Ο εμπνευστής της περιβόητης γαλλικής οχύρωσης Αντρέ Μαζινό

Η «Γραμμή Μαζινό» που παρέδωσε τη Γαλλία αμαχητί στους Ναζί!

10·03·2015 10:43 4 σχόλια

Μόνο ως ιστορική ειρωνεία μπορεί να λογιστεί το γεγονός ότι ένα από τα πλέον πανίσχυρα εθνικά οχυρωματικά έργα που είδαν ποτέ το φως του ήλιου θα συνέβαλε όσο τίποτα στην πτώση μιας ολόκληρης χώρας!

Ο διαβόητος πια γάλλος πολιτικός και υπουργός Πολέμου επί σειρά ετών έμελλε να μείνει στην Ιστορία για τη δημιουργία της περίφημης αμυντικής γραμμής κατά μήκος των γαλλογερμανικών συνόρων, αυτή που τόσο καθησύχασε τους Γάλλους για την άμυνα της χώρας τους και την άφησε έτσι βορά στις αδηφάγες ορέξεις του ναζί κατακτητή.

Ο Μαζινό, μπροστά στην πληγωμένη εικόνα της χώρας του μετά τον Α’ Παγκόσμιο και με την απειλή της νέας σύρραξης να επίκειται, οραματίστηκε τη δημιουργία μιας απόρθητης συνοριακής γραμμής που θα περιλάμβανε έναν συνδυασμό εκστρατευτικών τομέων και οχυρών, ορκιζόμενος να αποτρέψει κάθε μελλοντική απειλή εναντίον της Γαλλίας.

Κι έτσι έπειτα από κόπους και βάσανα η απαραβίαστη Γραμμή Μαζινό δημιουργήθηκε για να προστατεύσει τη Γαλλία, αν και έμελλε να κάνει το ακριβώς αντίθετο: με την πλειονότητα των γαλλικών δυνάμεων να υπηρετεί στα συνοριακά χαρακώματα των γαλλογερμανικών συνόρων, οι Ναζί πέρασαν εύκολα στο Βέλγιο και εισέβαλαν στη Γαλλία από τον βορρά, πιάνοντας στον ύπνο τους Γάλλους.

Η κατάληψη της Γαλλίας ολοκληρώθηκε σε μόλις έναν μήνα και η απόρθητη Γραμμή Μαζινό δεν είδε ουσιαστικά ποτέ μάχη…

Πρώτα χρόνια

Ο Αντρέ Μαζινό γεννιέται στις 17 Φεβρουαρίου 1877 στο Παρίσι, αν και θα περάσει τα πρώτα του χρόνια στην Αλσατία, την περιοχή που θα έβαζε αργότερα σκοπό να προστατεύσει με τα απόρθητα οχυρωματικά του έργα. Για τα παιδικά του χρόνια δεν είναι και πολλά γνωστά και τον ξανασυναντάμε το 1897, όταν περνά τις εξετάσεις και διορίζεται ως δημόσιος υπάλληλος στη Λορένη της Αλσατίας.

Λίγο αργότερα διορίζεται στη θέση του βοηθού κυβερνήτη της Αλγερίας, όπου θα παραμείνει μέχρι το 1910, όταν και θα παραιτηθεί για να δοκιμαστεί στον στίβο της πολιτικής. Στις εκλογές της ίδιας χρονιάς εκλέγεται βουλευτής και τα θεμέλια για τη σπουδαία πολιτική του καριέρα έχουν ήδη τεθεί.

Πριν από το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Μαζινό ανήλθε στα υψηλά κλιμάκια του υπουργείου Πολέμου, υπηρετώντας πια ως υφυπουργός (1913). Στις εχθροπραξίες του Μεγάλου Πολέμου εντάχθηκε εθελοντικά στις τάξεις του γαλλικού στρατού ως οπλίτης και υπηρέτησε στα χαρακώματα της Αλσατίας. Ο στρατιώτης τέλειωσε μάλιστα τις μάχες με ένα τραύμα που θα τον άφηνε με αναπηρία στο πόδι για το υπόλοιπο της ζωής του. Ήταν τον Νοέμβριο του 1914, έχοντας ήδη προαχθεί στον βαθμό του λοχία «για την ψυχραιμία και το θάρρος του», όταν τραυματίστηκε σοβαρά στο πόδι στη διαβόητη Μάχη του Βερντέν. Για τη γενναιότητά του τιμήθηκε μάλιστα με το Μετάλλιο του Στρατού, την υψηλότερη στρατιωτική διάκριση της Γαλλίας.

Μετά το οριστικό τέλος του φονικού πολέμου, ο Μαζινό επέστρεψε στην ενεργό πολιτική δράση (1915) και κράτησε διάφορα χαρτοφυλάκια στα επόμενα χρόνια: διετέλεσε υπουργός Αποικιών, υπουργός Προνοίας και από τη δεκαετία του 1920, υπουργός Πολέμου (διαδοχικές θητείες: 1922-1924, 1929-1930, 1931-1932)…

Η Γραμμή Μαζινό

Παρά το γεγονός ότι η λήξη του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου βρήκε τη Γαλλία στην πλευρά των νικητών, το γόητρο της χώρας ήταν πληγωμένο. Οι Γάλλοι έχασαν περισσότερο από ένα εκατομμύριο νέους, με τους τραυματίες να ανέρχονται στα 4 εκατ. ανθρώπους. Την ίδια ώρα, οι καταστροφές που είχε υποστεί η χώρα στο εσωτερικό ήταν τεράστιες. Βασική προτεραιότητα της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας είναι τώρα η αντιμετώπιση μιας νέας ενδεχόμενης σύρραξης, την οποία έφερνε ολοένα και πιο κοντά η δυσβάσταχτη για τους Γερμανούς Συνθήκη των Βερσαλλιών, την οποία πολλοί θεωρούσαν εξάλλου ως μια απλή ανακωχή.

Ο Μαζινό εξέφραζε τις επιφυλάξεις του για τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, θεωρώντας ότι δεν εξασφάλιζε επαρκώς την ασφάλεια της Γαλλίας. Ταυτοχρόνως, πίεζε συνεχώς την κυβέρνηση για την αύξηση των αμυντικών δαπανών, χωρίς να κρύβει ποτέ τη δυσπιστία του έναντι της Γερμανίας, σε μια περίοδο μάλιστα που κανείς δεν ήθελε ούτε να σκεφτεί το ενδεχόμενο ενός νέου πολέμου.

Υποστήριξε ένθερμα τη δημιουργία μιας αμυντικής γραμμής κατά μήκος των γαλλογερμανικών συνόρων, που θα αποτελούνταν από έναν ιδανικό συνδυασμό εκστρατευτικών τομέων και μόνιμων οχυρών. Στην απόφασή του αυτή οδηγήθηκε από την παρατήρηση των οχυρωμάτων που χρησιμοποιήθηκαν στο Βερντέν και έπαιξαν πρωτεύοντα ρόλο στη νικηφόρα έκβαση της μάχης. Το πατρικό του είχε καταστραφεί στις εχθροπραξίες της Αλσατίας και ο ισχυρός άντρας του υπουργείου Πολέμου ορκίστηκε να αποτρέψει κάθε μελλοντική απειλή εναντίον της ιδιαίτερης πατρίδας του.

Οι καθημερινές σχεδόν πιέσεις του στην κυβέρνηση αποδίδουν καρπούς το 1926, όταν καταφέρνει να αποσπάσει τα πρώτα κονδύλια για τη χρηματοδότηση των εργασιών, αν και σε πειραματικό αρχικά επίπεδο. Τρία χρόνια αργότερα, το 1929, κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του ως υπουργός Πολέμου και εν μέσω των κοινοβουλευτικών διεργασιών για τον προϋπολογισμό του 1930, ο Μαζινό πείθει το γαλλικό Κοινοβούλιο για την ύψιστη σημασία του οχυρωματικού έργου των ανατολικών συνόρων και εξασφαλίζει το σύνολο της χρηματοδότησης για την υλοποίηση του αμυντικού του οράματος! Αποσπά από τον κρατικό κορβανά περί τα 3,3 δισ. φράγκα, τέτοια σημασία απέδιδε πια η πολιτειακή ηγεσία της Γαλλίας στη μετέπειτα αποκαλούμενη «Γραμμή Μαζινό»!

Αν και η υλοποίησή της μόνο εύκολη δεν ήταν και πέρασε από χίλια κύματα: ειδικά σχεδιασμένη για να αποκρούσει αιφνιδιαστική επίθεση των Γερμανών αλλά και να προστατεύσει τις βιομηχανικές περιοχές της Αλσατίας και της Λορένης, η κατασκευή της Γραμμής Μαζινό καθυστέρησε πολύ να ξεκινήσει καθώς συνάντησε σθεναρές αντιδράσεις από την αντιπολίτευση εξαιτίας του υπέρογκου κόστους της. Παρά το γεγονός ότι η πρώτη φάση της υλοποίησης εγκρίθηκε όπως είπαμε ήδη από το 1926, οι πυρετώδεις κοινοβουλευτικές διαβουλεύσεις συνεχίστηκαν με αμείωτο ρυθμό αναφορικά με τη μορφή που θα έπρεπε να πάρουν οι οχυρώσεις.

Πάρα τις διαφωνίες, αποφασίστηκε τελικά να δημιουργηθούν μόνιμες και απόρθητες οχυρώσεις αλλά και βάσεις από τις οποίες θα επιχειρούσε το γαλλικό Πεζικό. Οι αποφάσεις αυτές δεν αποκρυστάλλωναν το όραμα του εμπνευστή Μαζινό, ήταν πάντως προς τη σωστή κατεύθυνση και τον άφησαν σχετικά ικανοποιημένο.

Όχι τόσο όμως ώστε να σταματήσει τις πιέσεις! Κι έτσι το 1929 η Γερουσία της Γαλλίας θα ψηφίσει τον λεγόμενο Νόμο Μαζινό που θα αναστήσει το εγκαταλελειμμένο φιλόδοξο σχέδιο του υπουργού. Η Γραμμή Μαζινό αποτελείται πια από ισχυρές οχυρώσεις που στεγάζουν πυροβόλα ανά έξι χιλιόμετρα, ενώ ανάμεσά τους υπάρχουν ευέλικτες μονάδες Πεζικού. Το σύστημα ήταν ενισχυμένο με δίκτυα τάφρων και καταφυγίων, ενώ οι εγκαταστάσεις εφοδιασμού ήταν υπόγειες.

Ο γαλλικός στρατός στηρίζεται πια στο υπέρτατο αμυντικό όπλο του Μαζινό και ρίχνει το σύνολο σχεδόν των δυνάμεών του στην προάσπισή του. Ο ιστορικός Ρεϊμόν Καρτιέ παρατηρεί στον δίτομο «Β’ Παγκόσμιο Πόλεμό» του: «Η υπεράσπιση της γραμμής Μαζινό κατάντησε σημαντικότερη από την υπεράσπιση της ίδιας της Γαλλίας»!

Το τέλος (τόσο για τον Μαζινό όσο και τη Γαλλία)

Τα έργα της Γραμμής Μαζινό προχώρησαν με πολύ γρήγορο ρυθμό. Ο ίδιος ο Μαζινό επιθεώρησε τα οχυρωματικά έργα τον Οκτώβριο του 1930 και εξέφρασε την ικανοποίησή του για την πρόοδο των εργασιών. Οι βασικές οχυρώσεις της Γραμμής εκτείνονταν πια σε μεγάλο τμήμα των συνόρων και μέχρι το 1938, όταν και θα ολοκληρώνονταν οι εργασίες, θα κάλυπταν το σύνολο σχεδόν των ανατολικών συνόρων της Γαλλίας, από την Ελβετία μέχρι και το Λουξεμβούργο (αλλά και σε τμήμα των γαλλο-ιταλικών συνόρων), αν και άφηναν ακάλυπτα τα βόρεια σύνορα με το Βέλγιο, καθώς η εισβολή των Γερμανών από το Βέλγιο είχε θεωρηθεί αδύνατη.

Είκοσι δύο τεράστια οχυρά και 36 μικρότερα επέβλεπαν τη συνοριακή γραμμή αποτελώντας φόβητρο για κάθε επίδοξο εισβολέα. Παρά το γεγονός όμως ότι ο Αντρέ Μαζινό ήταν ο κύριος εισηγητής του σχεδίου, η οχυρωματική γραμμή που πήρε μετά τον θάνατό του το όνομα «Γραμμή Μαζινό» υλοποιήθηκε ουσιαστικά από τον διάδοχό του στην ηγεσία του υπουργείου Πολέμου, Πολ Πενλεβέ.

Ο Αντρέ Μαζινό δεν είδε ποτέ ολοκληρωμένα τα επιβλητικά οχυρωματικά του έργα ούτε και την τραγική φυσικά κατάληξη του σχεδίου του. Αρρώστησε βαριά τον Δεκέμβριο του 1931 από τυφοειδή πυρετό και πέθανε στο Παρίσι στις 7 Ιανουαρίου 1932. Όλη η Γαλλία έκλαψε τον μεγάλο υπερασπιστή των εδαφών της, αν και η Ιστορία θα είχε τις δικές της βουλές.

Με το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου, οι αδυναμίες του στατικού αυτού οχυρωματικού έργου και τα μειονεκτήματα που είχε απέναντι στον ισχυρό και ευέλικτο γερμανικό στρατό θα γίνονταν άμεσα αισθητές: η Γραμμή Μαζινό θα αποτελέσει αχίλλειο πτέρνα για τη Γαλλία, καθώς τα οχυρά απορροφούν πολλές επίλεκτες δυνάμεις του στρατού, καθιστώντας παράλληλα την άμυνα της χώρας εξίσου στατική.

Και βέβαια οι Ναζί έκαναν το αυτονόητο: παρέκαμψαν τη Γραμμή Μαζινό και εισέβαλαν από το Βέλγιο! Επιτέθηκαν στις 10 Μαΐου 1940 σε ένα από τα τρωτά της σημεία κοντά στη βελγική μεθόριο, καταλαμβάνοντας σχετικά εύκολα το οχυρωμένο φυλάκιο. Και βέβαια με αιχμή του δόρατος την υπέρτερη αεροπορία τους, οι Γερμανοί προέλασαν στη Γαλλία σχεδόν ανενόχλητοι: έναν περίπου μήνα αργότερα, το Παρίσι πέφτει και η απόρθητη Γραμμή Μαζινό καταλαμβάνεται εξολοκλήρου και αμαχητί από τη γερμανική Βέρμαχτ.

Παρά το γεγονός ότι δεν είδε ποτέ σχεδόν μάχη, η στατική Γραμμή Μαζινό δεν θα είχε καμιά τύχη απέναντι στον κεραυνοβόλο πόλεμο της ναζιστικής λαίλαπας. Αυτό όμως είναι σενάριο, καθώς το ανίκητο αμυντικό όπλο της Γαλλίας δεν χρησίμευσε ποτέ ουσιαστικά στη χώρα! Και κάτι ακόμα: οι Αμερικανοί δεν θα είχαν καθόλου εύκολο έργο να διαβούν τη Γραμμή το 1944-1945, που ήταν πια στα χέρια του εχθρού.