Εάν αυτός ο πόλεμος στη Γάζα ήταν όπως όλοι οι άλλοι, πιθανότατα θα είχε ισχύσει μια εκεχειρία μέχρι τώρα. Οι νεκροί θα θάβονταν και το Ισραήλ και τα Ηνωμένα Έθνη θα επιχειρηματολογούσαν εκατέρωθεν για την ανοικοδόμηση της Γάζας.

Αλλά αυτός ο πόλεμος δεν είναι έτσι. Δεν είναι έτσι όχι μόνο λόγω της μαζικής δολοφονίας, πρώτα από τη Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, κυρίως Ισραηλινών αμάχων, και εν συνεχεία από την «ισχυρή εκδίκηση» του Ισραήλ, όπως την αποκάλεσε ο πρωθυπουργός του Μπενιαμίν Νετανιάχου, κατά την οποία έχουν σκοτωθεί κυρίως Παλαιστίνιοι άμαχοι.

Αυτός ο πόλεμος είναι διαφορετικός από τους άλλους γιατί έρχεται σε μια στιγμή που τα ρήγματα που χωρίζουν τη Μέση Ανατολή βροντοφωνάζουν. Για τουλάχιστον δύο δεκαετίες, το πιο σοβαρό ρήγμα στο διαλυμένο γεωπολιτικό τοπίο της περιοχής ήταν μεταξύ των φίλων και συμμάχων του Ιράν και των φίλων και συμμάχων των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ο πυρήνας του δικτύου του Ιράν, που μερικές φορές αποκαλείται «άξονας της αντίστασης», αποτελείται από τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, το καθεστώς Άσαντ στη Συρία, τους Χούτι στην Υεμένη και διάφορες ιρακινές πολιτοφυλακές που οπλίζονται και εκπαιδεύονται από το Ιράν. Οι Ιρανοί υποστήριξαν επίσης τη Χαμάς και την Ισλαμική Τζιχάντ στη Γάζα.

Το Ιράν είναι κοντά επίσης στη Ρωσία και στην Κίνα. Η Τεχεράνη έχει γίνει σημαντικό μέρος των πολεμικών επιχειρήσεων της Ρωσίας στην Ουκρανία και η Κίνα αγοράζει μεγάλη ποσότητα ιρανικού πετρελαίου.

Όσο περισσότερο συνεχίζεται ο πόλεμος στη Γάζα και καθώς το Ισραήλ σκοτώνει περισσότερους Παλαιστίνιους αμάχους και καταστρέφει δεκάδες χιλιάδες σπίτια, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος σύγκρουσης που περιλαμβάνει ορισμένα μέλη αυτών των δύο στρατοπέδων.

Το μέτωπο στα σύνορα μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου θερμαίνεται, αργά και σταθερά. Ούτε το Ισραήλ ούτε η Χεζμπολάχ θέλουν πόλεμο πλήρους κλίμακας. Αλλά καθώς ανταλλάσσουν ολοένα και πιο βαριά χτυπήματα, οι κίνδυνοι μιας ανεξέλεγκτης κλιμάκωσης αυξάνονται.

Οι Χούτι στην Υεμένη εκτοξεύουν πυραύλους και drones κατά του Ισραήλ. Μέχρι στιγμής όλοι και όλα έχουν καταρριφθεί από την αεράμυνα του Ισραήλ ή από τα πλοία του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού στην Ερυθρά Θάλασσα.

Στο Ιράκ, πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από το Ιράν επιτέθηκαν σε αμερικανικές βάσεις. Οι ΗΠΑ αντέδρασαν χτυπώντας ορισμένες από τις θέσεις τους στη Συρία. Και πάλι, όλες οι πλευρές προσπαθούν να περιορίσουν την κλιμάκωση, αλλά ο έλεγχος του ρυθμού της στρατιωτικής δράσης είναι πάντα δύσκολος.

Στο πλευρό των ΗΠΑ είναι το Ισραήλ, τα πετρελαϊκά κράτη του Κόλπου, η Ιορδανία και η Αίγυπτος. Οι ΗΠΑ συνεχίζουν να παρέχουν ισχυρή υποστήριξη στο Ισραήλ, παρόλο που είναι σαφές ότι ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν νιώθει άβολα με τον τρόπο με τον οποίο το Ισραήλ σκοτώνει τόσους πολλούς Παλαιστίνιους αμάχους. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, δήλωσε δημόσια ότι πάρα πολλοί Παλαιστίνιοι άμαχοι σκοτώνονται.

Οι Άραβες σύμμαχοι της Αμερικής έχουν καταδικάσει στο σύνολό τους το Ισραήλ και ζήτησαν κατάπαυση του πυρός. Το θέαμα εκατοντάδων χιλιάδων Παλαιστινίων που εγκαταλείπουν τα σπίτια τους στη βόρεια Γάζα και περπατούν στον κεντρικό δρόμο προς το νότο ξυπνά τα φαντάσματα της νίκης του Ισραήλ επί των Αράβων στον πόλεμο για την ανεξαρτησία του το 1948.

Περισσότεροι από 700.000 Παλαιστίνιοι έφυγαν ή αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους υπό την απειλή όπλου από τους Ισραηλινούς, γεγονότα που αναφέρονται από τους Παλαιστίνιους ως «al Nakba», δηλαδή «η καταστροφή». Οι απόγονοι των προσφύγων του 1948 αποτελούν μεγάλο μέρος του πληθυσμού της Λωρίδας της Γάζας.

Η επικίνδυνη συζήτηση από ορισμένους από τους ακραίους Εβραίους εθνικιστές, που υποστηρίζουν την κυβέρνηση του Μπενιαμίν Νετανιάχου, για την επιβολή μιας νέας Νάκμπα στους Παλαιστίνιους ανησυχεί τα αραβικά κράτη στο στρατόπεδο της Αμερικής, ιδιαίτερα την Ιορδανία και την Αίγυπτο. Ένας υπουργός στην κυβέρνηση του Νετανιάχου σκέφτηκε ακόμη και να ρίξει μια πυρηνική βόμβα στη Γάζα για να αντιμετωπίσει τη Χαμάς. Τον επέπληξαν αλλά δεν τον απομάκρυναν.

Όλα αυτά μπορούν να απορριφθούν ως οι κραυγές ενός τρελού περιθωρίου, αλλά λαμβάνονται σοβαρά υπόψη στην Ιορδανία και την Αίγυπτο. Όχι τόσο τα πυρηνικά όπλα, από τα οποία το Ισραήλ διαθέτει μεγάλο και αδήλωτο οπλοστάσιο, αλλά η προοπτική εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι να εξαναγκαστούν να περάσουν τα σύνορά τους.

Όσον αφορά τον ίδιο τον πόλεμο στη Γάζα, ανώτεροι δυτικοί διπλωμάτες από χώρες που είναι σταθεροί σύμμαχοι των συμμάχων του Ισραήλ, ανέφεραν στο BBC ότι ο τερματισμός του πολέμου και η αντιμετώπιση των συνεπειών θα είναι μια υπόθεση «δύσκολη και ακατάστατη».

Κάποιος είπε ότι «ο μόνος δρόμος θα είναι η οικοδόμηση ενός πολιτικού ορίζοντα για τους Παλαιστίνιους». Αυτή η αναφορά παραπέμπει στο σχέδιο για μια ανεξάρτητη Παλαιστίνη δίπλα στο Ισραήλ, τη λεγόμενη λύση των δύο κρατών, μια αποτυχημένη ιδέα που σε αυτή τη φάση επιβιώνει μόνο ως σύνθημα.

Η αναβίωσή του, ίσως στο πλαίσιο μιας ευρύτερης συμφωνίας μεταξύ του Ισραήλ και των Αράβων, είναι ένα φιλόδοξο σχέδιο, ενδεχομένως και η καλύτερη ιδέα. Αλλά στην τρέχουσα ατμόσφαιρα πόνου και μίσους θα είναι πολύ δύσκολο να προωθηθεί.

Ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε ότι το Ισραήλ θα έχει «τη συνολική ευθύνη για την ασφάλεια» στη Λωρίδα της Γάζας «για αόριστο χρονικό διάστημα». Δεν θα συμβεί υπό τις τρέχουσες ηγεσίες τόσο των Παλαιστινίων όσο και των Ισραηλινών.

Δεν αποκάλυψε το σχέδιό του για την επομένη της λήξης του πολέμου στη Γάζα, αλλά απέρριψε την ιδέα των ΗΠΑ να εγκατασταθεί μια κυβέρνηση υπό την Παλαιστινιακή Αρχή, με επικεφαλής τον Πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς. Το δεύτερο σκέλος του αμερικανικού σχεδίου είναι οι διαπραγματεύσεις για τη λύση δύο κρατών, κάτι στο οποίο ο Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει αντιταχθεί σε όλη την πολιτική του ζωή.

Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου δεν είναι ο μοναδικός που είναι κατά της ανεξαρτησίας των Παλαιστινίων. Η επιβίωσή του ως πρωθυπουργός εξαρτάται από την υποστήριξη των Εβραίων εξτρεμιστών που πιστεύουν ότι ολόκληρη η περιοχή μεταξύ του Ιορδάνη ποταμού και της Μεσογείου δόθηκε στον εβραϊκό λαό από τον Θεό και θα πρέπει να είναι ολόκληρη εντός των συνόρων του Ισραήλ.

Πολλοί Ισραηλινοί θέλουν την απομάκρυνσή του από την πρωθυπουργία, κατηγορώντας τον για τις αποτυχίες ασφάλειας και πληροφοριών που επέτρεψαν να συμβούν οι επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου.

Ο Παλαιστίνιος πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς είναι στα 80 του έτη και είναι απαξιωμένος στα μάτια των πολιτών, αν και δεν έχει αντιμετωπίσει μια εκλογική διαδικασία από το 2005. Η Παλαιστινιακή Αρχή συνεργάζεται με το Ισραήλ για την ασφάλεια στη Δυτική Όχθη, αλλά δεν μπορεί να προστατεύσει τον λαό της από τους ένοπλους Εβραίους αποίκους.

Οι ηγεσίες αλλάζουν, τελικά. Εάν αυτός ο τρομερός πόλεμος στη Γάζα δεν αναγκάσει τους Ισραηλινούς, τους Παλαιστίνιους και τους ισχυρούς φίλους τους να προσπαθήσουν ξανά να κάνουν ειρήνη, τότε το μόνο μέλλον είναι περισσότερος πόλεμος.

  • O Τζέρεμι Μπόουεν είναι ανταποκριτής του BBC στη Μέση Ανατολή