Έχεις βρεθεί ποτέ σε μια κατάσταση όπου προσπαθείς, ξανά και ξανά, να αλλάξεις κάποιον και βλέπεις πως, όσο κι αν επιμένεις, τίποτα δεν αλλάζει; Ίσως να είναι ο σύντροφός σου, που δεν δείχνει την προσοχή και την υποστήριξη που θα ήθελες. Ίσως είναι ένας φίλος που αδιαφορεί για τα συναισθήματά σου, ένα μέλος της οικογένειας που δεν κάνει τις καλύτερες επιλογές για τη ζωή του ή ένας συνεργάτης που σε αγνοεί.

Όταν αγαπάς κάποιον ή όταν η συμπεριφορά του επηρεάζει άμεσα τη ζωή σου, είναι φυσικό να θέλεις να τον αλλάξεις. Το να βλέπεις κάποιον να κάνει λάθη ή να σε πληγώνει με τις πράξεις του σε γεμίζει απογοήτευση. Σκέφτεσαι: «Αν μόνο μπορούσε να καταλάβει πόσο καλύτερα θα ήταν τα πράγματα αν άλλαζε…» και κάνεις τα πάντα για να τον «βοηθήσεις» να το δει.

Αλλά εδώ βρίσκεται η πιο δύσκολη αλήθεια που καλείσαι να αποδεχτείς: δεν μπορείς να αλλάξεις κανέναν, παρά μόνο τον εαυτό σου. Όσο και αν προσπαθήσεις, η αλλαγή είναι κάτι που έρχεται μόνο όταν το ίδιο το άτομο είναι έτοιμο για αυτήν. Και όσο νωρίτερα το καταλάβεις, τόσο πιο ελεύθερος θα νιώσεις.

Γιατί συνεχίζεις να προσπαθείς;

Είναι απολύτως φυσιολογικό να νιώθεις ενόχληση ή θλίψη όταν κάποιος που αγαπάς συμπεριφέρεται με τρόπο που σε πληγώνει ή δυσκολεύει τη ζωή σου. Ίσως νιώθεις ότι αν το άλλο άτομο άλλαζε, η σχέση σας θα ήταν καλύτερη, η ζωή σου ευκολότερη, τα συναισθήματά σου πιο ήρεμα.

Αν ο σύντροφός σου δεν συμμετέχει στις δουλειές του σπιτιού, αν ένας φίλος συνεχώς αργεί στα ραντεβού σας, αν ένας συγγενής επιλέγει ανθυγιεινούς τρόπους ζωής, είναι λογικό να θες να του δείξεις έναν διαφορετικό δρόμο.

Το πρόβλημα είναι ότι η αλλαγή δεν επιβάλλεται

Όταν προσπαθείς να αναγκάσεις κάποιον να αλλάξει, πιθανότατα το αποτέλεσμα είναι το αντίθετο από αυτό που επιδιώκεις: αντί για κατανόηση, αντιμετωπίζεις αντίσταση. Το άλλο άτομο μπορεί να γίνει αμυντικό, να νιώσει ότι του επιτίθεσαι ή ακόμα και να διπλασιάσει τη συμπεριφορά που σε ενοχλεί.

Σκέψου το εξής: πόσες φορές έχεις πιέσει κάποιον να κάνει κάτι διαφορετικά; Και πόσες από αυτές τις φορές η πίεσή σου οδήγησε σε πραγματική και διαρκή αλλαγή; Αν είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου, θα δεις ότι η απάντηση είναι σχεδόν ποτέ.

Τι πραγματικά μπορείς να ελέγξεις;

Αντί να εξαντλείσαι προσπαθώντας να αλλάξεις κάποιον άλλον, η ερώτηση που πρέπει να κάνεις στον εαυτό σου είναι: «Τι μπορώ να ελέγξω σε αυτή την κατάσταση;»

Και η απάντηση είναι απλή: τον εαυτό σου.
  • Μπορείς να ελέγξεις τη δική σου συμπεριφορά.
  • Μπορείς να ελέγξεις τα δικά σου όρια.
  • Μπορείς να επιλέξεις πώς θα αντιδράσεις.

Μπορείς να αποφασίσεις πού επενδύεις την ενέργειά σου

Αντί να προσπαθείς να ελέγξεις το άλλο άτομο, στρέψε την προσοχή σου στο πώς εσύ ανταποκρίνεσαι στη συμπεριφορά του.

Πώς να εφαρμόσεις αυτή την αλλαγή στην πράξη

Ας δούμε ένα παράδειγμα:

Η Μαρία και ο Γιώργος είναι παντρεμένοι. Η Μαρία εδώ και χρόνια ζητά από τον Γιώργο να τη βοηθά περισσότερο στο σπίτι, αλλά εκείνος συνεχώς ξεχνάει ή αδιαφορεί. Κάθε φορά που η Μαρία τον παρακαλεί να συμμετέχει, εκείνος λέει «ναι», αλλά δεν το κάνει. Η Μαρία θυμώνει, του φωνάζει, νιώθει αδικημένη.

Όμως, αυτή η προσέγγιση δεν έχει λειτουργήσει ποτέ.

Αντί να συνεχίσει να προσπαθεί να τον πείσει, η Μαρία μπορεί να αλλάξει τη δική της στάση:

  • Να σταματήσει να του υπενθυμίζει συνέχεια τις υποχρεώσεις του.
  • Να μην αναλαμβάνει η ίδια τις ευθύνες που του αναλογούν.
  • Να του δείξει, μέσα από τη συμπεριφορά της, ότι δεν θα αναλαμβάνει όλη την ευθύνη του νοικοκυριού μόνη της.

Αν ο Γιώργος δεν βγάλει τα σκουπίδια όπως συμφώνησαν, η Μαρία μπορεί να μην το κάνει για εκείνον. Αν δεν μαζέψει το πιάτο του, εκείνη δεν θα το πλύνει.

Μπορεί επίσης να του μιλήσει ήρεμα, λέγοντας: «Νιώθω εξαντλημένη όταν πρέπει να αναλαμβάνω τα πάντα. Από εδώ και πέρα, θα κάνω μόνο αυτά που συμφωνήσαμε. Αν δεν τα κάνεις, θα μείνουν απλά έτσι.»

Αυτό δεν σημαίνει εκδίκηση ή τιμωρία. Είναι ένας τρόπος να δείξει ποια είναι τα όριά της, χωρίς να προσπαθεί να τον αλλάξει με τη βία.

Η δύναμη της αποδοχής

Μία από τις πιο δύσκολες αλλά απελευθερωτικές αλήθειες είναι ότι οι άνθρωποι δεν είναι όπως θα θέλαμε να είναι, αλλά όπως είναι.

Όσο περισσότερο αντιστέκεσαι σε αυτή την πραγματικότητα, τόσο περισσότερο θα απογοητεύεσαι.

  • Αν ο σύντροφός σου δεν είναι στοργικός, μπορεί να μην αλλάξει ποτέ.
  • Αν ένας φίλος δεν σέβεται τον χρόνο σου, πιθανότατα θα συνεχίσει να αργεί.
  • Αν ένας συγγενής δεν φροντίζει την υγεία του, είναι δική του επιλογή.

Όταν σταματήσεις να προσπαθείς να αλλάξεις τους άλλους και αρχίσεις να τους βλέπεις όπως πραγματικά είναι, θα νιώσεις ανακούφιση και ελευθερία.

Η πραγματική αλλαγή ξεκινά από εσένα

Η πιο σημαντική ερώτηση που μπορείς να κάνεις είναι: «Τι θα κάνω εγώ γι’ αυτό;»

Ίσως αυτό σημαίνει να θέσεις ξεκάθαρα όρια. Ίσως σημαίνει να απομακρυνθείς από μια σχέση που δεν σε εξυπηρετεί. Ίσως σημαίνει να σταματήσεις να περιμένεις από κάποιον να γίνει αυτό που δεν είναι.

Δεν μπορείς να αλλάξεις τους άλλους, αλλά μπορείς να δημιουργήσεις σχέσεις βασισμένες στον αμοιβαίο σεβασμό, την κατανόηση και τα υγιή όρια.

Και κάπου εκεί, μέσα από αυτή τη διαδικασία, θα δεις ότι η μεγαλύτερη αλλαγή που έψαχνες στους άλλους… ήταν τελικά η αλλαγή που χρειαζόσουν εσύ.