδείξεις υπερκόπωσης της σπονδυλικής στήλης, πνευμονική φλεγμονή και σημάδια παιδικού υποσιτισμού—δείγματα σκληρής ζωής και επίμονης προπόνησης.
Ο σκελετός βρέθηκε στο Driffield Terrace, ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα ρωμαϊκά νεκροταφεία μονομάχων. Συνολικά, εκεί έχουν εντοπιστεί τα λείψανα 82 γεροδεμένων νεαρών ανδρών, εκ των οποίων πολλοί φέρουν τραύματα μάχης ή ενδείξεις αποκεφαλισμού.
Η καθηγήτρια Μπέκι Γκάουλαντ από το Πανεπιστήμιο του Ντάραμ χαρακτήρισε την ανακάλυψη ως την πρώτη άμεση απόδειξη θεαμάτων με ζώα στη ρωμαϊκή Βρετανία, ενώ έθεσε ερωτήματα για τη μεταφορά εξωτικών ζώων στα πιο απομακρυσμένα σημεία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Ο επικεφαλής της μελέτης, καθηγητής Τιμ Τόμπσον από το Πανεπιστήμιο Maynooth της Ιρλανδίας, επεσήμανε: «Για χρόνια βασιζόμασταν σε γραπτές μαρτυρίες και καλλιτεχνικές απεικονίσεις. Αυτή η ανακάλυψη αλλάζει ριζικά την κατανόησή μας για την πολιτισμική ψυχαγωγία στη ρωμαϊκή εποχή».
Το Γιορκ, γνωστό τότε ως Eboracum, αποτελούσε στρατιωτική βάση και σημαντικό διοικητικό κέντρο της ρωμαϊκής Βρετανίας. Εκεί ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας το 306 μ.Χ. ο Μέγας Κωνσταντίνος, γεγονός που ενισχύει την υπόθεση ότι στην πόλη διεξάγονταν θεάματα υψηλής αίγλης, όπως μονομαχίες.
Αν και δεν έχει βρεθεί ακόμη αμφιθέατρο στο ρωμαϊκό Γιορκ, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η πόλη φιλοξενούσε αγώνες μονομάχων τουλάχιστον μέχρι τον 4ο αιώνα μ.Χ., αντανακλώντας την παρουσία ρωμαϊκής ελίτ και την ανάγκη για εντυπωσιακά δημόσια θεάματα.
