Το ιερό τέρας του παγκόσμιου σινεμά Μπαρτ Λάνκαστερ

Ο σκεπτόμενος πρωταγωνιστής με το ιδανικό μείγμα γοητείας και «σκληράδας»!

10·12·2014 10:45 1 σχόλια

Ένας από τους εμβληματικότερους ηθοποιούς του Χόλιγουντ, που σφράγισε με τις ερμηνείες του μια ολόκληρη κινηματογραφική εποχή, ήταν πολλά περισσότερα από υποκριτικό ταλέντο.

Ο σκληρός πλην γοητευτικός πρωταγωνιστής, που δεν ήθελε ποτέ να γίνει ηθοποιός(!) και ασχολήθηκε με την υποκριτική κυριολεκτικά από σπόντα, λες και ήρθε η μοίρα και τον βρήκε, κατάφερε να μετατραπεί σε έναν από τους λαμπερότερους αστέρες του παγκόσμιου κινηματογράφου, παρά το γεγονός ότι δεν πέρασε ποτέ από δραματική σχολή!

Αυτοδίδακτος και ταλέντο από τα λίγα, τιμήθηκε με Όσκαρ, Χρυσή Σφαίρα, BAFTA και πλήθος ακόμα βραβείων στις 85 ταινίες που έπαιξε, την ίδια ώρα που το 1999 το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου τον κατέταξε στη 19η θέση στη λίστα με τους 25 μεγαλύτερους σταρ όλων των εποχών!

Ο Λάνκαστερ ήταν όμως, πέρα και πάνω απ’ όλα, ένας σκεπτόμενος άνθρωπος με δράση που ομολογουμένως εκπλήσσει για τον χώρο και τον χρόνο που έλαβε χώρα. Ο χαρακτηρισμός «ιερό τέρας» ποτέ δεν ήταν πιο κατάλληλος…

Πρώτα χρόνια

Ο Μπάρτον Στίβεν «Μπαρτ» Λάνκαστερ γεννιέται στις 2 Νοεμβρίου 1913 στη Νέα Υόρκη ως το τέταρτο από τα πέντε παιδιά ενός ταχυδρόμου και της γυναίκας του. Ιρλανδο-αγγλικής καταγωγής η φαμίλια, ζούσε σε φτωχό ιταλικό προάστιο του Χάρλεμ, με το πενιχρό εισόδημα να αναγκάζει τα παιδιά να βρουν δουλειά από μικρά.

Κι έτσι ο Μπαρτ θα γυαλίζει παπούτσια, θα πουλά εφημερίδες και θα φτυαρίζει το χιόνι για μερικά ψιλά πριν καταλάβει καλά-καλά τον εαυτό του. Στο σχολείο ωστόσο τα πάει περίφημα, την ίδια ώρα που ο πιτσιρικάς είναι βιβλιοφάγος, φτάνοντας κάποια στιγμή να έχει διαβάσει όλα τα βιβλία της σχολικής βιβλιοθήκης! Ήταν ακόμα μόλις 14 ετών.

Την ίδια αγάπη έδειχνε και για το σινεμά, αν και το επάγγελμα του ηθοποιού δεν ήταν ποτέ στα ενδιαφέροντά του, καθώς αυτός ήθελε να γίνει κλασικός τραγουδιστής, έχοντας πάντα την όπερα και τη συμφωνική μουσική στην καρδιά του. Αθλητικός καθώς ήταν και καλλίγραμμος, τον έβαλαν να παίξει σε σχολική παράσταση μαγεύοντας τον επαγγελματία σκηνοθέτη με την ερμηνεία του, ο οποίος συζήτησε με τους γονείς του την πιθανότητα να φοιτήσει ο έφηβος σε δραματική σχολή. Ο Μπαρτ όμως δεν ήθελε καν να ακούσει, θεωρώντας την ηθοποιία σπορ για ευαίσθητα αγόρια.

Στον τελευταίο του χρόνο στο σχολείο ήταν που χτύπησε η συμφορά και έχασε τη μητέρα του από νεφρική ανεπάρκεια. Την επόμενη χρονιά (1931) κατάφερε να μπει στη Γυμναστική Ακαδημία του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, τα παράτησε όμως σύντομα για να ενταχθεί σε τσίρκο και να γίνει ακροβάτης. Έβγαζε πια 3 δολάρια την εβδομάδα…

Η επαφή με τη show business

Ο Λάνκαστερ γνώρισε στο τσίρκο την ακροβάτισσα June Ernst, την ερωτεύτηκε παράφορα και την παντρεύτηκε το 1935: εκείνος ήταν 21, εκείνη στα 18 της. Το ζευγάρι χώρισε το 1937 (επίσημο διαζύγιο του 1940). Την ίδια χρονιά ο Μπαρτ τραυματίστηκε σοβαρά στο χέρι του και έπρεπε έτσι να αποχαιρετίσει διά παντός την καριέρα στο τσίρκο.

Δούλεψε κατόπιν πωλητής σε εμπορικό, πλασιέ σε εταιρία κλιματισμού και πολλές ακόμα δουλειές, μέχρι να καταταγεί στον αμερικανικό στρατό το 1942. Εκεί υπηρέτησε στην υπηρεσία ψυχαγωγίας των οπλιτών, που σκοπό είχε να διασκεδάζει τους στρατευμένους και να τους παρέχει δραστηριότητες για τον ελεύθερο χρόνο τους. Ήταν έκτακτος στα νέα του καθήκοντα!

Ο Μπαρτ σκάρωνε αθλητικές δραστηριότητες, πριν περάσει στα ξεκαρδιστικά σκετσάκια, τα οποία έγραφε σκηνοθετούσε και ερμήνευε μόνος του. Σε μια τέτοια στρατιωτική περιοδεία στην Ιταλία το 1944 θα γνωρίσει τη γυναίκα που θα γινόταν η δεύτερη κυρία Λάνκαστερ, τη Norma Anderson, επίσης διασκεδάστρια των ενόπλων δυνάμεων.

Κι εκεί ακριβώς έκανε την εμφάνισή της η μοίρα: ο Μπαρτ επισκέφτηκε μια μέρα την καλή του στο ραδιόφωνο του ABC που δούλευε εκείνη όταν συνάντησε στο ασανσέρ έναν άντρα που τον ρώτησε αν ήταν ηθοποιός. Λίγα λεπτά αργότερα, ο άντρας τηλεφώνησε στο γραφείο της Anderson και τον ρώτησε αν θα τον ενδιέφερε να περάσει από οντισιόν για το θεατρικό έργο «A Sound of Hunting». Έτσι ξεκίνησαν όλα…

Ένα αστέρι γεννιέται

Ο Λάνκαστερ πήρε φυσικά τον ρόλο για το βραχύβιο θεατρικό και λίγο αργότερα εξασφάλισε συμβόλαιο με εταιρία παραγωγής για 2 ταινίες τον χρόνο (Ιανουάριος του 1946)! Έπρεπε πλέον να μετακομίσει στην ηλιόλουστη Καλιφόρνια, καθώς έδειχνε πολύ ωραίος στην κάμερα και τον ήθελαν διακαώς στο Χόλιγουντ.

Πρώτη ταινία ήταν το «The Killers», που έγινε εισπρακτική επιτυχία και εγκαινίασε έτσι την καριέρα του στο σινεμά. «Ξύπνησα μια μέρα και ήμουν σταρ. Ήταν τρομακτικό», θα πει λίγο αργότερα από την πρεμιέρα της ταινίας.

Την ίδια χρονιά υποδέχτηκε τον πρώτο του γιο, την ίδια χρονιά παντρεύτηκε επιτέλους την Anderson και την επόμενη χρονιά καλωσόρισε και το δεύτερο παιδί του.

Στην τρίτη του ταινία, το «I Walk Alone», ήταν που θα συνεργαζόταν για πρώτη φορά με τον Κερκ Ντάγκλας, με τον οποίο έμελλε να κάνει μια σειρά από φιλμ (όπως το σπουδαίο «Gunfight at the O.K. Corral»), με τους δυο άντρες να διατηρούν έκτοτε μια σχέση αγάπης-μίσους μέχρι τον θάνατο του Λάνκαστερ…

Ο Λάνκαστερ ακτιβιστής

Τον Σεπτέμβριο του 1947, η Επιτροπή Αντι-Αμερικανικών Ενεργειών κλήτευσε 34 παράγοντες από το Χόλιγουντ για φερόμενες σχέσεις με την «κόκκινη απειλή». Ο Μπαρτ δεν θα μπορούσε να το αφήσει να περάσει στα ψιλά. Και με δικές του πρωτοβουλίες, ιδρύθηκε αντίστοιχη χολιγουντιανή επιτροπή για να διαμαρτυρηθούν για τις αβάσιμες διώξεις. Ήταν η πρώτη εκδήλωση του πόσο ταγμένος ήταν πάντα σε κοινωνικούς σκοπούς και πολιτικές ελευθερίες.

Τον Μάρτιο του 1948 άρχισε τα γυρίσματα της νέας του ταινίας, του «Kiss the Blood off My Hands», και τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς αγόρασε ένα μεγάλο σπίτι, στο οποίο ζούσαν πια όλοι οι Λάνκαστερ! Το 1949, ο Μπαρτ επιδόθηκε σε εξώγαμη σχέση με τη Shelley Winters, καθώς ο γάμος του με τη Norma ήταν πια προβληματικός.

Ο ίδιος έπινε πια πολύ και λοξοκοιτούσε συχνά, παρά το γεγονός ότι η σύζυγός του έφερε στον κόσμο το τρίτο τους παιδί την ίδια χρονιά και την επόμενη έμεινε και πάλι έγκυος. Βλέποντας ότι το δημοσιοποιημένο πια ειδύλλιο με τον Μπαρτ δεν οδηγούσε πουθενά, η Winters έκαψε όλες του τις φωτογραφίες και διέκοψε απρόοπτα τη σχέση…

Μνημειώδη φιλμ

Τυποποιημένος καθώς ήταν στον ρόλο του γοητευτικά σκληρού, ο γαλανομάτης Λάνκαστερ έψαχνε την ερμηνεία που θα έδειχνε σε όλους ότι μπορούσε πράγματι να παίξει. Αυτό ήρθε το 1952, όταν ενσάρκωσε τον μεσόκοπο αλκοολικό στο σπουδαίο «Come Back, Little Sheba», για το οποίο είπε αργότερα: «Ξαφνικά, άρχισαν να με βλέπουν ως σοβαρό ηθοποιό».

Την επόμενη χρονιά πρωταγωνίστησε στο «From Here to Eternity» (1953), μόνο και μόνο για να χαρίσει στο σινεμά μια από τις πλέον αξιομνημόνευτες ερωτικές σκηνές στα παγκόσμια χρονικά: τα καυτά φιλιά στην παραλία με την Ντέμπορα Κερ!

Η ταινία έσπασε τα ταμεία και σημείωσε ρεκόρ εισπράξεων για την Columbia Pictures. Όσο για τον πρωταγωνιστή, απέσπασε διθυραμβικές κριτικές και τιμήθηκε εκτεταμένα για τον ρόλο του. Μέχρι και για Όσκαρ Α’ Ανδρικού προτάθηκε, αν και δεν θα το έπαιρνε ακόμα.

Το 1954, ο Λάνκαστερ σκηνοθέτησε την πρώτη του ταινία, το «The Kentuckian», στο οποίο πρωταγωνίστησε επίσης. Ήθελε πάντα να καθίσει στην καρέκλα του σκηνοθέτη, η χλιαρή υποδοχή ωστόσο του φιλμ από το αμερικανικό κοινό τού έκοψε τα φτερά. Θα δοκίμαζε έτσι μόλις άλλη μία φορά να σκηνοθετήσει κι αυτό 20 χρόνια αργότερα («The Midnight Man» του 1974).

Το 1960 θα έρθει η μεγάλη του στιγμή, όταν ενσάρκωσε τον ευαγγελιστή Elmer Gantry στην ομώνυμη ταινία. Ο ρόλος αυτός, διαχρονικά αγαπημένος του Λάνκαστερ, του έφερε Χρυσή Σφαίρα, Όσκαρ Α’ Ανδρικού και βροχή ακόμα από σπουδαία βραβεία!

Άλλη μια υποψηφιότητα για Όσκαρ θα έρθει την επόμενη χρονιά, όταν ενσάρκωσε τον «Birdman of Alcatraz», έναν ρόλο που τον έκανε να κλαίει καθημερινά στα γυρίσματα. Την ίδια χρονιά γύρισε και τη «Δίκη της Νυρεμβέργης», αν και η ερμηνεία του θα περάσει σχετικά απαρατήρητη…

Το 1963 θα έρθει ο ρόλος που θα τον περάσει μια και καλή στο πάνθεο του σινεμά: ο μεγάλος αμερικανός ηθοποιός συνεργάζεται με τον σπουδαίο ιταλό σκηνοθέτη Λουκίνο Βισκόντι στο φιλμ «Γατόπαρδος», γράφοντας αμφότεροι κινηματογραφική ιστορία…

Θρίαμβοι και τραγωδίες

Τον Σεπτέμβριο του 1961, ο Μπαρτ έχασε τον πολυαγαπημένο του πατέρα, με τον οποίο ζούσαν στο ίδιο σπίτι από το 1947. Τον μεθεπόμενο μήνα, το σπίτι του κάηκε σε μια τεράστια πυρκαγιά που άφησε απανθρακωμένα 456 σπίτια στο Μπελ-Ερ (την επόμενη χρονιά ο ηθοποιός άρχισε να το ξαναχτίζει).

Το 1964, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας «The Hallelujah Trail in New Mexico», ο Μπαρτ γνώρισε μια κομμώτρια, την Jackie Bone, η οποία και θα ήταν η σύντροφός του για τα επόμενα 20 χρόνια. Παρά το γεγονός ότι ήταν ακόμα παντρεμένος, ήταν ένας έρωτας που -όπως δήλωσε- δεν μπορούσε να αντισταθεί. Αυτός και η Norma ζούσαν χωριστά από το 1967, αν και το επίσημο διαζύγιο ήρθε το 1969.

Η δεκαετία του 1970 δεν ξεκίνησε έτσι καθόλου καλά για τον ίδιο: είχε να κάνει καλή ταινία εδώ και τρία χρόνια, την ίδια στιγμή που το πρόβλημα του αλκοολισμού του δεν μπορούσε να περάσει πλέον στα «ψιλά». Φλερτάροντας έτσι με την κατάθλιψη, έκανε 14 ταινίες στη δεκαετία αυτή, καμιά ωστόσο δεν σημείωσε επιτυχία.

Και τότε έκανε την κίνηση-ματ: το 1973 πήρε τη σύντροφό του και μετακόμισε μόνιμα στην Ιταλία. Έμαθε ιταλικά και περνούσε τη μέρα του μαγειρεύοντας και διαβάζοντας. Συνήθιζε βέβαια να κερατώνει και αυτή του τη σύντροφο, με τις κωμικοτραγικές περιπέτειες στην Ιταλία να αναγκάζουν το ζευγάρι να επιστρέψει άρον-άρον στις ΗΠΑ το 1976…

Τελευταίες ριπές λάμψης

Στα τέλη του 1979, ο Λάνκαστερ ανέλαβε τον πρώτο του κινηματογραφικό ρόλο ως ηλικιωμένος πια: στο «Atlantic City» ενσαρκώνει τον γηραλέο μαφιόζο και μαγεύει για άλλη μια φορά κοινό και κριτικούς, αποσπώντας το BAFTA καλύτερου ηθοποιού το 1980!

Το 1985, σε άλλο ένα πάρτι, ο Λάνκαστερ γνώρισε τη Susie Scherer, μια γραμματέα που σύντομα επιστράτευσε στη δούλεψή του. Αλλά και στην καρδιά του, καθώς την παντρεύτηκε τον Σεπτέμβριο του 1990. Δύο χρόνια νωρίτερα, είχε κάνει την τελευταία του ταινία, η οποία έμελλε να γίνει πολύ μεγάλη επιτυχία, το «Field of Dreams».