Μετά το παγκόσμιο… υπερηχητικό σοκ που προκάλεσε η είδηση πως οι ΗΠΑ είναι πιθανόν να απαγορεύσουν τις αμβλώσεις, η τεράστια και σημαντική κουβέντα για αυτό το αναφαίρετο δικαίωμα των γυναικών άνοιξε ξανά ευρέως. Στην πραγματικότητα, δεν είχε κλείσει ποτέ, απλώς περίμενε την κατάλληλη στιγμή για να φουντώσει.
Στο επίκεντρο της συζήτησης αυτή τη φορά βρέθηκε η ακύρωση του νόμου Roe VS. Wade (η ονομασία του νόμου προήλθε από την υπόθεση μιας 25χρονης Τεξανής με το ψευδώνυμο Jane Roe η οποία προσέφυγε ενάντια στην ποινικοποίηση των αμβλώσεων, ενώ Wade ήταν το όνομα του τότε εισαγγελέα του Ντάλας). Σύμφωνα με την αποκάλυψη του ειδησεογραφικού πρακτορείου Politico, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ μετά από γνωμοδότηση του δικαστή Σάμουελ Αλίτο επεξεργάζεται ήδη σχέδιο ποινικοποίησης των αμβλώσεων.
Το Ανώτατο Δικαστήριο επιβεβαίωσε ότι υπάρχει όντως τέτοιο σχέδιο, το οποίο μπορεί να ανατρέψει την απόφαση-ορόσημο του 1973. Να σημειωθεί εδώ πως το εν λόγω δικαστήριο ελέγχεται από Ρεπουμπλικάνους συντηρητικούς δικαστές, «προίκα» που φρόντισε να αφήσει ο Τραμπ πριν την αποχώρησή του, πετυχαίνοντας κατά την προεδρική του θητεία να διορίσει τρεις υπερσυντηρητικούς δικαστές στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Το αμφιλεγόμενο και «μεσαιωνικό» σχέδιο, όπως χαρακτηρίστηκε από όλες τις δημοκρατικές και φιλελεύθερες φωνές στην Αμερική αλλά και σε όλο τον κόσμο, είναι στην ουσία μια ακραία νομοθετική προσέγγιση δεδομένου ότι δεν εξαιρεί καν την εγκυμοσύνη από βιασμό.
Στην πραγματικότητα μόλις τρεις χώρες έχουν ακολουθήσει τέτοια σκληρή πολιτική από το 1994, έναντι 54 που επέκτειναν το δικαίωμα των γυναικών να δώσουν τέλος στην εγκυμοσύνη τους. Οι τρεις αυτές χώρες είναι η Πολωνία, το Ελ Σαλβαδόρ και η Νικαράγουα. Μάλιστα, το ότι η Πολωνία τα κατάφερε εν έτει 2021 μέσα στην καρδιά της Ευρώπης και τώρα είναι πιθανόν να τα καταφέρουν και ολόκληρες ΗΠΑ, δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για την καλυτέρευση της ζωής των γυναικών στον πλανήτη.
Βέβαια, το δικαίωμα στην άμβλωση είναι ένα από τα πιο παλιά και «κλασικά» μέτωπα μεταξύ Ρεπουμπλικάνων και Δημοκρατικών εδώ και δεκαετίες, αντικατοπτρίζοντας τις ισχυρές συντηρητικές και ακροδεξιές τάσεις στους κόλπους της αμερικανικής κοινωνίας. Αν τελικά η πρόταση ισχύσει (η απόφαση θα παρθεί το καλοκαίρι) οι κλινικές που πραγματοποιούν αμβλώσεις σε ορισμένες αμερικανικές Πολιτείες θα διακόψουν αμέσως τη λειτουργία τους.
Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με οργανώσεις υπέρ του δικαιώματος στην άμβλωση, ήδη 26 Πολιτείες κυρίως στον Νότο και στις κεντρικές ΗΠΑ είναι έτοιμες να απαγορεύσουν τη διαδικασία, ανάμεσά τους οι Πολιτείες της Αλαμπάμας, της Αριζόνας, του Αϊντάχο, του Αρκάνσας, της Τζόρτζια, του Κεντάκι, της Λουιζιάνας.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της… όρεξης που έχει ανοίξει για απαγόρευση της άμβλωσης στις ΗΠΑ είναι πως τον περασμένο Σεπτέμβριο η Βουλή του Τέξας ψήφισε νόμο, ο οποίος απαγορεύει την έκτρωση από τη στιγμή που διαπιστώνεται καρδιακή λειτουργία στο έμβρυο, δηλαδή γύρω στην έκτη εβδομάδα της κύησης. Αυτό που συνέβη μέσα σε ελάχιστο χρόνο είναι πως οι αμβλώσεις μειώθηκαν στο μισό αφού πάρα πολλές γυναίκες έσπευσαν σε γειτονικές Πολιτείες, όπως η Αριζόνα και το Νέο Μεξικό.
Και τι θα σημαίνει στο δια ταύτα η εφαρμογή της απόφασης αν αυτή τελικά έρθει; Όπως αναφέρει δημοσίευμα των New York Times, ένας σημαντικός αριθμός γυναικών στην Αμερική θα πρέπει να ταξιδεύει σε άλλη Πολιτεία όπου η άμβλωση θα παραμείνει νόμιμη, ενώ ένας άλλος εξίσου σημαντικός αριθμός θα αρχίσει να αναζητά χάπια έκτρωσης στο διαδίκτυο για να πραγματοποιούν μόνες τους την έκτρωση. Αυτές οι επιλογές θα είναι ακόμα πιο δύσκολες και ίσως και ανέφικτες για γυναίκες φτωχές αλλά και για μετανάστριες χωρίς έγγραφα. Ακόμα και η διακοπή της κύησης με χάπια, όμως, είναι πιθανή να φύγει από το κάδρο των επιλογών αφού όπως όλα δείχνουν είναι πολύ πιθανό να είναι η αμέσως επόμενη επιλογή που θα απαγορευτεί.
Να σημειωθεί εδώ ότι μετά από το μπαράζ των διαδηλώσεων διαμαρτυρίας που «απλώθηκαν» από άκρη σε άκρη των ΗΠΑ –Ατλάντα, Σικάγο, Λος Άντζελες, Σιάτλ, Ντένβερ κ.α- μεγάλες εταιρείες όπως η Amazon και η Levi’s ανακοίνωσαν πως αν η απόφαση τελικά ισχύσει, οι ίδιες θα προχωρήσουν σε προγράμματα οικονομικής στήριξης των γυναικών που θα πρέπει να μετακινηθούν για να κάνουν έκτρωση.
Πάντως, σύμφωνα με έρευνα που επικαλούνται οι New York Times, οι γυναίκες που ζουν στις ΗΠΑ και μπορεί να υποβληθούν σε έκτρωση κάποια στιγμή στη ζωή τους φτάνουν στο 25%. H πλειονότητα τους είναι ανύπαντρες, Αφροαμερικανές, μεταξύ 20 και 30 ετών, το εισόδημά τους είναι χαμηλό και έχουν ήδη ένα παιδί.
Τι ισχύει στον υπόλοιπο κόσμο
Σε μεγάλο βαθμό, η παγκόσμια ανησυχία μετά από αυτή την εξέλιξη στις ΗΠΑ έχει να κάνει και με τον φόβο πως δεδομένου ότι η Αμερική αποτελεί πρότυπο για πολλές χώρες του δυτικού κόσμου αλλά και της λατινικής Αμερικής, ίσως πυροδοτηθεί παγκόσμιο πισωγύρισμα.
Αυτή τη στιγμή, σε 24 χώρες στον κόσμο, η άμβλωση απαγορεύεται πλήρως. Ανάμεσα σε αυτές βρίσκονται η Ανδόρα, η Πολωνία και η Μάλτα στην Ευρώπη, το Ελ Σαλβαδόρ και η Ονδούρα, η Σενεγάλη και η Αίγυπτος, οι Φιλιππίνες και το Λάος.
Άλλες 50 χώρες επιτρέπουν τις αμβλώσεις μόνο σε περίπτωση που κινδυνεύει η υγεία της γυναίκας. Στη Βραζιλία για παράδειγμα, η άμβλωση είναι παράνομη, εκτός από περιπτώσεις βιασμού όταν κινδυνεύει η ζωή της μητέρας ή όταν το έμβρυο έχει ανεγκεφαλίτιδα. Εβδομήντα δύο χώρες, ανάμεσα τους σχεδόν όλη η Ευρώπη, επιτρέπουν την άμβλωση, θέτοντας όμως όρια στον χρόνο κύησης- το πιο συνηθισμένο είναι οι 12 εβδομάδες.
Για την Ευρώπη, η οποία είχε αρχίσει να κάνει νόμιμες τις αμβλώσεις ήδη από το 1967, με εξαίρεση την Σουηδία και τη Δανία στις οποίες η άμβλωση ήταν νόμιμη ήδη από το 1937-, ένα μεγάλο πισωγύρισμα έγινε τον Ιανουάριο του 2021, όταν εισήχθη στην Πολωνία, μετά από πίεση των πανίσχυρων καθολικών ομάδων, η σχεδόν πλήρης απαγόρευση των αμβλώσεων, επιτρέποντας τη διαδικασία μόνο σε περιπτώσεις βιασμού, αιμομιξίας ή όταν η ζωή της μητέρας κινδυνεύει.
Λίγους μήνες μετά την ψήφιση του νόμου, μια 30χρονη Πολωνή πέθανε από σηψαιμία, επειδή οι ιθύνοντες ιατροί δεν προχώρησαν σε άμβλωση, λόγω του περιορισμού, περιμένοντας αντ’ αυτού να πεθάνει το έμβρυο. Η τραγική αυτή εξέλιξη προκάλεσε την καταδίκη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Φουντώνει το μέτωπο και στην Ευρώπη
Δύσκολα είναι πάντως τα πράγματα και στην Ουγγαρία του Όρμπαν με την κυβέρνηση να προσφέρει χρηματοδοτικά κίνητρα στα νοσοκομεία και τις κλινικές που αρνούνται να πραγματοποιήσουν αμβλώσεις, ενώ οι γυναίκες που επιθυμούν τεχνητή διακοπής της εγκυμοσύνης πρέπει να περάσουν από δύο στάδια συμβουλευτικών συνεδριών πριν να τα καταφέρουν. Στο Βέλγιο απαιτούνται έξι ημέρες συστηματικών επαφών με ψυχολόγους και συμβούλους πριν μια γυναίκα προχωρήσει στη διακοπή κύησης ενώ το αντίστοιχο διάστημα στην Ιταλία είναι μια εβδομάδα. Στη συγκεκριμένη χώρα, όπου οι αμβλώσεις είναι νόμιμες από το 1978, ένα πολύ υψηλό ποσοστό μαιευτήρων-γυναικολόγων που ξεπερνά πια το 50%, αρνούνται να πραγματοποιήσουν τις αμβλώσεις, δυσκολεύοντας έτσι τη ζωή πολλών Ιταλίδων ενώ πολλούς γυναικολόγους «αντιρρησίες αμβλώσεων» διαθέτει και η Ισπανία.
Με δύο λόγια, αυτό που συμβαίνει στις ΗΠΑ δεν διαφέρει από αυτό που συμβαίνει εδώ και κάποια χρόνια στην Ευρώπη- οι αμβλώσεις μετατρέπονται σε πεδίο δόξης… λαμπρό για τις πολιτικές διαμάχες ανάμεσα στις δημοκρατικές και τις συντηρητικές δυνάμεις. Οι τελευταίες έχουν αυξήσει αισθητά την τελευταία δεκαετία την παρουσία και επιρροή τους σε όλο τον κόσμο.
Ενδεικτικές είναι άλλωστε και οι δηλώσεις δύο βουλευτριών ακροδεξιών ευρωπαϊκών κομμάτων. H Iσπανίδα Λούρντες Μέντες είπε: «Θα βρει άραγε και το ισπανικό Συνταγματικό Δικαστήριο την εντιμότητα να αποφανθεί ότι ο νόμος περί αμβλώσεων πάσχει νομικά εκ θεμελίων και να τον κηρύξει αντισυγματικό;» ενώ η Γερμανίδα Μπεατρίξ Φον Στορχ είπε με τη σειρά της: « H απόφαση Roe VS Wade έπρεπε να έχει αναθεωρηθεί από καιρό. Όταν εκδόθηκε πριν από περίπου 50 χρόνια, πολλοί Αμερικάνοι αναγκάστηκαν να αποδεχθούν με φρίκη ότι τις επόμενες δεκαετίες εκατομμύρια αγέννητα παιδιά θα δολοφονούνταν νόμιμα, προτού γεννηθούν».
Καλά θωρακισμένο το δικαίωμα στην Ελλάδα αλλά με ελλιπή ενημέρωση για την αντισύλληψη
Στην Ελλάδα, η άμβλωση ως επιλογή αυτοδιάθεσης είναι νόμιμη από το 1979 μέχρι την 12 εβδομάδα της εγκυμοσύνης, περίπου στους δυόμιση μήνες εγκυμοσύνης δηλαδή. Για ιατρικούς λόγους μπορεί βέβαια να γίνει και πολύ αργότερα.
«Πρόκειται για ένα πλαίσιο αρκετά καλό και φιλελεύθερο αυτό που έχουμε στη χώρα μας» λέει στο Newsbeast η Σοφία Καλανταρίδου καθηγήτρια Μαιευτικής – Γυναικολογίας στο ΕΚΠΑ και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Οικογενειακού Προγραμματισμού, Αντισύλληψης και Ανπαραγωγικής Υγείας. Η ίδια μας δίνει στη συνέχεια μια καλή, συνολική εικόνα του θέματος στην Ελλάδα: «Είναι πολλά τα θετικά στη χώρα μας. Ένα από αυτά είναι πως σε μεγάλο ποσοστό οι γυναίκες που δεν έχουν ακόμα τεκνοποιήσει μπορούν να επιλέξουν να κάνουν αυτή τη διαδικασία με χάπια και όχι με χειρουργική επέμβαση, ελαχιστοποιώντας έτσι την πιθανότητα για επιπλοκές.
Μάλιστα, αν η άμβλωση επιλεγεί στα αρχικά στάδια της κύησης τότε είναι προτιμότερη η διακοπή με χάπια, ενώ στις πιο προχωρημένες εβδομάδες προτιμάται η χειρουργική επέμβαση δηλαδή η απόξεση. Πρόκειται μάλιστα για υπηρεσία που παρέχουν τα δημόσια νοσοκομεία δωρεάν, άλλο ένα στοιχείο που δείχνει πως στην ουσία στην Ελλάδα, η επιλογή της άμβλωσης είναι αρκετά εξελιγμένη και θωρακισμένη. Οι γυναίκες που θέλουν να προχωρήσουν σε αυτή την επιλογή εξυπηρετούνται όπως πρέπει, δεν τίθεται ζήτημα αναμονής σε τέτοιες περιπτώσεις.
«Παρ’ όλα αυτά και δεδομένου ότι η χειρουργική ειδικά επέμβαση της άμβλωσης είναι μια επέμβαση που θέλει την προσοχή της, ειδικά στις γυναίκες που δεν έχουν τεκνοποιήσει αλλά θέλουν να τεκνοποιήσουν στο μέλλον, αυτό για το οποίο έχει μεγαλύτερη σημασία να μιλάμε είναι η αντισύλληψη. Δυστυχώς η ενημέρωση για την αντισύλληψη στη χώρα μας είναι ελάχιστη.
Το έτος 2020 μόνο 45.000 σκευάσματα αντισύλληψης χρησιμοποιήθηκαν, ενώ αντίθετα 156.000 φορές χρησιμοποιήθηκαν φαρμακευτικά σκευάσματα επείγουσας αντισύλληψης, δηλαδή το χάπι της επόμενης μέρας. Βλέπουμε δυστυχώς ότι πολλά νεαρά κορίτσια θεωρούν ως μέθοδο αντισύλληψης το χάπι της επόμενης μέρας.
Δυστυχώς, στην Ελλάδα δεν υπάρχει σωστή καταγραφή των αμβλώσεων με αποτέλεσμα να έχουμε θολή εικόνα για το πόσες γυναίκες επιλέγουν την τεχνητή διακοπή κύησης στη χώρα μας ετησίως. Η εικόνα και η αίσθηση που έχει πάντως η κοινότητα των γυναικολόγων είναι ότι είναι αρκετές οι εκτρώσεις και μάλιστα και σε νεαρές ηλικίες. Πρέπει λοιπόν να γίνουν πιο εντατικές οι προσπάθειες ενημέρωσης. Η πραγματικότητα είναι πως η αντισύλληψη είναι προτιμότερη από μια έκτρωση γιατί εκτός από τις επιπλοκές που είναι βέβαια σπάνιες, υπάρχει και το ψυχολογικό αποτύπωμα της διαδικασίας το οποίο δεν είναι τόσο αθώο ή αμελητέο όπως ίσως νομίζουν μερικοί».
