Το Ισραήλ απαντώντας στην επίθεση της Χαμάς, τη φονικότερη στο εβραϊκό κράτος εδώ και μισό αιώνα, έχει ξεκινήσει ένα άγριο σφυροκόπημα στη Λωρίδα της Γάζας, ενώ ετοιμάζεται και για μια χερσαία εισβολή στον παλαιστινιακό θύλακα. Τα κρίσιμα ερωτήματα ωστόσο για την αδυναμία των υπηρεσιών ασφαλείας του Ισραήλ να αποτρέψουν την επίθεση παραμένουν αναπάντητα.
Αξιωματούχοι και αναλυτές κάνουν λόγο για εξωτερική «βοήθεια» και όλοι στρέφουν το βλέμμα τους στο Ιράν, παραδοσιακό υποστηρικτή της Χαμάς και άλλων ένοπλων παλαιστινιακών οργανώσεων, όμως οι μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ και της Δύσης υποστηρίζουν πως «δεν υπάρχουν στοιχεία».
Πολλοί – ανεπίσημα – επισημαίνουν πως η επίθεση επί της ουσίας ενορχηστρώθηκε από το ίδιο το Ιράν και μεταξύ άλλων στόχευε στην κατάρρευση των σχεδίων για εξομάλυνση των σχέσεων του Ισραήλ με κράτη του αραβικού κόσμου. Αποκορύφωμα της αποκαλούμενης στρατηγικής της «περιφερειακής ολοκλήρωσης», υπό την κηδεμονία των ΗΠΑ, ήταν η προσπάθεια για ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας.
Η Ουάσιγκτον ευελπιστούσε πως με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσε από τη μια να «απεγκλωβιστεί» από την υποχρεωτική παρουσία της στην περιοχή, ώστε να επικεντρωθεί στον ανταγωνισμό με την Κίνα και τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία. Και από την άλλη θα πετυχαίνε μια επαναπροσέγγιση με το Ριάντ, το οποίο φαίνεται με τις τελευταίες κινήσεις του να εγκαταλείπει το άρμα των ΗΠΑ και να στρέφεται προς τον άξονα Κίνας – Ρωσίας. Όμως το σχέδιο φαίνεται πως «καίγεται» με την ανάφλεξη της νέας σφοδρής ισραηλινοπαλαιστινιακής σύγκρουσης. Είναι ενδεικτικό πως μετά τις ραγδαίες εξελίξεις ο αραβικός σύνδεσμος ζήτησε την άρση του αποκλεισμού της Γάζας και προειδοποίησε πως εάν το Ισραήλ δεν αλλάξει τη θέση του, ο σημερινός πόλεμος μπορεί να μην είναι ο τελευταίος.
Πρώην και νυν αξιωματούχοι ασφαλείας, τόσο από τη Δύση, όσο και από το Ισραήλ και άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής, ισχυρίζονται – υπό τον όρο της ανωνυμίας – ότι η Χαμάς είχε σημαντική υποστήριξη από το Ιράν για την επίθεση στο Ισραήλ. Κοινή αντίληψη είναι πως «η Χαμάς δεν θα ήταν η Χαμάς χωρίς το Ιράν». Η Τεχεράνη φέρεται να προσέφερε όχι μόνο υλικοτεχνική υποστήριξη δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων, αλλά και την αναγκαία στρατιωτική εκπαίδευση για να σπάσουν οι γραμμές ασφάλειας του Ισραήλ.
Αμερικανικά και διεθνή ΜΜΕ αναφέρουν επίσης πως μέλη της Χαμάς συνεργάζονταν το τελευταίο διάστημα με αξιωματικούς του επίλεκτου ιρανικού σώματος των «Φρουρών της Επανάστασης» για να σχεδιάσουν την επιδρομή από αέρα, ξηρά και θάλασσα. Αναφέρουν ακόμη πως το «πράσινο φως» για την επιχείρηση δόθηκε σε μια συνάντηση στη Βηρυτό μια εβδομάδα πριν από την επίθεση.
Ωστόσο όλοι αυτοί οι ισχυρισμοί εκφράζονται «ανεπίσημα» γιατί επισήμως κανείς δεν καταλογίζει συνενοχή στο Ιράν. Ο λόγος είναι απλός: Η άμεση εμπλοκή της Τεχεράνης θα προκαλούσε μια διάχυση των συγκρούσεων και της αστάθειας, με γενικευμένες επιπτώσεις, στρατιωτικές και οικονομικές. Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη θα έπρεπε να επιβάλουν νέες κυρώσεις στο Ιράν, μια από τις μεγαλύτερες πετρελαϊκές χώρες με ισχυρή περιφερειακή επιρροή. Επιπλέον το Ιράν ελέγχει σε κάποιο βαθμό τη βασική οδό διακίνησης του «μαύρου χρυσού», το Στενό του Ορμούζ, του πορθμού που αποτελεί το μοναδικό θαλάσσιο πέρασμα του κόλπου. Από αυτό περνάει το 25% με 30% της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου.
Με τις παρεμβάσεις του θα μπορούσε να προκαλέσει νέες αναταράξεις στην αγορά του πετρελαίου και να ωθήσει εκ νέου προς τα πάνω τις τιμές του βαρελιού, την ώρα που η Δύση μαστίζεται ακόμη από το πληθωριστικό κύμα που προκάλεσε η ενεργειακή κρίση ύστερα από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η στάση της Τεχεράνης θα μπορούσε να δώσει την ευκαιρία και σε άλλες χώρες του κόλπου να εκμεταλλευτούν τη συγκυρία για περισσότερα οφέλη δημιουργώντας ακόμη μεγαλύτερες πιέσεις. Σημειώνεται πως το τελευταίο διάστημα, η Τεχεράνη έχει αναθερμάνει τις σχέσεις της με κάποιες αραβικές χώρες με τις οποίες είχε εντάσεις, όπως τη Σαουδική Αραβία και το Σουδάν.
Επιπλέον το Ιράν, σύμμαχος της Ρωσίας, ελέγχει ένοπλα κινήματα σε μια σειρά από χώρες, μεταξύ των οποίων τη Χεζμπολάχ στον γειτονικό Λίβανο, που θα μπορούσαν με επιθέσεις να επιτείνουν το χάος στην περιοχή. Η δε άμεση συμμετοχή του σε έναν πόλεμο με το Ισραήλ αποτελεί ένα εφιαλτικό σενάριο, καθώς η ένταση και οι διαστάσεις της σύρραξης εκτιμάται πως θα ήταν ανεξέλεγκτες σε διεθνές επίπεδο.
Το Ιράν δεν έχει κρύψει ποτέ πως επιδιώκει την καταστροφή του Ισραήλ, ούτε πως υποστηρίζει τις ένοπλες παλαιστινιακές οργανώσεις. Ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, αν και αρνήθηκε κάθε εμπλοκή της Τεχεράνης στην επίθεση της Χαμάς, εξέφρασε την ικανοποίηση και τον θαυμασμό του για αυτή. «Φιλάμε τα χέρια εκείνων που σχεδίασαν την επίθεση στο σιωνιστικό καθεστώς», τόνισε και χαιρέτισε την «ανεπανόρθωτη», όπως τη χαρακτήρισε, ήττα των ενόπλων δυνάμεων και των υπηρεσιών πληροφοριών του Ισραήλ.
Σε μια συνέντευξη πριν από περίπου ένα χρόνο, ο επικεφαλής των Φρουρών της Επανάστασης, Χοσεΐν Σαλαμί, είχε δηλώσει, ως ένα προμήνυμα των εξελίξεων, πως «οι Παλαιστίνιοι είναι έτοιμοι σήμερα για χερσαίο πόλεμο». «Η μεγαλύτερη αδυναμία του Ισραήλ είναι ο επίγειος πόλεμος», είχε πει, προσθέτοντας: «Η μάχη με τους πυραύλους δεν είναι το βασικό σημείο. Οι πύραυλοι είναι εξαιρετικοί για αποτροπή και για στατικούς πολέμους, όμως τα εδάφη πρέπει να καταλαμβάνονται από χερσαίες δυνάμεις. Το αποτέλεσμα της μάχης καθορίζεται από τον αγώνα στο έδαφος και οι γενναίοι έμπειροι μαχητές της Χεζμπολάχ και της Παλαιστίνης θα κινηθούν στο έδαφος σε ένα ενιαίο στρατιωτικό σχηματισμό».
Αξίζει να σημειωθεί πως ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, Χοσεΐν Αμίρ-Αμπντολαχιάν, επισκέφτηκε τη Βηρυτό, όπου βρίσκονται εξόριστα μέλη των ένοπλων παλαιστινιακών οργανώσεων, για να μπορέσει να συντονίσει τις φατρίες και κυρίως τη Χαμάς και την Παλαιστινιακή Τζιχάντ. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του Foreign Policy, τόσο τον Απρίλιο, όσο και τον Αύγουστο, συναντήθηκε με αξιωματούχους των δύο εν λόγω ισχυρών οργανώσεων της Γάζας, αλλά και με τη Χεζμπολάχ, που ελέγχει επί της ουσίας τον Λίβανο, υπογραμμίζοντας δύο προτεραιότητες: την ενότητά τους και την επιτακτική ανάγκη επέκτασης του αγώνα από τη Γάζα στη Δυτική Όχθη.
Ο συντονισμός ήταν μια προτεραιότητα της ιρανικής ηγεσίας τουλάχιστον από το 2021 και φαίνεται πως πέτυχε το σκοπό της. Αυτό μαρτυρά και η πρόσφατη δήλωση του Αλί Μπαρακέχ, μέλους της εξόριστης ηγεσίας της Χαμάς, ο οποίος προειδοποίησε το Ισραήλ πως οι σύμμαχοι της παλαιστινιακής οργάνωσης «θα εμπλακούν στην μάχη εάν η Γάζα δεχτεί έναν πόλεμο αφανισμού». «Το Ισραήλ γνωρίζει πως θα ανοίξουν οι πύλες της κολάσεως αν δοκιμάσει να καταστρέψει τη Γάζα», τόνισε. Ήδη η Χεζμπολάχ πραγματοποίησε τις πρώτες προειδοποιητικές επιθέσεις με ρουκέτες από τον Λίβανο.
Παρόλα αυτά, η κυβέρνηση των ΗΠΑ, αλλά και του Ισραήλ, επίσημα αναφέρουν πως επί του παρόντος δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν την ενορχήστρωση της επίθεσης από το Ιράν. Ανάλογη είναι και η στάση των ισχυρότερων ευρωπαϊκών κρατών. «Είναι πιθανό να παρασχέθηκε βοήθεια στη Χαμάς», είπε και ο Εμανουέλ Μακρόν κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξης Τύπου με τον καγκελάριο Όλαφ Σολτς, τονίζοντας ωστόσο: «Δεν έχω να κάνω κανένα σχόλιο για την άμεση εμπλοκή του Ιράν, για την οποία δεν έχουμε επίσημα στοιχεία».
Μάλιστα ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ο Γάλλος Πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, ο καγκελάριος της Γερμανίας, Όλαφ Σολτς, και οι πρωθυπουργοί της Βρετανίας, Ρίσι Σούνακ, και της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, απευθύνθηκαν από κοινού στο Ιράν ζητώντας του «να μην εξαπλώσει τη σύρραξη πέραν της Λωρίδας της Γάζας».
«Καλούμε άλλες εξτρεμιστικές οργανώσεις ή οποιοδήποτε κράτος το οποίο μπορεί να επιδιώξει να επωφεληθεί από την κατάσταση, ιδιαίτερα το Ιράν, να μην προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν αυτή την κατάσταση για άλλους σκοπούς, να μην επεκτείνουν τη σύρραξη πέραν της Γάζας», αναφέρεται στην κοινή ανακοίνωση των πέντε ηγετών, αντανακλώντας τις ανησυχίες των ισχυρότερων χωρών της Δύσης και την απροθυμία τους, στην παρούσα φάση, να κατηγορήσουν επίσημα την Τεχεράνη για συνενοχή στην επίθεση στο Ισραήλ.
- Παναγιώτης Κωνσταντίνου, δημοσιογράφος
