Το ρητό «τα χρήματα δεν μπορούν να αγοράσουν την ευτυχία» είναι ένα από τα πιο δημοφιλή στον κόσμο. Το βασικό δίδαγμά του είναι πως οι αληθινές αξίες δεν σχετίζονται με τα υλικά αγαθά. Ωστόσο, καθώς μεγαλώνουμε και βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τις καθημερινές ανάγκες και τις προκλήσεις ένα ερώτημα γίνεται όλο και πιο βασανιστικό: Μήπως τελικά χρήματα μπορούν να φέρουν την ευτυχία;
Είναι γεγονός πως τα χρήματα δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τις σχέσεις ή τις εμπειρίες που φέρνουν νόημα στη ζωή μας. Είναι όμως επίσης γεγονός ότι η οικονομική ασφάλεια δημιουργεί μια άνεση και βελτιώνει την ποιότητα ζωής. Η ψυχολόγος Kanchi Wijesekera, μιλώντας στο Very Well Health, εξηγεί ότι η φτώχεια συνδέεται με αυξημένο άγχος και μεγαλύτερο κίνδυνο ψυχικών διαταραχών. Η συνεχής οικονομική πίεση περιορίζει την ενέργεια και τον χρόνο που θα μπορούσαμε να αφιερώσουμε για την προσωπική μας ευημερία.
Η ψυχοθεραπεύτρια Kristin Anderson τονίζει επίσης ότι σε πολλές κοινωνίες, η οικονομική επιτυχία ταυτίζεται με την καλή ζωή. Η διαφήμιση και η καταναλωτική κουλτούρα ενισχύουν την πεποίθηση ότι η απόκτηση περισσότερων αγαθών και υπηρεσιών μας φέρνει πιο κοντά στην ολοκλήρωση και την ευτυχία. Εντούτοις, το να αποκτάς περισσότερα υλικά αγαθά δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα νιώθεις πιο ευτυχισμένος.
Έρευνες για τη σχέση χρημάτων και ευτυχίας
Παρόλο που τα χρήματα δεν φέρνουν την απόλυτη ευτυχία, η επιστημονική έρευνα έχει δείξει ότι υπάρχει σύνδεση μεταξύ της οικονομικής σταθερότητας και της ψυχολογικής ευημερίας. Σύμφωνα με μελέτη του 2010, τα μεγαλύτερα εισοδήματα συμβάλλουν στην αύξηση της ικανοποίησης από τη ζωή, καθώς τα χρήματα μπορούν να μετριάσουν το συναισθηματικό πόνο που συνδέεται με γεγονότα όπως ο χωρισμός ή προβλήματα υγείας.
Πιο πρόσφατη έρευνα του 2023 ενισχύει την ιδέα ότι όσο μεγαλύτερο το εισόδημα, τόσο περισσότερη η ευτυχία. Ωστόσο, οι ερευνητές επισημαίνουν ότι τα χρήματα δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας που συμβάλλει στην ευτυχία. Παίζουν καθοριστικό ρόλο στην οικονομική ασφάλεια, την πρόσβαση σε πόρους και τις ευκαιρίες για προσωπική ανάπτυξη, αλλά δεν εγγυώνται τη μακροχρόνια ευτυχία.
Τα όρια των χρημάτων στην επίτευξη της ευτυχίας
Παρά τα προφανή οφέλη που προσφέρουν τα χρήματα, η σκέψη ότι ένα υψηλότερο εισόδημα θα μας εξασφαλίσει μια ικανοποιητική ζωή είναι παραπλανητική. Οι έρευνες δείχνουν ότι μετά από ένα συγκεκριμένο όριο εισοδήματος, οι επιπλέον αυξήσεις δεν φέρνουν σημαντικές αλλαγές στην ευτυχία. Όταν καλύπτονται οι σημαντικότερες ανάγκες, οι επιπλέον χρηματικές απολαβές έχουν περιορισμένη επίδραση στην ικανοποίηση.
Επίσης, όπως επισημαίνουν ειδικοί, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η επιδίωξη περισσότερων χρημάτων μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα ζωής. Εάν η επιδίωξη της οικονομικής επιτυχίας μάς αποξενώνει από τις σχέσεις και τις εμπειρίες που είναι ουσιαστικές για την ψυχική μας υγεία, τότε τα οφέλη των χρημάτων είναι σχεδόν ανύπαρκτα.
Επίσης, εάν μια δουλειά είναι οικονομικά ανταποδοτική αλλά ψυχικά εξαντλητική, τότε η επαγγελματική εξουθένωση είναι αναπόφευκτη. Δεν μπορείτε να αποκομίσετε οικονομικά οφέλη εάν είστε σωματικά και συναισθηματικά εξαντλημένοι και κανένα χρηματικό ποσό δεν μπορεί να κάνει το μυαλό ή το σώμα να αισθάνεται λιγότερο κουρασμένο.
Ο στόχος λοιπόν πρέπει να είναι η εξισορρόπηση της οικονομικής σταθερότητας με την προσωπική ολοκλήρωση και την καλή ψυχική υγεία.
Παράγοντες ευτυχίας που δεν χρειάζονται χρήματα
Παρά την αξία της οικονομικής ασφάλειας, υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που συμβάλλουν στην ευτυχία και… δεν κοστίζουν τίποτα.
1. Καλλιέργεια θετικών σχέσεων
Οι σχέσεις με την οικογένεια, τους φίλους και την κοινότητα αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο της ευτυχίας. Έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που διατηρούν στενές κοινωνικές σχέσεις είναι πιο ευτυχισμένοι και πιο υγιείς ψυχολογικά. Η συμμετοχή σε κοινές δραστηριότητες με αγαπημένα πρόσωπα ενισχύει τις σχέσεις και φέρνει μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη ζωή.
2. Αναζήτηση νοήματος και σκοπού
Το να βρίσκουμε σκοπό στη ζωή μας είναι κρίσιμο για τη μακροπρόθεσμη ευτυχία. Οι δραστηριότητες που μας προσφέρουν νόημα, είτε πρόκειται για την εργασία, τον εθελοντισμό, είτε για χόμπι, μας βοηθούν να αισθανόμαστε ολοκληρωμένοι. Παράλληλα, έρευνες δείχνουν ότι όσοι βρίσκουν νόημα στη δουλειά τους έχουν περισσότερες πιθανότητες να είναι οικονομικά επιτυχημένοι, αν και ταυτόχρονα η οικονομική επιτυχία μπορεί να κάνει τη δουλειά να φαίνεται και πιο ουσιαστική.
3. Πρακτική της ευγνωμοσύνης
Η ευγνωμοσύνη έχει ισχυρή επίδραση στη διάθεσή μας και στην ικανοποίηση από τη ζωή. Η τακτική ενασχόληση με όσα εκτιμούμε μπορεί να μας βοηθήσει να εστιάσουμε σε όσα έχουμε και όχι σε όσα μας λείπουν.
4. Ενσυνειδητότητα και αυτοφροντίδα
Η ενσυνειδητότητα και οι πρακτικές αυτοφροντίδας, όπως ο διαλογισμός και η σωματική άσκηση, είναι απλές αλλά ισχυρές μέθοδοι για τη βελτίωση της ψυχικής ευεξίας. Έρευνες έχουν δείξει ότι η ενσυνειδητότητα μπορεί να μειώσει το άγχος και να αυξήσει την ευτυχία.
5. Επαφή με τη φύση
Η φύση μπορεί να έχει απίστευτα ευεργετικά αποτελέσματα στην ψυχική μας υγεία. Απλές δραστηριότητες, όπως το περπάτημα σε πάρκο ή στο δάσος ή η κηπουρική, μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα του στρες και να μας βοηθήσουν να αισθανόμαστε πιο γαλήνιοι, ενισχύοντας το αίσθημα της ευτυχίας.
6. Προσφορά βοήθειας
Η πράξη του να βοηθάς άλλους ενισχύει την αίσθηση κοινότητας και σκοπού. Οι άνθρωποι που προσφέρουν βοήθεια συχνά αναφέρουν αυξημένα επίπεδα ευτυχίας και ικανοποίησης από τη ζωή.
Μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση στην ευτυχία
Εν κατακλείδι, το ερώτημα αν τα χρήματα μπορούν να αγοράσουν την ευτυχία δεν έχει μια ξεκάθαρη απάντηση. Αν και η οικονομική ασφάλεια αναμφισβήτητα συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και στην απομάκρυνση του άγχους, τα χρήματα από μόνα τους δεν μπορούν να εγγυηθούν την αληθινή ευτυχία, η οποία εξαρτάται από πολλές παραμέτρους, όπως οι σχέσεις, το νόημα και η ψυχική ευεξία.
Ο δρόμος για την ευτυχία δεν περιορίζεται μόνο στο να γεμίσουμε το πορτοφόλι μας. Απαιτεί ισορροπία μεταξύ της οικονομικής άνεσης και της προσωπικής ολοκλήρωσης.
Προτεινόμενα βιβλία
Ερμηνεύοντας την ευτυχία – Η τέχνη της ευημερίας και η ανάπτυξή της
Συγγραφέας: Paul Anand, Οικονομολόγος
Εκδόσεις: Κέδρος
Η εξέλιξη του χρήματος – Μια οικονομική ιστορία του κόσμου
Συγγραφέας: Niall Ferguson, Ιστορικός
Εκδόσεις: Αλεξάνδρεια