Ο «πατέρας» του Παγκόσμιου Ιστού, Τιμ Μπέρνερς-Λι

«Όχι, δεν είμαι εγώ αυτός», απαντά με στόμφο ο διαπρεπής Τιμ Μπέρνερς-Λι όταν τον ρωτούν πώς αισθάνεται που δημιούργησε το ίντερνετ!

Θέλοντας να βάλει τα πράγματα στη θέση τους, σπεύδει να τονίσει ότι αυτός δημιούργησε τον Παγκόσμιο Ιστό (World Wide Web) πριν από 25 χρόνια, όταν ήδη λειτουργούσε το ίντερνετ δηλαδή, με τους δικούς του «μπαμπάδες» Βιντ Κερφ και Μπομπ Καν να καθορίζουν το λεγόμενο Internet Protocol (ΙΡ) για την αποστολή πληροφοριών και πακέτων δεδομένων ήδη από τη δεκαετία του 1960.

Ο άνθρωπος που συνελήφθη ως χάκερ όταν σπούδαζε Φυσική στην Οξφόρδη στα μέσα της δεκαετίας του ’70 ήταν βουτηγμένος από τις πρώτες στιγμές της ζωής του στον κόσμο της τεχνολογίας και της πληροφορικής. Αφού έφτιαξε έναν δικό του υπολογιστή χρησιμοποιώντας παραπεταμένα ηλεκτρονικά εξαρτήματα και ένα εργαλείο συγκόλλησης(!), συνέλαβε το όνειρο ενός παγκόσμιου συστήματος διακίνησης πληροφοριών που θα ήταν πολύγλωσσο, ταχύτατο και αποκεντρωμένο, εντελώς ανεξάρτητο δηλαδή από τα λειτουργικά συστήματα των υπολογιστών.

Ούτε γραφειοκρατικούς περιορισμούς ούτε χρονικές καθυστερήσεις είχε το τεχνολογικό όραμα του σερ Λι, ο οποίος στις 12 Νοεμβρίου 1990 παρουσίασε τελικά αυτό που θα έμενε γνωστό με τα αρχικά WWW μεταμορφώνοντας τον τρόπο που θα δούλευε πια η σύγχρονη μεταβιομηχανική κοινωνία!

Ήταν από τη δουλειά του στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Φυσικής Στοιχειωδών Σωματιδίων στη Γενεύη, το γνωστό μας CERN, και την ανάγκη καταγραφής και παρακολούθησης του πελώριου αριθμού των ερευνητών και των προγραμμάτων του ιδρύματος που γεννήθηκε στο μυαλό του ο Παγκόσμιος Ιστός, επινοώντας πρώτα τον πρόδρομό του, το εσωτερικό πρόγραμμα Enquire.

Το Enquire παρέμεινε για εσωτερική κατανάλωση στο CERN, είχε όμως δώσει υπόσταση στο όραμα του Μπέρνερς-Λι για παγκόσμια επικοινωνία! Κάποια στιγμή σκιαγράφησε τις βασικές γραμμές του Παγκόσμιου Ιστού, αν και δεν συνάντησε αυτιά πρόθυμα να ακούσουν, καθώς ακόμα και το υπόμνημα που απέστειλε στους αξιωματούχους του CERN έμεινε αναπάντητο!

Απτόητος, συνέχισε τη μοναδική οδύσσειά του και δημιούργησε τελικά τη γλώσσα επικοινωνίας των υπολογιστών στο διαδίκτυο, το γνωστό μας σήμερα πρωτόκολλο http (Ηypertext Τransfer Ρrotocol), αλλά και έναν τρόπο αναγνώρισης κάθε σελίδας (στον οποίο απέδωσε ένα μοναδικό παγκόσμιο αναγνωριστικό, το Universal Resource Identifier, μαζί με ένα αναγνωριστικό διεύθυνσης).

Τα δύο αυτά χαρακτηριστικά συνδυάστηκαν και σήμερα τα ξέρουμε ως URL (Ενιαίο Χαρακτηριστικό Εντοπισμού – Uniform Resource Locator)! Αφού ολοκλήρωσε τη δημιουργία του πρώτου προγράμματος περιήγησης (browser), έπρεπε τώρα να φτιάξει ένα πρόγραμμα εξυπηρέτησης (server) αλλά και μια γλώσσα για την περιγραφή του εγγράφου. Έτσι επινόησε τη γλώσσα HTML (HyperText Markup Language) αλλά και τον server του Παγκόσμιου Ιστού (httpd)!

Το 1991 τα είχε όλα έτοιμα, μια σωστή τεχνολογική επανάσταση στο τσεπάκι του, αν και ακόμα δεν είχε επίσημη απάντηση από το CERN. Κανένα πρόβλημα, έφτιαξε μόνος του τον πρώτο server (info.cern.ch.) και την πρώτη ποτέ ιστοσελίδα, διαθέτοντας παράλληλα ελεύθερα τόσο το πρόγραμμα περιήγησης όσο και το λογισμικό του server στο ίντερνετ!

Πραγματικός καινοτόμος και οραματιστής, ζήτησε τις υποδείξεις των χρηστών του Παγκόσμιου Ιστού του, οι οποίοι αυξάνονταν αλματωδώς, καθώς όλοι διαπίστωναν τα συγκριτικά οφέλη του World Wide Web: η ανάρτηση πληροφοριών σε ξεχωριστές ιστοσελίδες ήταν σαφώς ευκολότερη, γρηγορότερη και εξυπηρετικότερη από την απάντηση σε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Τα υπόλοιπα είναι φυσικά Ιστορία, καθώς ο Παγκόσμιος Ιστός είναι σήμερα η δημοφιλέστερη λειτουργία του ίντερνετ, με περισσότερες από 25 δισεκατομμύρια ιστοσελίδες και περίπου 1,3 δισ. χρήστες παγκοσμίως να προσυπογράφουν πού έχει φτάσει το όραμα του Μπέρνερς-Λι…

Πρώτα χρόνια

Ο σερ Τίμοθι Τζον «Τιμ» Μπέρνερνς-Λι γεννιέται στις 8 Ιουνίου 1955 στο Λονδίνο της Αγγλίας ως ένα από τα τέσσερα παιδιά μιας οικογένειας πληροφορικών. Αμφότεροι οι γονείς του εργάστηκαν στην κατασκευή του πρώτου ηλεκτρονικού υπολογιστή που βγήκε ποτέ στο εμπόριο, του περίφημου Ferranti Mark I, κι έτσι ο Τιμ μεγάλωσε μέσα σε προοδευτικό τεχνολογικό περιβάλλον.

Οι γονείς του επέμεναν να αναλύει τα πάντα και να προσπαθεί να σκέφτεται με ανορθόδοξο τρόπο, κληρονομιά που έπαιξε τον δικό της ρόλο στη ζωή του. Είναι χαρακτηριστικό ότι ως παιδί απολάμβανε να λύνει γρίφους και να παίζει παιχνίδια με μαθηματικά προβλήματα! Αργότερα καθόταν και έφτιαχνε χάρτινους υπολογιστές, δείχνοντας από την πρώτη στιγμή την κλίση του στην ηλεκτρονική και τις κατασκευές.

Αφού ολοκλήρωσε το σχολείο το 1973, έγινε δεκτός στο Queens College της Οξφόρδης την ίδια χρονιά, στο Τμήμα Φυσικής, στο υπόγειο εργαστήριο του οποίου κατασκεύασε τον πρώτο του ηλεκτρονικό υπολογιστή, με μόνα υλικά παλιά εξαρτήματα, ένα ηλεκτρονικό κολλητήρι, έναν επεξεργαστή Μ6800 και μια παλιά τηλεόραση. Ατίθασο νιάτο καθώς ήταν, συνελήφθη για χακάρισμα των ηλεκτρονικών δεδομένων της Οξφόρδης και του απαγορεύτηκε πια η χρήση των πανεπιστημιακών υπολογιστών! Το 1976 αποφοίτησε με πτυχίο Φυσικής στα χέρια του.

Μετά τις σπουδές, έπιασε δουλειά σε μια εκτυπωτική εταιρία αλλά και σε κατασκευαστή τηλεφώνων και το 1980 βρήκε τη θέση του ως ανεξάρτητος ερευνητής στο CERN της Ελβετίας, εκεί δηλαδή που θα ξεκινούσαν όλα…

Το CERN και η οδύσσεια του Παγκόσμιου Ιστού

Ήταν στο CERN, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Φυσικής Στοιχειωδών Σωματιδίων, στο οποίο εργαζόταν ως σύμβουλος μηχανικός προγραμματισμού, που ήρθε ο δαιμόνιος Μπέρνερς-Λι αντιμέτωπος με ένα πρόβλημα που καλούσε σε επιτακτική λύση: η διαχείριση δηλαδή τόσο του τεράστιου αριθμού του έμψυχου δυναμικού όσο και των πολυάριθμων ερευνητικών προγραμμάτων.

Σκαρώνει λοιπόν το εσωτερικό πρόγραμμα Enquire, τον ίδιο τον πρόδρομο του Παγκόσμιου Ιστού, που έβαλε πράγματι τάξη στο οργανωτικό χάος του CERN, αν και δεν βγήκε ποτέ από τις κλειστές πόρτες του ιδρύματος. Αφού εγκατέλειψε το ερευνητικό κέντρο για να ιδιωτεύσει, επέστρεψε εκεί το 1984 για να αναλάβει πια ως επικεφαλής τα κατανεμημένα συστήματα μεταφοράς επιστημονικών δεδομένων και ελέγχου. Σύντομα βρέθηκε ξανά αντιμέτωπος τόσο με το παλιό πρόβλημα χειρισμού του τεράστιου όγκου ερευνητών και προγραμμάτων όσο και με την ίδια τη διακίνηση των επιστημονικών πληροφοριών μεταξύ των μελών του CERN.

Οραματίστηκε έτσι ένα ελεύθερο και οικουμενικό σύστημα διακίνησης περιεχομένου, ανεξάρτητο από τις λειτουργικές ιδιοτροπίες κάθε υπολογιστή, που να δουλεύει ταχύτατα και αποκεντρωμένα. Το υπόμνημα που περιείχε εν σπέρματι τις βασικές γραμμές του WWW και υπέβαλε στη διοίκηση του CERN δεν έλαβε καμία απάντηση, αν και ο ίδιος ήξερε ότι είχε σκεφτεί κάτι επαναστατικό και άρχισε να το κατασκευάζει στον ελεύθερο χρόνο του!

Αποτέλεσμα; Μέχρι τον Οκτώβρη του 1990, ο φυσικός Μπέρνερς-Λι είχε ήδη καταλήξει στις τρεις θεμελιώδεις τεχνολογίες που του επέτρεψαν να στήσει τον Παγκόσμιο Ιστό, πάντα στη λογική της παγκόσμιας επικοινωνίας των επιστημόνων και την ανταλλαγή των δεδομένων τους. Ο φυσικός μας σκέφτηκε πως ένα διεθνές δίκτυο διασυνδεδεμένων υπολογιστών μέσω της τεχνολογίας του ίντερνετ θα ήταν εδώ η λύση και φυσικά είχε δίκιο!

Οι πληροφορίες θα ήταν ιεραρχημένες και προσβάσιμες από όλα τα διασυνδεδεμένα δίκτυα, μέσα από τη χρήση υπερσυνδέσμων και κόμβων. Οι οντότητες που έπρεπε να υλοποιήσει για να πραγματώσει το τεχνολογικό του όνειρο ήταν το HTML (HyperText Markup Language), η γλώσσα των ιστοσελίδων δηλαδή, το URL (Uniform Resource Locator), που υποδηλώνει τη διεύθυνση της ιστοσελίδας, και το HTTP (HyperText Transfer Protocol), το πρωτόκολλο που επιτρέπει τη μεταφορά πληροφοριών μεταξύ του διακομιστή και του χρήστη. Σε περίπτωση που δεν είναι σαφές, με τα τρία αυτά πράγματα σερφάρουμε σήμερα στο ίντερνετ!

Ο ίδιος, πάντα μετριοπαθής, ισχυρίστηκε αργότερα ότι οι τεχνολογίες που σκάρωσε υπήρχαν ήδη και η δική του συνεισφορά στηρίζεται στο γεγονός ότι τις συνδύασε αρμονικά κάνοντας το ίντερνετ να αναγνωρίζει ιστοσελίδες και να μεταφέρει πια πακέτα δεδομένων. Το 1990, με τη βοήθεια των συνεργατών του, παρουσίασε την πρώτη εκδοχή του Παγκόσμιου Ιστού, αλλά και τον πρώτο browser (πρόγραμμα περιήγησης) και τον πρώτο web server!

Την επόμενη χρονιά, το 1991, το Info.cern.ch έγινε η διεύθυνση της πρώτης ποτέ ιστοσελίδας (και ταυτοχρόνως ο πρώτος server), η οποία έτρεχε στους υπολογιστές της NeXT που είχαν εφοδιαστεί τα γραφεία του CERN! Όπως το είπε και ο ίδιος για την εφεύρεση που άλλαξε τον κόσμο μας: «Έπρεπε απλώς να πάρω την ιδέα του hypertext και να τη συνδέσω με τις ιδέες του TCP και του DNS και, τα-ντά!, ιδού το World Wide Web».

Από δω και έπειτα πάμπολλοι συνεισέφεραν στο όραμα του Μπέρνερς-Λι, καθώς ο ανιδιοτελής ερευνητής έδωσε ελεύθερα στο ίντερνετ τα πρότυπα των τεχνολογικών τομών του, με τις επόμενες εκδοχές να βελτιώνουν την τεχνολογία και να γενικεύουν τη χρήση του Παγκόσμιου Ιστού. Ως το 1993, συνέχισε να εργάζεται πυρετωδώς για τη βελτίωση του οράματός του, με τη βοήθεια των παρατηρήσεων και των προτάσεων που ζητούσε να του κάνουν οι χρήστες του διαδικτύου. Η επόμενη κίνησή του ήταν να καταλήξει στον ορισμό των Uris, http και html και να τα καθιερώσει.

Το 1994, ο φυσικός που έκανε το ίντερνετ λειτουργικό και του έδωσε τη μορφή που το ξέρουμε σήμερα ίδρυσε την Κοινοπραξία World Wide Web (W3C), για τη συνεχή προαγωγή του Παγκόσμιου Ιστού, αλλά και το Εργαστήριο της Πληροφορικής Επιστήμης (LCS) στο πανεπιστήμιο MIT της Βοστόνης.

Ενδεικτικό της προσωπικότητάς του, δεν προσπάθησε ποτέ να βγάλει λεφτά από τη δημιουργία του, παρέχοντάς τη ελεύθερα όπως είπαμε από την πρώτη στιγμή. Έδωσε τον Παγκόσμιο Ιστό στην ανθρωπότητα χωρίς πατέντες και δικαιώματα και, όπως έχει δηλώσει επανειλημμένως, δεν μετάνιωσε ποτέ που δεν κράτησε τον έλεγχο της ιδέας του, παραμένοντας ευχαριστημένος σε γενικές γραμμές από την εξέλιξή της: «Είμαι πολύ χαρούμενος για τον πλούτο που έφερε στις ζωές μας η ιδέα μου, τόσο σε πληροφορίες όσο και σε τρόπους χρήσης. Υπάρχουν πολλά στοιχεία του αρχικού ονείρου που δεν έχουν υλοποιηθεί ακόμη και γι’ αυτά εργαζόμαστε στο W3C»…

Κατοπινές περιπέτειες

Παρά το γεγονός ότι εφηύρε ουσιαστικά τον Παγκόσμιο Ιστό και μεταμόρφωσε την καθημερινότητα της Δύσης, ο Τιμ Μπέρνερς-Λι δεν έχει τη φήμη που του αξίζει, εκτός τεχνολογικής κοινότητας τουλάχιστον που πίνει νερό στο όνομά του. Σταθερός υπέρμαχος της ελευθερίας του λόγου και της προστασίας των προσωπικών δεδομένων, δεν έπαψε ποτέ να υπογραμμίζει ότι δεν μπορούμε πλέον, έχοντας 25 χρόνια πια ηλεκτρονικής εμπειρίας στις πλάτες μας, να αγνοούμε ότι κάθε μας κίνηση, έρευνα ή αναζήτηση στο ίντερνετ αφήνει το δικό της ηλεκτρονικό αποτύπωμα.

Γι’ αυτό και ζήτησε να δημιουργηθεί μια διαδικτυακή «Μάγκνα Κάρτα», μια χάρτα που θα προστατεύει τα δικαιώματα των χρηστών και θα εγγυάται τις θεμελιώδεις αρχές στο ίντερνετ δηλαδή, ελέγχοντας τη δράση των υπηρεσιών ασφαλείας ώστε να μην απειλείται το μέλλον της δημοκρατίας. Και βέβαια συνεχίζει να καλεί την οικουμένη να διεκδικήσει τον Παγκόσμιο Ιστό που πραγματικά της αξίζει.

«Όταν εφηύρα τον Ιστό, δεν έπρεπε να ζητήσω την άδεια κανενός. Σήμερα, εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων τον χρησιμοποιούν ελεύθερα. Ανησυχώ ότι αυτό θα πάρει τέλος στις ΗΠΑ». Το 2009, έστησε σε συνεργασία με την κυβέρνηση του Γκόρντον Μπράουν όλη την ηλεκτρονική διακυβέρνηση της Αγγλίας (Data.gov.uk), κάνοντας τα κρατικά έγγραφα απείρως πιο εύκολα προσβάσιμα στο κοινό.

Ταυτοχρόνως, ο ερευνητής του ΜΙΤ και πρόεδρος του W3C έχει τιμηθεί εκτεταμένα: το 2004 χτίστηκε ιππότης της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και λίγο αργότερα παρασημοφορήθηκε για τις εξαίρετες υπηρεσίες του από τη βασίλισσα της Αγγλίας, την ίδια στιγμή που έχει τιμηθεί και βραβευτεί από πλήθος πανεπιστημίων και φορέων.

Άλλη μια αναγνώριση της ύψιστης συμβολής του στην ανάπτυξη του Παγκόσμιου Ιστού ήρθε κατά την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2012, αν και ο ίδιος περιορίστηκε να «τιτιβίσει» ότι ο έπαινος «είναι για όλους μας». Το 2011 τιμήθηκε και με το βραβείο «Μιχαήλ Γκορμπατσόφ» ως ο «Άνθρωπος που Άλλαξε τον Κόσμο»!

Στην προσωπική του ζωή έχει ανέβει δύο φορές τα σκαλιά της εκκλησίας: το 2013 παντρεύτηκε τη Rosemary Leith, καθηγήτρια στο Χάρβαρντ και πρόεδρο του δεύτερου μη κυβερνητικού σωματείου του Τιμ, του World Wide Web Foundation. Το 1990 είχε παντρευτεί με την πρώτη του σύζυγο, τη Nancy Carlson.

Τα τελευταία χρόνια εργάζεται για τη δημιουργία ενός ευφυέστερου διαδικτύου, κάτι που αποκαλεί «σημασιολογικό διαδίκτυο», που θα επιτρέψει στους υπολογιστές να επεξεργάζονται με πιο έξυπνο τρόπο τα δεδομένα που είναι αποθηκευμένα στο ίντερνετ: αντί ο υπολογιστής να περιορίζεται απλώς στην ανίχνευση μεμονωμένων λέξεων-«κλειδιών», θα επεξεργάζεται το νόημα ενός δεδομένου κειμένου! Αυτό θα γίνεται με τη χρήση κρυφού κώδικα, ο οποίος θα καθορίζει τη σημασία των δεδομένων. Το νέο του όραμα περιλαμβάνει ένα δίκτυο που θα ξεκλειδώσει τα δεδομένα μας και θα αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο τα χρησιμοποιούμε.

Και καθώς μιλάμε για τον άνθρωπο που μεταμόρφωσε τη σύγχρονη μεταβιομηχανική εποχή μας, έχουμε πολλά ακόμα να δούμε από τον σερ Μπέρνερς-Λι, ένα από τα λαμπρότερα πνεύματα του αιώνα που άλλαξε άρδην τα πρότυπα ανταλλαγής πληροφοριών, αλλά και την ίδια την καθημερινότητα τελικά, το εμπόριο αγαθών, την εκπαίδευση, τα ταξίδια, την ενημέρωση, τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές, ακόμα και τις ανθρώπινες σχέσεις!

Γι’ αυτό και οι «Times» δεν μάσησαν τα λόγια τους όταν μίλησαν για τον Τιμ Μπέρνερς-Λι: «Είναι δύσκολο να παραβλέψουμε τον αντίκτυπο του παγκόσμιου συστήματος που δημιούργησε. Συναγωνίζεται σχεδόν την ανακάλυψη του Γουτεμβέργιου»…

Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr