Εγκατάλειψη. Απόκοσμο τοπίο με σπίτια αδειανά και άλλα λεηλατημένα. Και μυρωδιά από κάρβουνο. Αυτή η μυρωδιά που κάνει την πόλη να μοιάζει στην κυριολεξία με φάντασμα. Δρόμοι κομμένοι στα δύο και από μέσα να βγαίνουν καπνοί. Καλώς ήρθατε στην Σεντράλια της Πενσυλβάνιας.
Μία από τις διασημότερες πόλεις της Αμερικής, η Σεντράλια φλέγεται από το 1962 και κανείς δεν μπορεί να πιστέψει ότι η φωτιά στα έγκατα της γης μαίνεται ακόμα και με βάση τις εκτιμήσεις των ειδικών μπορεί να καίει για άλλα 250 χρόνια!
Η ιστορία μοιάζει να έχει βγει από τη φαντασία ενός σεναριογράφου. Και δεν προκαλεί απορία πώς, ακόμα και σήμερα, πολλοί είναι εκείνοι που επιλέγουν να επισκεφτούν από κοντά τη Σεντράλια για να δουν αν όσα έχουν διαβάσει ή δει σε φωτογραφίες είναι αληθινά.
Η πόλη βρίσκεται στην επαρχία της Κολούμπια στην Πενσυλβάνια και στις μέρες της ευημερίας της φιλοξενούσε πάνω από 2.000 κατοίκους που ζούσαν από την εργασία τους στα ανθρακωρυχεία. Μέχρι το Μάιο του 1962, όταν άνοιξαν οι πύλες της κολάσεως που μέχρι και σήμερα παραμένουν ανοιχτές, στήνοντας το κατάλληλο σκηνικό για τους ατρόμητους τουρίστες που γοητεύονται από το μυστήριο της πόλης που φλέγεται.
Το 1962 λοιπόν το δημοτικό συμβούλιο της Σεντράλια συνεδρίαζε για να συζητήσει τον τρόπο που θα τιμούσε την Ημέρα μνήμης (Memorial Day) αλλά και το πώς θα καθάριζε τον χώρο υγειονομικής ταφής των απορριμμάτων που είχε ανοίξει ένα χρόνο πριν κοντά σε ένα ανθρακωρυχείο.
Στις 27 Μαΐου αποφάσισαν να βάλουν φωτιά στα απορρίμματα, την οποία έσβησαν με την εθελοντική προσφορά των πυροσβεστών. Την επόμενη μέρα όπως και τη μεθεπόμενη οι φλόγες σιγόκαιαν ακόμα, προκαλώντας απορία στους κατοίκους. Η επιχείρηση κατάσβεσης έγινε καθημερινή υπόθεση, αλλά οι φλόγες δεν έλεγαν να σβήσουν.
Λίγες μέρες αργότερα αποκαλύφθηκε μια τρύπα στο έδαφος που, μπορεί τα σκουπίδια να είχαν κρύψει αρχικά, όμως έγινε το μονοπάτι για να πιάσει φωτιά ο λαβύρινθος των ανθρακωρυχείων στα έγκατα της γης, καθώς το ορυκτό κάρβουνο ήρθε σε επαφή με το οξυγόνο της ατμόσφαιρας. Καθώς το κάρβουνο σταδιακά γινόταν στάχτη, το υπερκείμενο έδαφος άρχισε σταδιακά να καταρρέει, δημιουργώντας καθημερινά νέες ρωγμές που άφηναν το οξυγόνο να περάσει στο υπέδαφος.
Στο σημείο κλήθηκαν ειδικοί που με τα κατάλληλα εργαλεία θα έλεγχαν την τρύπα, τη φωτιά που έκαιγε υπόγεια αλλά και τον καπνό που δεν σταμάταγε να βγαίνει από το έδαφος. Μετά από αρκετά τεστ διαπιστώθηκε ότι τα αέρια που έβγαιναν από τις τρύπες περιείχαν μονοξείδιο του άνθρακα, τυπικό συστατικό των πυρκαγιών στα ανθρακωρυχεία.
Το έδαφος άρχισε σταδιακά να παρουσιάζει εξωπραγματικές θερμοκρασίες που σε ορισμένες περιπτώσεις έφτανε και τους 540 βαθμούς Κελσίου! «Υπήρχε ένας κόσμος που κανένας άνθρωπος δεν μπορούσε να ζήσει, πιο ζεστός από τον πλανήτη Ερμή, η ατμόσφαιρά του τόσο δηλητηριασμένη όσο του πλανήτη Κρόνου. Στην καρδιά της φωτιάς οι θερμοκρασίες μπορούσαν να φτάσουν και να ξεπεράσουν τους 540 βαθμούς Κελσίου. Θανατηφόρα αέρια από μονοξείδιο του άνθρακα και άλλα αέρια στροβιλίζονταν στον αέρα». Αυτή είναι μια λεπτομερής περιγραφή του συγγραφέα Ντέιβιντ ΝτεΚοκ που δείχνει την καταστροφή που είχε επέλθει σε όλη της τη διάσταση.
Οι εξωπραγματικές θερμοκρασίες είχαν σαν αποτέλεσμα να ανοίξουν οι δρόμοι στα δύο, αρκετά σπίτια κάηκαν και όσα έστεκαν ακόμα αγέρωχα έκαναν ανυπόφορη τη διαβίωση των κατοίκων σε αυτά καθώς η ατμόσφαιρα ήταν αποπνιχτική από τα τη μυρωδιά του καμένου και όλων των δηλητηριωδών αερίων.
Το ορυχείο της Σεντράλια, 20 μέτρα από την επιφάνεια της γης, είχε υπογράψει την καταδίκη της πόλης. Η υγεία των κατοίκων άρχισε να επιβαρύνεται. Συχνά ήταν τα λιποθυμικά επεισόδια, ενώ κάποιοι κάτοικοι παρουσίασαν πυρετό που δεν έπεφτε, σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και απώλεια μνήμης. Δεν έλειπαν φυσικά και τα συχνά ατυχήματα. Χαρακτηριστικό ήταν το παράδειγμα ενός 12χρονου αγοριού το οποίο το Φεβρουάριο του 1981 έπεσε σε μία από τις τρύπες που είχαν ανοίξει στο δρόμο, από όπου έβγαινε καπνός. Σώθηκε χάρη στην επέμβαση των ψυχραιμότερων.
Για περισσότερο από δύο δεκαετίες γίνονταν προσπάθειες για την κατάσβεση της φωτιάς, αλλά επί ματαίω. Μία ήταν η λύση. Οι κάτοικοι έπρεπε πια να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.
Το 1984 το Κογκρέσο διέθεσε περισσότερα από 42 εκατομμύρια δολάρια για τη μετεγκατάσταση των κατοίκων. Οι περισσότεροι δέχτηκαν την προσφορά και μετακόμισαν σε κοντινές κοινότητες. Υπήρχαν όμως και κάποιοι που δεν μπορούσαν να διανοηθούν ότι θα άφηναν τα σπίτια τους αναζητώντας κάπου αλλού μια νέα ζωή, παρά τις προειδοποιήσεις και -εκκλήσεις- των τοπικών αξιωματούχων.
Το 1992 ο κυβερνήτης της Πενσυλβάνια Μπομπ Κάσει έδωσε εντολή για την εκκένωση των σπιτιών και την απαλλοτρίωση των περιουσιών. Οι κάτοικοι κινήθηκαν νομικά αλλά δεν δικαιώθηκαν. Το 2002 ο ταχυδρομικός κώδικας της Σεντράλια καταργήθηκε και το 2009 ο τότε κυβερνήτης Εντ Ρέντελ ξεκίνησε την επίσημη έξωση των κατοίκων που είχαν απομείνει. Τελικά το 2012 οι τοπικοί αξιωματούχοι ήρθαν σε συμφωνία με τους τελευταίους 7 κατοίκους και τους επέτρεψαν να παραμείνουν στα σπίτια τους.
Οι Αρχές επιμένουν ότι ο κίνδυνος από τη φωτιά είναι ακόμα μεγάλος καθώς υπάρχει το ενδεχόμενο να ανοίξουν νέες υπόγειες οδοί που θα επιτρέψουν στα δηλητηριώδη αέρια να φτάσουν και σε άλλα τμήματα της πόλης.
Μέχρι τότε η Σεντράλια έχει γίνει τουριστική ατραξιόν για όλους αυτούς που θέλουν να δουν από κοντά το απόκοσμο τοπίο και να το κρατήσουν για πάντα στις φωτογραφικές τους μηχανές, αποδεικνύοντας σε όλους ότι δεν είναι κινηματογραφικό εφέ, αλλά μια πραγματικότητα, που επιτρέπει στην πόλη φάντασμα να μην διαγράφεται από τον παγκόσμιο χάρτη…
