Τη σημερινή εποχή η πολιτική επισκιάζει τους Ολυμπιακούς Αγώνες, με τη φετινή διοργάνωση στο Παρίσι να μην αποτελεί εξαίρεση, καθώς αποκλείστηκαν Ρωσία και Λευκορωσία λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Διάφορες φωνές, λοιπόν, ζήτησαν επιστροφή στο ιδεώδες της αρχαίας Ελλάδας και την επιβολή no politica. Εξέφραζε, όμως, η πολιτική ουδετερότητα το αρχαιοελληνικό πνεύμα;
Η απάντηση είναι ξεκάθαρα αρνητική για τους ιστορικούς, τονίζοντας ότι το no politica στους Ολυμπιακούς είναι κατασκεύασμα του Πιερ ντε Κουμπερτέν, που αναβίωσε την αρχαία διοργάνωση στα τέλη του 19ου αιώνα. Τότε, λόγω της αρχαιολαγνείας της εποχής κυριαρχούσε το αφήγημα ότι στην αρχαία Ελλάδα όλοι ήταν μονιασμένοι μεταξύ τους και ενισχύθηκε από τον θρησκευτικό χαρακτήρα που είχε η διοργάνωση τα αρχαία χρόνια.
Ωστόσο, στην αρχαία Ελλάδα οι Ολυμπιακοί αποτέλεσαν ένα πολιτικό μέσο για να ρυθμίζουν τις σχέσεις ανάμεσα στις πόλεις-κράτη. Η πρώτη παρέμβαση έγινε με τη δημιουργία τους, καθώς ήρθαν για πρώτη φορά σε ειρηνική επαφή όλες οι αρχαιοελληνικές δυνάμεις. Έπειτα, η δεύτερη μετά τους Περσικούς Πολέμους. Τότε, Αθήνα και Σπάρτη ανταγωνίζονταν μεταξύ τους για ηγεμονία στην Ελλάδα, με την κόντρα να κορυφώνεται στον καταστροφικό Πελοποννησιακό Πόλεμο, τον πρώτο μεγάλο εμφύλιο στην περιοχή.
Ο ακαδημαϊκός και συγγραφέας David Gribble παρέθεσε στον ιστότοπο History Today διάφορα παραδείγματα πολιτικής εργαλειοποίησης των Ολυμπιακών από τους αρχαίους Έλληνες. Μια ενδεικτική περίπτωση είναι η στάση της Αθήνας λίγο πριν τους Αγώνες του 420 π.Χ. κατά την πρώτη φάση του Πελοποννησιακού Πολέμου.
Τότε, η Σπάρτη υπό τον Αρχίδαμο Β΄ έκανε επιδρομές στην Αττική, αποφεύγοντας έναν ολοκληρωτικό πόλεμο. Η Αθήνα αναζητώντας μια διπλωματική λύση σύναψε συμμαχία με την Ήλιδα, που είχε κόντρα με τους Σπαρτιάτες και ταυτόχρονα ήταν η πόλη-κράτος που έλεγχε την αρχαία Ολυμπία και τους Ολυμπιακούς.
Οι Ελεάτες, λοιπόν, απέκλεισαν τους Λακεδαιμόνιους από τη διοργάνωση, με τους Αθηναίους να κάνουν προπαγάνδα κατά των Σπαρτιατών αθλητών, λέγοντας ότι έκλεβαν στα αγωνίσματα και πως χρησιμοποιούσαν παράνομες μεθόδους για να κερδίζουν.
Άλλες περιπτώσεις μη πολιτικής ουδετερότητας
Έκτοτε και μέχρι το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου η συμμετοχή της Σπάρτης στους Ολυμπιακούς Αγώνες περνούσε από χίλια κύματα, με την Αθήνα να ζητάει επίσημα ή όχι τον αποκλεισμό της.
Παραδείγματος χάριν, σε μια περίπτωση επιτράπηκε στους Σπαρτιάτες να συμμετέχουν, αλλά ως ουδέτεροι αθλητές ή εκπροσωπώντας άλλες πόλεις. Τότε, ένας Λακεδαιμόνιος, που θεωρητικά εκπροσωπούσε τη Θήβα, διακρίθηκε στις αρματοδρομίες και αποκάλυψε την καταγωγή του, με αποτέλεσμα να του αφαιρεθεί η νίκη και να πιστωθεί αποκλειστικά στη Θήβα.
Σε ένα άλλο επεισόδιο πολιτικής εργαλειοποίησης της διοργάνωσης, η Πίσα συγκρούστηκε με την Ήλιδα ακριβώς έξω από το στάδιο της αρχαίας Ολυμπίας τη στιγμή που γινόντουσαν αγώνες. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, η Σπάρτη φέρεται να έβαλε την Πίσα να επιτεθεί στην πόλη που διοργάνωνε τους Ολυμπιακούς Αγώνες, ώστε να εκδικηθεί για τον αποκλεισμό της.
Οι ιστορικοί, λοιπόν, σημειώνουν ότι η πολιτική ανέκαθεν συνδεόταν με το πνεύμα των Ολυμπιακών Αγώνων, αλλά υποτιμήθηκε και παρερμηνεύτηκε με το πέρασμα των αιώνων, με αποτέλεσμα στις μέρες μας να δίνεται η εντύπωση ότι έμενε πολιτικά ουδέτερος ο πολιτισμός που γέννησε την πολιτική.
