«Αλλάζουν οι κανόνες του παιχνιδιού για το διάστημα»

Αν και το διάστημα απέχει έτη φωτός μακριά από εμάς, εδώ και χρόνια οι άνθρωποι προσπαθούν να το κατακτήσουν. Ματαιοδοξία, περιέργεια για το άγνωστο ή οικονομικό στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί, όπως και να το δει κανείς ένα ταξίδι από την γη στην ατμόσφαιρα και πάλι πίσω, δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί ελκυστικός στόχος για κατάκτηση…

Συνέντευξη στη Νίκη Παπάζογλου

Πριν από τρία χρόνια, ο Περικλής Παπαδόπουλος, επιστημονικός συνεργάτης της NASA για περισσότερα από 20 χρόνια και καθηγητής Αεροδιαστημικής Μηχανικής, έκανε την πρόταση δημιουργίας διαστημικής βάσης για ταξίδια τέτοιου τύπου στο πολεμικό αεροδρόμιο της Καλαμάτας.

Παρά το ότι εν μέσω έντονης οικονομικής ύφεσης η επένδυση της χώρας και του ιδιωτικού κεφαλαίου στο διαστημικό τουρισμό θα μπορούσε να ηχεί σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας, ο ίδιος μιλώντας στο newsbeast.gr αναφέρει πως είναι ένας εύκολα υλοποιήσιμος στόχος ο οποίος μάλιστα θα μπορούσε να αποτελέσει τη λύση πολλών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η χώρα τα τελευταία χρόνια.

– Υπάρχουν αλλού διαστημικές βάσεις σαν αυτή που έχετε προτείνει να κατασκευαστεί στην Καλαμάτα.
Ναι, υπάρχουν αρκετές. Μια βρίσκεται στο Λας Κρούζες, άλλη στο Άμπου Ντάμπι, στην Κουάλα Λουμπούρ στο Κολοράντο και αλλού. Είναι πολλές ειδικά εδώ στην Αμερική.

– Αυτές οι βάσεις χρησιμοποιούνται ήδη, πραγματοποιούνται δηλαδή διαστημικά ταξίδια από λάτρεις του διαστημικού τουρισμού;
Είναι μια διαδικασία σταδιακή. Όταν μιλάμε για ιδιωτικό διαστημικό τουρισμό αναφερόμαστε σε εκτοξεύσεις από το λεγόμενο «Point A to point A» ή από το «Ρoint A to Point B». Το «point A to A» σημαίνει πως επιστρέφουμε στο ίδιο σημείο εκτόξευσης, δηλαδή ουσιαστικά ανεβαίνουμε, αγγίζουμε το διάστημα και επιστρέφουμε πάλι πίσω. Αυτές οι πτήσεις δεν θεωρούνται υποτροχιακές, δηλαδή δεν μπαίνουμε σε τροχιά γύρω από τη γη, απλά μπαίνουμε σε μεγάλες ταχύτητες. Φανταστείτε πως για να μπούμε σε τροχιά πρέπει να φτάσουμε τα 7 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, στο περίπου.

Στην παρούσα φάση είμαστε σχεδόν σε αυτό το σημείο. Είναι 12 εταιρείες που κυνηγούν το συγκεκριμένο θέμα, όπως η Virgin Galactic, Emcore Corporation, SNC’s Space Systems, ηSwiss Space System στην Ευρώπη με τους οποίους μάλιστα έχουμε συζητήσει και για την Καλαμάτα. Όλοι αυτοί είναι επίδοξοι ιδιωτικοί ταξιδιωτικοί πράκτορες. Οι πτήσεις δεν έχουν αρχίσει ακόμα, αν κι έχουν προπωληθεί θέσεις. Η Virgin έχει πουλήσει αρκετές θέσεις αρκετές. Η καθεμιά κοστίζει 200.000 δολάρια περίπου. Η εκτίμηση μέχρι στιγμής είναι πως μέσα στα επόμενα χρόνια θα έχουμε μερικές χιλιάδες ιδιωτικούς αστροναύτες. Αυτή ακριβώς είναι η αλλαγή του παιχνιδιού. Η εκτίμηση του ανθρώπου προς το διάστημα θα φέρει και την ιδιωτικοποίησή του, το διάστημα θα γίνει πιο προσιτό στο ευρύ κοινό, το ίδιο και οι εφαρμογές του.

– Η υποδομή δηλαδή υπάρχει ήδη, τα αεροσκάφη έχουν κατασκευαστεί;
Ναι. Με το όχημα της Virgin έχουν γίνει και δοκιμές μέχρι ενός ορίου. Βέβαια το flight test planδεν έχουν ολοκληρωθεί, είναι εν εξελίξει. Λένε πως μέσα σε ένα χρόνο, το πολύ, θα αρχίσουν οι πτήσεις. Από όσο γνωρίζω καθυστέρησαν λόγω κάποιων προβλημάτων με την μηχανή. Αλλά και η Emcore Corporation έχει κατασκευάσει ένα μικρότερο όχημα, διθέσιο. Η εταιρεία που έχει πολύ ενδιαφέρον είναι η SNC’s Space Systems που χρησιμοποιεί ένα παλιό σύστημα της NASA, το οποίο αποφάσισε να ιδιωτικοποιήσει, το λεγόμενο «airframe» του C38. Μάλιστα έχω μιλήσει με την εταιρεία όσον αφορά το αεροδρόμιο της Καλαμάτας και έχουν δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Είναι αρκετές οι εταιρείες . Το σίγουρα είναι πως μέσα σε μερικά χρόνια θα δούμε το θέμα «διαστημικός τουρισμός» να αναπτύσσεται ταχύτατα παγκοσμίως, τουλάχιστον για το «Point A to point A».

– Το σύντομα πως ακριβώς προσδιορίζεται χρονικά;
Όλοι μιλούν για έναν χρόνο, για το άμεσο δηλαδή μέλλον.

– Επικινδυνότητα υπάρχει; Οι δοκιμές που ήδη γίνονται είναι επανδρωμένες αποστολές;
Ναι αυτές είναι επανδρωμένες αποστολές και το θέμα ασφάλειας είναι το νούμερο ένα θέμα. ΗVirgin έχει πραγματοποιήσει επανδρωμένες πτήσεις μέχρι ένα συγκεκριμένο ύψος. Σήμερα αυτό είναι το καίριο ερώτημα, γιατί δεν μιλάμε για μια ρομποτική αποστολή αλλά για ιδιωτικούς αστροναύτες. Και σ’ αυτό βέβαια βοηθάει και η NASA με τους κανονισμούς ασφαλείας(safetyrequirements) που έχει. Η NASA συνεργάζεται με τις ιδιωτικές εταιρείες.

– Αυτοί οι κανόνες ασφαλείας έχουν να κάνουν με το όχημα ή με τους επιβάτες;
Και με τα δύο. Αφορούν κυρίως στο σχεδιασμό του, στις επιβραδύνσεις που αισθάνονται οι επιβάτες και βέβαια στην εκπαίδευση των ιδιωτικών αστροναυτών. Υπάρχει μια ολόκληρη σειρά από προγράμματα για ιδιωτικούς αστροναύτες.

– Αναφέρατε τον διαστημικό τουρισμό; Πότε ξεκίνησε η ιδέα του διαστημικού τουρισμού;
Η ιστορία ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του ’90. Εκείνη την περίοδο είχαν ασχοληθεί με τοX33 ένα διαστημικό όχημα που είχε χρηματοδοτήσει η Αμερικάνικη Virgin με ένα δισεκατομμύριο δολάριο για ένα χρόνο για το λεγόμενο SSTO (single-stage-to-orbit). Αν και αυτό δεν ολοκληρώθηκε έγιναν διάφορες μελέτες από την NASA οι οποίες κατέληξαν στο συμπέρασμα πως ο διαστημικός τουρισμός πρόκειται να εξελιχθεί στη νούμερο ένα βιομηχανία του μέλλοντος. Θυμάμαι όταν με είχαν καλέσει σε ένα meeting τότε το είχα θεωρήσει αστείο.

Παρόλα αυτά είχαν δίκιο. Μια άλλη προσπάθεια ήταν το Orient Express, ένα όχημα σχεδιασμένο για υποτροχιακές πτήσεις, προοριζόμενο να μεταφέρει επιβάτες διηπειρωτικά, το οποίο εξίσου δεν ολοκληρώθηκε. Ακολούθησαν και κάποια άλλες αποτυχημένες δοκιμές μέχρι να καταλήξουμε στην σημερινή προσπάθεια πρόσβασης στο διάστημα με χαμηλό κόστος, το λεγόμενο low cost access to space, η οποία ως βασικό χαρακτηριστικό έχει πως μέρος του οχήματος μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί. Σκεπτόμενοι λοιπόν την εμπορευματοποίηση του διαστήματος, μπορούμε να φανταστούμε πως θα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον τοπικό τουρισμό.

Αυτός ήταν ο λόγος που όταν εγώ ξεκίνησα να μιλώ για την Καλαμάτα η πρώτη θέση μου ήταν πως δεν μπορεί να υπάρξει διαστημικός τουρισμός χωρίς τοπικό τουρισμό. Οι μέχρι τώρα βάσεις είναι τοποθετημένες σε ερήμους. Αυτός είναι και ο λόγος που η Ελλάδα είναι σε ευνοϊκότερη θέση. Άλλη είναι η εικόνα που βλέπει κανείς αν απογειωθεί και καταλήξει στην έρημο κι άλλη αν απογειωθεί από την Ελλάδα βλέποντας τη θάλασσα με τα ελληνικά νησιά από κάτω του. Η εικόνα της Ελλάδας και της Μεσογείου είναι εντυπωσιακή από το διάστημα. Επιπλέον υπάρχει ήδη αναπτυγμένη τουριστική υποδομή στην περιοχή.

– Πώς χρηματοδοτούνται τέτοιου είδους ενέργειες μέχρι στιγμής και πως μπορεί να χρηματοδοτηθεί η περίπτωση της Καλαμάτας;
Συνήθως γίνεται με συνεργασία ιδιωτικής και δημόσιας πρωτοβουλίας.Tο Space Port Americaστο Λας Κρούζες, έχει χρηματοδοτηθεί από το κράτος, με περίπου 300 εκατ. δολάρια, σε συνεργασία με την Virgin. Η δική μας πρόταση είναι να κατασκευαστεί στην Καλαμάτα η διαστημική πύλη της Ευρώπης. Μέχρι στιγμής οι εκτοξεύσεις της Ευρώπης δεν γίνονται από ευρωπαϊκό έδαφος αλλά από την Γαλλική Γουινέα στη Λατινική Αμερική.

Σύμφωνα λοιπόν με το λεγόμενο range safety που απαιτείται για να κατασκευαστεί μια τέτοια βάση, εφόσον χρειάζεται μια συγκεκριμένη υδάτινη απόσταση πάνω από την οποία πρέπει να πετάξουν τα αεροσκάφη για λόγους ασφαλείας, ένας πολύ κατάλληλος ευρωπαϊκός χώρος είναι η Ελλάδα και το αεροδρόμιο της Καλαμάτας.

– Καμία άλλη χώρα ευρωπαϊκή χώρα δεν μπορεί να φιλοξενήσει μια τέτοιου είδους βάση;
Θεωρητικά όχι, πρακτικά όμως το κυνηγάνε κι άλλοι. Αν και είμαστε οι πρώτοι που το αναφέραμε και αρχίσαμε να μιλάμε με την εταιρεία Swisse Space Systems πέρυσι τους προσεγγίσε η Βαρκελώνη, η οποία φαίνεται να έχει μπει πολύ δυναμικά στο παιχνίδι. Ο λόγος που πλησιάσαμε τον Pascal πρώτα είναι επειδή είναι η μόνη ιδιωτική εταιρεία ας πούμε που μιλάει για ας πούμε που μιλάει για ιδιωτικό τουρισμό στο διάστημα δεν υπάρχει άλλη στην Ευρώπη. Και η μόνη ας πούμε που είναι προφανώς ο οργανισμός ο κατάλληλος για να συνεργαστούμε.

Ο ιδιοκτήτης μάλιστα της εν λόγω εταιρείας, ο Pascal Jaussi, ο οποίος έχει εκπαιδευτεί και στην Ελλάδα ως πρώην πιλότος της ελβετικής αεροπορίας, κατά την επίσκεψή του επιβεβαίωσε πως πληροί όλες τις απαιτούμενες διαστάσεις για πτήσεις από το διάστημα. Εκτός από τον χώρο που είναι κατάλληλος υπάρχει και έτοιμη υποδομή την οποία μπορούμε να εκμεταλλευτούμε χωρίς ιδιαίτερες επενδύσεις. Το αεροδρόμιο της Καλαμάτας είναι κατάλληλο γιατί είναι πολεμικό αεροδρόμιο που έχει κατασκευαστεί από το NATO. Επίσης είναι ο συνδυασμός λιμανιού αεροδρομίου

Για την περίπτωση της Ελλάδας θα μπορούσε να γίνει με το λεγόμενο «public privatepartnership», δηλαδή ο ιδιωτικός φορές να συνεργαστεί με τον κρατικό. Το σίγουρο είναι πως θα υπάρξει χρηματοδότηση και από το ΕΣΠΑ, όπως έχει αναφερθεί αρκετές φορές μέχρι στιγμής στην ευρωπαϊκή κοινότητα, ακόμα και από τον ίδιο τον κύριο Μπαρόζο. Πολλές φορές έχει δηλώσει πως τα θέματα τεχνολογίας που αφορούν το διάστημα είναι μέσα στις πρώτες προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.

– Πόσο θα κόστιζε η πραγματοποίηση μιας τέτοιας διαστημικής πύλης;
Το κόστος εξαρτάται. Σύμφωνα με το δικό μου σκεπτικό σ’ αυτή την περιοχή θα μπορούσαν γύρω από το χώρο του αεροδρομίου να δημιουργηθούν και να δραστηριοποιηθούν διάφορες επιχειρήσεις. Βιομηχανίες μικροδορυφόρων, μουσεία ή θεματικά πάρκα που σχετίζονται με το διάστημα για καθαρά τουριστικούς λόγους, πλανητάριο, είναι πολλές οι εκδοχές. Μπορούν να γίνουν κέντρα έρευνας μηδενικής βαρύτητας ή βιοτεχνολογίας. Η περιοχή θα μπορούσε να μετατραπεί σε μια μικρή «Silicon Valley» χωρίς να υπερβάλουμε. Σε σχέση με το διάστημα υπάρχουν πολλές τεχνολογίες που είναι εν εξελίξει αυτή τη στιγμή και σχεδόν με πολύ χαμηλό κόστος μπορούν να μπουν σε αυτό το παιχνίδι τα νέα παιδιά στην Ελλάδα και η προβολή της χώρας να είναι παγκόσμια.Το κόστος αφορά κυρίως τη μετατροπή όχι την κατασκευή. Πρέπει να γίνει ένας θάλαμος υποδοχής των ιδιωτικών αστροναυτών, χώροι για μαθήματα προεργασίας και τέτοια.

– Εφόσον αεροσκάφη και υποδομή υπάρχουν, τι χρειάζεται πλέον για να γίνει;
Κοιτάξτε είναι ένα θέμα εν εξελίξει. Θα παρακολουθήσουμε στο άμεσο μέλλον την εξέλιξή του, είτε η Ελλάδα μείνει μέσα στο παιχνίδι είτε όχι. Για μένα είναι λίγο προφανή αυτά τα πράγματα, άλλωστε είναι η δουλειά μου και τα βλέπω να γίνονται. Το μυστικό θα είναι να καταφέρουμε να μπούμε στο παιχνίδι εξ αρχής, γιατί μετά θα είναι πιο δύσκολο. Πιστεύω ότι υπάρχει διάθεση και θέληση. Δεν χρειάζεται να είμαστε πάντα κριτικοί απέναντι σε ό,τι συμβαίνει γιατί δεν βοηθάει αυτό. Ας μην ξεχνάμε πως μιλάμε για ένα θέμα τεχνολογίας που δεν το κατανοεί εύκολα ο κόσμος, το αντιμετωπίζει, δικαιολογημένα, με κάποιο σκεπτικισμό, ειδικά εν μέσω κρίσης. Αλλά είναι και θέμα ενημέρωσης.

– Η άποψη της κυβέρνησης για όλο αυτό ποια είναι , έχετε συζητήσει με κυβερνητικά στελέχη;
Υπάρχει ένα επίπεδο επικοινωνίας, και νομίζω πως η ανταπόκριση είναι θετική. Η αλήθεια είναι πως η Ελλάδα αντιμετωπίζει σοβαρά θέματα την τελευταία περίοδο, βαρύνουσας σημασίας. Πιστεύω όμως πως υπάρχει μέλλον…