Απόρρητη αλληλογραφία που αποκαλύπτει το ρόλο που διαδραμάτισαν οι ΗΠΑ στην κρίση των Ιμίων, αλλά και το πόσο κοντά έφτασαν Ελλάδα και Τουρκία στο σημείο σύρραξης, έρχεται στο φως της δημοσιότητας.

Στην επιστολή του τότε Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Γουόρεν Κρίστοφερ, προς τους ομολόγους του της Ελλάδας και της Τουρκίας, με ημερομηνία 2 Φεβρουαρίου 1996, αποκαλύπτεται πως οι δύο χώρες, με εγγυητή τις ΗΠΑ, δεσμεύτηκαν να απομακρύνουν στρατιώτες, πλοία και σημαίες από τα Ίμια, αλλά και να μην επιστρέψουν στην περιοχή. Καταγράφεται επίσης η προσπάθεια της Άγκυρας να επεκτείνει την ισχύ της συμφωνίας και στην νησίδα Καλόλιμνο, απέναντι από τα Ίμια.

Με τον τρόπο αυτό, οι ΗΠΑ ανέλαβαν, πέραν του ρόλου μεσολαβητή, και αυτόν του εγγυητή των συμφωνηθέντων, καθώς ο Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, που διαχειρίσθηκε την κρίση, ανησυχούσε για τον κίνδυνο νέου επεισοδίου και πιθανής σύρραξης εάν η μία ή η άλλη πλευρά δεν τηρούσε τις προφορικές δεσμεύσεις της.

«Οι διαβεβαιώσεις που μας προσέφεραν η Ελλάδα και η Τουρκία ότι θα απομάκρυναν τα πλοία, το προσωπικό και τις σημαίες -με ένα αλληλοδιαδοχικό και συντονισμένο τρόπο- επέτρεψε σε κάθε πλευρά να υποχωρήσει από το χείλος (του πολέμου) με αξιοπρέπεια. Η κυβέρνηση της (μιας χώρας) μας έχει διαβεβαιώσει ότι δεν θα τοποθετήσει τη σημαία της ή οπλισμένο προσωπικό της στις νησίδες ούτε θα τοποθετήσει πλοία κοντά στις νησίδες. Προσδίδουμε μεγάλη βαρύτητα σε αυτή τη διαβεβαίωση από ένα σύμμαχο του ΝΑΤΟ. Προσδίδουμε εξίσου μεγάλη βαρύτητα στις διαβεβαιώσεις της κυβέρνησής σας ως προς τα ίδια, και το έχουμε διαβιβάσει προφορικά και γραπτώς στην κυβέρνηση της (άλλης χώρας)», αναφέρεται στην επιστολή που δημοσιεύει η «Καθημερινή της Κυριακής».

Την επιστολή επέδωσαν στους κ. Πάγκαλο και Μπαϊκάλ ο πρέσβης στην Αθήνα, Τόμας Νάιλς, και ο επιτετραμμένος στην Αγκυρα, Φράνσις Ριτσαρντόουν, στις 6 Φεβρουαρίου. Η βαρύτητα και το νόημα μιας τέτοιας επιστολής από τον επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας ήταν προφανής και δικαιολογεί την αρχική ενόχληση που φέρεται να εξέφρασε ο Θ. Πάγκαλος όταν την παρέλαβε.