Η ΕΕ ξεκίνησε έρευνα σε βάρος του «Χ» (πρώην Twitter) για παράνομο περιεχόμενο βίας και τρομοκρατίας και παραπληροφόρηση που συνδέεται με τη νέα πολεμική σύρραξη στη Μέση Ανατολή μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς. Όμως στο στόχαστρο των ευρωπαϊκών αρχών δεν έχει βρεθεί μόνο η δημοφιλής πλατφόρμα του Έλον Μάσκ, αλλά και το Facebook του Μαρκ Ζάκερμπεργκ και το κινεζικό Tik Tok. Μάλιστα το ενδιαφέρον των ευρωπαϊκών αρχών φαίνεται πως δεν περιορίζεται στη σύγκρουση στο Ισραήλ, αλλά και για τι επερχόμενες εκλογές στην Ευρώπη.
Οι διοικήσεις των τεχνολογικών κολοσσών εμφανίζονται αδύναμες (εάν όχι αδιάφορες) για να ελέγξουν τον πόλεμο της προπαγάνδας και των Fake News που διακινούνται από τα social media.
Οι έρευνες που έχουν ξεκινήσει είναι οι πρώτες που πραγματοποιούνται βάσει του πρόσφατα εγκεκριμένου νόμου στην ΕΕ για τις ψηφιακές υπηρεσίες, του DSA , ο οποίος καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο οι εταιρείες της τεχνολογίας πρέπει να ελέγχου το Διαδίκτυο και στοχεύει να διατηρεί ασφαλείς τους Ευρωπαίους πολίτες στο διαδίκτυο.
Ο αρμόδιος επίτροπος της ΕΕ, Τιερί Μπρετόν, είχε νωρίτερα ενημερώσει τον Ελόν Μάσκ για τις ανησυχίες της Κομισιόν σχετικά με τη λειτουργία της πλατφόρμας, η οποία «χρησιμοποιείται για τη διάδοση παράνομου περιεχομένου παραπληροφόρησης». Αντίστοιχες επιστολές εστάλησαν και στον Μαρκ Ζάκερμπεργκ και στον Σου Ζι Τσιού, τον CEO του TikTok.
Η Κομισιόν, ζητώντας εξηγήσεις και τη λήψη μέτρων από τις «Big Tech», προειδοποίησε πως η νέα νομοθεσία της ΕΕ μπορεί να επιβάλει αυστηρές οικονομικές κυρώσεις για την ανεξέλεγκτη εξάπλωση ψευδών ειδήσεων.
Αξιωματούχοι που έχουν άμεση γνώση του θέματος, υπογραμμίζουν πως στους υπεύθυνους των παλτφορμών κοινωνικής δικτύωσης έχεις σταλεί μια σειρά ερωτήσεων οι οποίες θα πρέπει να απαντηθούν τις επόμενες ημέρες. Η αποτυχία απάντησης ή η υποβολή ελλιπών ή παραπλανητικών πληροφοριών θα μπορούσε να οδηγήσει σε κυρώσεις ή πρόστιμα ύψους έως και 5% του ημερήσιου παγκόσμιου τζίρου των εταιρειών.
Μεταξύ άλλων οι ερευνητές της ΕΕ ζητούν να μάθουν ποια είναι τα μέτρα λαμβάνουν οι εταιρείες κατά τη διάρκεια μια τέτοιας «κρίσης» και τι πρωτόκολλα διαθέτουν για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης.
Οι εταιρείες συνήθως παρουσιάζουν κάποιους αριθμούς – πόσες αναρτήσεις έκοψαν και πόσους λογαριασμούς απέκλεισαν – και ρυθμίσεις που μπορεί να ενεργοποιήσει ο χρήστης εάν δεν επιθυμεί να βλέπει τέτοιο περιεχόμενο. «Αυτό όμως που δεν ανακοινώνουν είναι τα νούμερα της αποτυχίας τους», είχε υπογραμμίσει πρόσφατα στο Al Jazeera η Irina Raicu, διευθύντρια του Προγράμματος Ηθικής Διαδικτύου στο Πανεπιστήμιο Santa Clara, σχολιάζοντας τον «πόλεμο των fake news» στα social media. Η σύγκριση των δύο μεγεθών είναι άκρως αποκαλυπτική της αποτυχημένης στρατηγικής των κολοσσών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για τον περιορισμό της παραπληροφόρησης.
Ο Μάσκ δεν φαίνεται ιδιαίτερα συνεργάσιμος
Ο Τιερί Μπρετόν, μιλώντας για το Twitter, ανέφερε πως η εταιρεία θα έπρεπε να εισαγάγει «αναλογικά και αποτελεσματικά μέτρα μετριασμού» για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης. «Έχουμε, από ειδικευμένες πηγές, αναφορές για δυνητικά παράνομο περιεχόμενο που κυκλοφορεί στην υπηρεσία σας παρά τις σημαίες από τις αρμόδιες αρχές», φέρεται να ανέφερε στην επιστολή του προς τον Μασκ.
Ο μεγιστάνας, με την απάντησή του στην επιστολή του Επιτρόπου, δεν φάνηκε ιδιαίτερα διατεθειμένος να συνεργαστεί. «Η πολιτική μας είναι ανοιχτού κώδικα και διαφανής, μια προσέγγιση που ξέρω ότι υποστηρίζει η ΕΕ. Παρακαλούμε αναφέρετε τις παραβιάσεις στις οποίες υπαινίσσεστε στο X, ώστε να τις δει το κοινό. Ευχαριστώ πολύ», ανέφερε σύμφωνα με τους Financial Times. Ωστόσο ο Τιερί Μπρετόν επέμεινε: «Γνωρίζετε καλά τις αναφορές των χρηστών σας —και των αρχών— για ψεύτικο περιεχόμενο και προτροπή σε βία. Στο χέρι σας είναι να δείξετε ότι ακολουθείτε τους κανόνες». «Ακόμα δεν έχω καταλάβει τι λένε!», σχολίασε ο Μάσκ στο X.
Όπως υπογραμμίζει το Γαλλικό Πρακτορείο, στο Χ φαίνεται πως το πρόβλημα των Fake News έχει γίνει πολύ μεγαλύτερο μετά τις αποφάσεις του Έλον Μασκ. Η αυθεντικότητα και η αλήθεια πολλών αναρτήσεων είναι δύσκολο να προσδιοριστούν, καθώς η πλατφόρμα αντικατέστησε το σύστημα επαλήθευσης με το μπλε «τικ», ένα σήμα πιστοποίησης, το οποίο ωστόσο μπορεί να καθένας να λάβει αρκεί απλώς να το αγοράσει. Επιπλέον από την περασμένη εβδομάδα σταμάτησε να επιτρέπει τη δημοσίευση συνδέσμων σε άρθρα ειδήσεων, αντικαθιστώντας τα με μια εικόνα που δεν δίνει κανένα πλαίσιο ή περιγραφή για την πηγή.
Στον Σου Ζι Τσιού του TikTok, ο Breton σημείωσε ότι το νεανικό κοινό της πλατφόρμας σημαίνει ότι υπάρχουν ακόμη και αυστηρές απαιτήσεις. «Πρώτον, δεδομένου ότι η πλατφόρμα σας χρησιμοποιείται εκτενώς από παιδιά και εφήβους, έχετε ιδιαίτερη υποχρέωση να τους προστατεύσετε από βίαιο περιεχόμενο που απεικονίζει ομηρίες και άλλα παραστατικά βίντεο, τα οποία φέρεται να κυκλοφορούν ευρέως στην πλατφόρμα σας χωρίς κατάλληλες διασφαλίσεις», τόνισε.
Εκλογικές ανησυχίες
Στις Βρυξέλλες φαίνεται να υπάρχει μεγάλη ανησυχία και για την επιρροή των fake news σε επικείμενες εκλογές στην Ευρώπη. Στο παρελθόν, στις ΗΠΑ, το Facebook κατηγορήθηκε πως μέσω των fake news που διακινούνταν από την πλατφόρμα ενισχύθηκε και τελικά κέρδισε τις προεδρικές εκλογές ο Ντόναλντ Τραμπ. Μάλιστα ένας μεγάλο μέρος της βιομηχανίας «τρολ» που διασπείρουν ψευδείς ειδήσεις προέρχεται από τη Ρωσία και ως ενορχηστρωτής των εκστρατειών παραπληροφόρησης εμφανιζόταν ο νεκρός αρχηγός της Wagner, Γεβγκένι Πριγκόζιν. Ο ίδιος μάλιστα είχε παραδεχτεί την εμπλοκή του στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ.
Η Κομισιόν αγωνιά πως το σενάριο θα μπορούσε να επαναληφθεί και στις εκλογές στη γηραιά ήπειρο, ιδιαίτερα τώρα που η Μόσχα έχει πολλούς λόγους να προκαλέσει ρωγμές και προσβάσεις στο ευρωπαϊκό μπλοκ. Ο Τιερί Μπρετόν φέρεται, μέσω της επιστολής, να έθεσε το ζήτημα και στον Μαρκ Ζάκερμπεργκ, καλώντας τον να επικεντρωθεί στην παραπληροφόρηση σχετικά με τις εκλογές στην Ευρώπη. Όπως είπε, οι Βρυξέλλες λαμβάνουν «εξαιρετικά σοβαρά» τον κίνδυνο «ψεύτικων και χειραγωγημένων εικόνων – βίντεο (deepfakes) και γεγονότων που δημιουργούνται με σκοπό να επηρεάσουν τις εκλογές».
«Μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς στο Ισραήλ το Σάββατο, δημιουργήσαμε γρήγορα ένα κέντρο ειδικών επιχειρήσεων στελεχωμένο με ειδικούς, συμπεριλαμβανομένων άπταιστα εβραϊκών και αραβικών ομιλητών, για να παρακολουθεί στενά και να ανταποκρίνεται σε αυτήν την ταχέως εξελισσόμενη κατάσταση», δήλωσε ο Αλ Τολάν, εκπρόσωπος του Meta. «Οι ομάδες μας εργάζονται όλο το εικοσιτετράωρο για να διατηρήσουν τις πλατφόρμες μας ασφαλείς, να αναλάβουν δράση για περιεχόμενο που παραβιάζει τις πολιτικές μας ή την τοπική νομοθεσία και να συντονίζονται με τρίτους ελέγχους στοιχείων στην περιοχή για να περιορίσουν τη διάδοση παραπληροφόρησης. Θα συνεχίσουμε αυτό λειτουργήσει καθώς ξετυλίγεται αυτή η σύγκρουση».
Ο «σερίφης» του διαδικτύου
Προφανώς ο Τιερί Μπρετόν δεν αποφασίζει μόνος του τι συνιστά παράνομο διαδικτυακό περιεχόμενο. Αυτό ορίζεται από τους νόμους της ΕΕ και των κρατών μελών του ευρωπαϊκού μπλοκ. Ωστόσο διαδραματίζει ενεργό ρόλο στην εστίαση της προσοχής στις πλατφόρμες. Ο Επίτροπος, που έχει αποκτήσει το προσωνύμιο «σερίφης» του διαδικτύου, χαιρέτισε τους νέους κανόνες της ΕΕ στο πλαίσιο των προσπαθειών να δαμαστεί η διαδικτυακή «Άγρια Δύση».
