Αν υπήρχε ένα λεξικό αποκλειστικά για το ποδόσφαιρο, τότε στο λήμμα «γκολ-μυστήριο» θα είχε εκείνο που σημάδεψε τον τελικό μουντιάλ του 1966 ανάμεσα στην Αγγλία και τη Δυτική Γερμανία.
Ένα γκολ που όσα χρόνια κι αν περάσουν θα διχάζει. Που κάθε τόσο βγαίνει και μια… νέα επιστημονική έρευνα που αποδεικνύει πως η μπάλα είχε περάσει τη γραμμή ή που δεν την είχε περάσει. Και ο χρόνος θα περνάει και όλοι θα κουβεντιάζουν ή θα τσακώνονται.
Αυτό που δεν θα αλλάζει με το πέρασμα του χρόνου θα είναι η ευγνωμοσύνη των Βρετανών και το μίσος των Γερμανών για τον Τοφίκ Μπαχράμοφ. Δεν σας λέει κάτι το όνομα; Λογικό.
Στην ιστορία γράφονται πάντα τα ονόματα των ποδοσφαιριστών ή των προπονητών. Σπάνια των διαιτητών. Ο Τοφίκ Μπαχράμοφ, ωστόσο, είναι ο μοναδικός επόπτης που είχε αυτή την τιμή! Να γραφτεί το όνομά του στην ιστορία ως τον άνθρωπο που καθόρισε το αποτέλεσμα ενός σπουδαίου αγώνα.
Ο Μπαχράμοφ ήταν ο άνθρωπος που καθόρισε το αποτέλεσμα του τελικού και λίγα χρόνια πριν πεθάνει το συνέδεσε με το… Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο!
Ποιος ήταν ο Τοφίκ Μπαχράμοφ
Το συγκεκριμένο «κεφάλαιο» στο θέμα που διαβάζεται αυτή την ώρα θα είναι μάλλον μικρό. Ο Τοφίκ Μπαχράμοφ γεννήθηκε στις 29 Ιανουαρίου του 1925 εντός των ορίων της Σοβιετικής Ένωσης. Γενέθλια γη του ήταν αυτή του Αζερμπαϊτζάν. Ο Μπαχράμοφ από πολύ μικρός λάτρευε το ποδόσφαιρο και ήθελε να ασχοληθεί μόνο με αυτό και με τίποτε άλλο.
Άρχισε την ποδοσφαιρική του καριέρα πριν καν συμπληρώσει τα 18 του χρόνια. Αγωνίστηκε σε τρεις ομάδες της πρωτεύουσας Μπακού, την Σπαρτάκ, την Ντιναμό και την Νέφτσι από το 1943 ως το 1950.
Η καριέρα του, ωστόσο, κράτησε μόνο επτά χρόνια. Ένας σοβαρός τραυματισμός έβαλε τέλος στο όνειρο του να γίνει μεγάλο αστέρι. Εκείνος, ωστόσο, δεν σκόπευε να βγει εκτός γηπέδου τόσο εύκολα. Έτσι άρχισε να καλλιεργεί μέσα του την ιδέα να γίνει διαιτητής. Άρχισε να δουλεύει προς αυτή την κατεύθυνση και όταν του δόθηκε η ευκαιρία φρόντισε να την αρπάξει από τα μαλλιά.
Σε έναν αγώνα νέων της Ντιναμό Μπακού με την Ιασέτσι, ο διαιτητής που είχε οριστεί έκανε… «κοπάνα» και έτσι ο Μπαχράμοφ κλήθηκε να διευθύνει εκείνος το παιχνίδι. Αυτή ήταν η αρχή. Η καριέρα του με τα μαύρα ρούχα ήταν καλύτερη από εκείνη με την στολή κάποια ομάδας. Το 1964 έγινε διεθνής διαιτητής και δυο χρόνια αργότερα ήταν στους εκλεκτούς της FIFA για το Μουντιάλ της Αγγλίας το 1966. Είχε την τιμή να διευθύνει ως πρώτος διαιτητής τον αγώνα Ισπανίας- Ελβετίας στις 15 Ιουλίου που έληξε με νικητές του Ίβηρες (2-1).
Ο αγώνας που θα έγραφε το όνομά του στην ιστορία θα γινόταν 15 ημέρες αργότερα…
Ο τελικός του μουντιάλ του 1966 και το γκολ-μυστήριο του Τζεφ Χαρστ
Η χώρα που γέννησε το ποδόσφαιρο δεν είχε καταφέρει να κατακτήσει τον παγκόσμιο τίτλο. Αυτό για τους Βρετανούς ήταν κάτι σαν στίγμα. Η ευκαιρία να κατακτήσουν το πολυπόθητο τρόπαιο στα γήπεδα της χώρας τους βρισκόταν μπροστά τους και δύσκολα θα την άφηναν να περάσει ανεκμετάλλευτη.
Στις 30 Ιουλίου 1966 η Αγγλία υποδέχεται την Δυτική Γερμανία στο ναό του ποδοσφαίρου, στο Γουέμπλεϊ. Οι δυο ομάδες θα έδιναν τα πάντα για να κατακτήσουν την κούπα στον μεγάλο τελικό. Τα πρώτα 90 λεπτά τελειώνουν με το 2-2 να σημαδεύει τις προσπάθειες των δυο ομάδων.
Ο αγώνας οδηγείται στην παράταση. Στο 11ο λεπτό ο Τζεφ Χαρστ παίρνει την μπάλα κάπου ανάμεσα από το πέναλτι και την γραμμή της μικρής περιοχής των Γερμανών και πέφτοντας εξαπολύει με το δεξί ένα δυνατό σουτ. Η μπάλα τραντάζει το οριζόντιο δοκάρι, χτυπάει στο χορτάρι, παίρνει κατεύθυνση αντίθετη από εκεί που βρίσκονται τα δίχτυα και ένας γερμανός αμυντικός την πετάει με κεφαλιά κόρνερ.
Και έπειτα… χάος! Οι Άγγλοι πανηγυρίζουν για το γκολ και οι Γερμανοί παίρνουν θέση στην άμυνα για να εκτελεστεί το κόρνερ. Ο Ελβετός διαιτητής Γκόντφριντ Ντινστ διστάζει και φαίνεται να μην ξέρει τι να κάνει. Γυρίζει στον επόπτη ο οποίος τον καλεί κοντά του.
Η τηλεοπτική κάμερα «συλλαμβάνει» τον Τοφίκ Μπαχράμοφ να εξηγεί με απόλυτη βεβαιότητα πως η μπάλα είχε περάσει την γραμμή. Ο διαιτητής δείχνει σέντρα και τα υπόλοιπα είναι παρελθόν. Στον χρόνο που απομένει οι Άγγλοι βάζουν ένα ακόμα γκολ και πανηγυρίσουν την κατάκτηση του μουντιάλ, αφήνοντας τους Γερμανούς να καταριούνται τον Μπαχράμοφ… εις τους αιώνας των αιώνων!
Η απίστευτη εξήγηση που έδωσε ο ίδιος ο Τοφίκ Μπαχράμοφ
Οι Άγγλοι τον αποθεώνουν ακόμα και σήμερα. Οι Γερμανοί μιλάνε για το Wembley-Tor , δηλαδή το «γκολ του Γουέμπλεϊ» θέλοντας να δείξουν πως μέτρησε επειδή… έπρεπε να μετρήσει.
Αν κάποιος θέλει να είναι απόλυτα αντικειμενικός, η απάντηση που θα πρέπει να δώσει στην ερώτηση «μπήκε ή δεν μπήκε» είναι ξεκάθαρη: «δεν ξέρω»! Κανείς δεν ξέρει. Το 1996, μια έρευνα του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η μπάλα απείχε τουλάχιστον 6 εκατοστά από το να περάσει ολόκληρη τη γραμμή της εστίας του Χανς Τιλκόφσκι. Στις 4 Ιανουαρίου του 2016, εκπομπή του βρετανικού Sky Sports, παρουσίασε τη φάση από μια διαφορετική γωνία, πιο πλάγια, και σύμφωνα με αυτή η μπάλα πέρασε τη γραμμή της Δυτικογερμανικής εστίας.
Πολλές τέτοιες έρευνες έχουν γίνει. Ενδεικτικά μόνο αναφέρθηκαν αυτές οι δυο. Οι περισσότερες λένε πως η μπάλα δεν πέρασε τη γραμμή. Λιγότερες αυτές που λένε το αντίθετο. Πως, τότε, μπορείς να κατηγορήσεις κάποιον που έπρεπε να αποφασίσει μέσα σε δευτερόλεπτα, όταν έχουν περάσει 52 χρόνια και άκρη δεν έχουμε βγάλει ακόμα;
Ότι κι αν έγινε ο Τοφίκ Μπαχράμοφ ήταν κερδισμένος. Η καριέρα του εκτοξεύτηκε. Σφύριξε πολλά και σημαντικά παιχνίδια (το σημαντικότερο από αυτά ήταν ο ημιτελικός Ουρουγουάη-Βραζιλία 1-3 στο Μουντιάλ του 1970) και έγινε ίσως ο μοναδικός διαιτητής στον κόσμο που το δεύτερο μεγαλύτερο στάδιο της χώρας του (με χωρητικότητα 31.200 θέσεων) φέρει τιμητικά το όνομά του, αγάλματα στήθηκαν προς τιμήν του, ενώ μέχρι και δρόμοι στο Μπακού έχουν το όνομά του.
Υπάρχουν διάφορες «θεωρίες συνωμοσίας» για το τι έγινε εκείνη την ημέρα στο Γουέμπλεϊ. Μια από αυτές λέει πως ο Μπαχράμοφ «εκδικήθηκε» για τον αποκλεισμό της Σοβιετικής Ένωσης από τη Γερμανία στα ημιτελικά.
Ο ίδιος ο Αζέρος ρέφερι, ωστόσο, στα απομνημονεύματά του είχε γράψει πως μέτρησε το γκολ επειδή είχε την αίσθηση ότι η μπάλα χτύπησε στην πάνω εσωτερική πλευρά των δικτύων και όχι στο δοκάρι και άρα δεν είχε σημασία που έσκασε όταν επέστρεψε στο έδαφος.
Ο Τοφίκ Μπαχράμοφ έφυγε από τη ζωή 26 Μαρτίου 1993. Λίγες ημέρες πριν πεθάνει τον είχαν ρωτήσει πως μπορούσε να είναι τόσο σίγουρος πως η μπάλα είχε περάσει τη γραμμή και εκείνος φέρεται να έδωσε μια απίθανη απάντηση που «χάριζε» σε εκείνον τον τελικό μια άλλη διάσταση που έφτανε μέχρι την πιο φονική πολιορκία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Μπαχράμοφ, λοιπόν, είχε απαντήσει μονολεκτικά σε εκείνο το βασανιστικό ερώτημα: Στάλινγκραντ!
