Όταν οι σχέσεις μεταξύ της Μόσχας και της Δύσης έπεσαν στα τάρταρα το 2014 λόγω της προσάρτησης της Κριμαίας από τον Βλαντιμίρ Πούτιν και τη Ρωσία, τα φιλοκρεμλινικά μέσα ενημέρωσης έπεσαν σε υπερδιέγερση. Παρουσίασαν τις ευρωπαϊκές χώρες ως ηθικά διεφθαρμένες, που τρέφουν ενδόμυχο μίσος για τους Ρώσους. Το υπουργείο Εξωτερικών προειδοποίησε τους ταξιδιώτες στο εξωτερικό για τον κίνδυνο να «συλληφθούν» από εκδικητικές δυτικές μυστικές υπηρεσίες.
Για τους κατοίκους της τεράστιας ενδοχώρας της Ρωσίας -η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων δεν έχει ταξιδέψει ποτέ στην Ευρώπη- ήταν μια ισχυρή προπαγανδιστική εκστρατεία. Το αντιευρωπαϊκό συναίσθημα εκτοξεύτηκε στο υψηλότερο επίπεδο από την εποχή του ψυχρού πολέμου (του πρώτου, δηλαδή).
Αλλά στο Καλίνινγκραντ, ήταν πολύ πιο δύσκολο να το πουλήσει αυτό κάποιος κανείς. Ειδικά τώρα μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Και αυτό γιατί το Καλίνινγκραντ είναι μία μικρή περιοχή με τεράστια σημασία για τη Ρωσία αλλά με ισχυρούς δεσμούς με τη Δύση.
Ένα μικρό κομμάτι γης μικρότερο από την Ουαλία, σφηνωμένο στη Βαλτική Θάλασσα, το Καλίνινγκραντ δεν έχει κοινά σύνορα με τη Ρωσία, αλλά ανήκει σε αυτήν, η οποία βρίσκεται σχεδόν 600 χιλιόμετρα μακριά από τα ρωσικά σύνορα, έχοντας γειτονικά κράτη την Πολωνία και τη Λιθουανία. Και σε αντίθεση με τους περισσότερους Ρώσους οι κάτοικοί του ταξιδεύουν συχνά στην ΕΕ. Το κέντρο της πόλης απέχει 120 χλμ. από τα λιθουανικά σύνορα και μόλις 48 χλμ. από την Πολωνία. Τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες, υπάρχουν μεγάλες καθυστερήσεις και στις δύο συνοριακές διαβάσεις. Το Γκντανσκ, η κοντινή πολωνική πόλη-λιμάνι, είναι ιδιαίτερα δημοφιλής προορισμός.
Γιατί αποτελεί στρατηγικό σημείο για το Κρεμλίνο;
Η Ρωσία, η μεγαλύτερη χώρα του πλανήτη με έκταση 17,13 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων, συνορεύει συνολικά με δεκαέξι χώρες, εκ των οποίων οι έντεκα βρίσκονται στο δυτικό της τμήμα. Μεταξύ αυτών είναι η Λιθουανία και η Πολωνία, με τις οποίες βέβαια δεν συνορεύει άμεσα, αλλά μέσω του μοναδικού ρωσικού εδάφους, που βρίσκεται «χωμένο» μέσα στην κεντρική Ευρώπη.
Μπορεί κάποιοι να το γνωρίζουν και ως Κόνιγκσμπεργκ, όνομα το οποίο είχε η περιοχή όταν ήταν πρωτεύουσα της Ανατολικής Πρωσίας από τον 16ο αιώνα έως το 1945. Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου προσαρτήθηκε στη Σοβιετική Ένωση, όπως αποφασίστηκε στη διάσκεψη του Πότσδαμ.
Ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του Μιχαήλ Καλίνιν και σήμερα έχει πληθυσμό περίπου 500.000 κατοίκων. Η πόλη του Μπάλτιγισκ, λίγο έξω από το Καλίνινγκραντ, είναι το μοναδικό ρωσικό λιμάνι επί της Βαλτικής Θάλασσας, το οποίο λέγεται ότι παραμένει «ελεύθερο πάγων» για όλη την διάρκεια του χρόνου, με την περιοχή να παίζει, ως εκ τούτου, σημαντικό ρόλο στην συντήρηση του Βαλτικού Στόλου.
Εκτός λοιπόν ότι το Καλίνινγκραντ είναι το μοναδικό ρωσικό λιμάνι στη Βαλτική αποτελεί και περιοχή μεγάλης στρατηγικής σημασίας για τη Μόσχα. Λόγω της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, η περιφέρεια αυτή μετατράπηκε σε θύλακα, γεωγραφικά αποκομμένο από το υπόλοιπο τμήμα της Ρωσίας. Η απομόνωση αυτή από την υπόλοιπη Ρωσία έγινε ακόμη πιο αισθητή σε πολιτικό επίπεδο όταν η Πολωνία και η Λιθουανία έγιναν μέλη του NATO και, στην συνέχεια, της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2004.
Δεδομένης της κατάστασης μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, η οποία χειροτέρεψε μετά την εισβολή και τον πόλεμο με την Ουκρανία, η χώρα του Βλαντιμίρ Πούτιν δίνει ιδιαίτερη προσοχή σε αυτό το μικρό κομμάτι ρωσικής γης. Εκπρόσωπος της Ρωσίας άλλωστε είχε επιβεβαιώσει στο παρελθόν την ανάπτυξη βαλλιστικών πυραύλων Iskander ικανών να φέρουν πυρηνικές κεφαλές στο Καλίνινγκραντ.
Ωστόσο, η σύνδεση της περιοχής με τη Ρωσία είναι το πιο αδύναμο σημείο της, αφού από ξηρά, για να φτάσει κανείς στη ρωσική χώρα, είναι απαραίτητο να περάσει από τη Λιθουανία και την Πολωνία, εδάφη που βρίσκονται στο ΝΑΤΟ. Παράλληλα, η θαλάσσια σύνδεσή του εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη διαδρομή του Φινλανδικού κόλπου, μια περιοχή στην οποία μέρος της δικαιοδοσίας των υδάτων ανήκει στην Εσθονία.
Οι ανησυχίες της Δύσης δεν είναι τυχαίες. Το Κρεμλίνο έχει μετατρέψει το Καλίνινγκραντ σε μία ευρύτατη στρατιωτική βάση στην καρδιά της Ευρώπης, εγκαθιστώντας μεγάλες και υπερσύγχρονες στρατιωτικές μονάδες, επανδρωμένες με σημαντικό αριθμό ανθρώπινου δυναμικού αλλά και με εξελιγμένο στρατιωτικό εξοπλισμό, ο οποίος περιλαμβάνει μεταξύ άλλων βαλλιστικούς πυραύλους και ραντάρ. Μέσω του εν λόγω εξοπλισμού, η Ρωσία έχει καταφέρει να περιορίσει τις δράσεις του ΝΑΤΟ στην περιοχή, δυσκολεύοντας την πρόσβαση των αεροπορικών του δυνάμεων στην Εσθονία, τη Λετονία, τη Λιθουανία και φυσικά την Πολωνία, ενώ και η μεγάλη κινητικότητα στο λιμάνι του Καλίνινγκραντ εντείνει τη ρωσική επιρροή στις υδάτινες οδούς της Βαλτικής.
