Νιώθετε συναισθηματικά εξαντλημένοι, αποστασιοποιείστε ή αδιαφορείτε για τη δουλειά σας, αμφιβάλετε ξαφνικά για τις ικανότητές σας και παρουσιάζετε μειωμένη επίδοση στην εργασία σας; Είναι πολύ πιθανό να βιώνετε την εμπειρία της επαγγελματικής εξουθένωσης, ένα φαινόμενο γνωστό και ως «burnout».
Η επαγγελματική εξουθένωση εμφανίζεται όταν εκτίθεστε σε συνεχείς, χρόνιους, στρεσογόνους παράγοντες χωρίς ανακούφιση. Οι πολλές ώρες εργασίας, η υψηλή ένταση, οι διαρκώς αυξανόμενες απαιτήσεις, σταδιακά οδηγούν σε συναισθηματική κόπωση και τελικά στο «burnout». Οι σύγχρονες συνθήκες εργασίας επιτείνουν το πρόβλημα και δεν είναι τυχαίο πως σε έρευνες υψηλά ποσοστά εργαζομένων δηλώνουν πως επιθυμούν ή σκοπεύουν στο άμεσο μέλλον να αλλάξουν δουλειά.
Επειδή η επαγγελματική εξουθένωση μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη συναισθηματική και σωματική υγεία και ευεξία σας, είναι σημαντικό να μπορείτε να την αναγνωρίσετε στα αρχικά στάδια, ώστε να αντιμετωπιστεί πριν γίνει χρόνιο πρόβλημα.
Τα πέντε στάδια του Burnout
Στάδιο 1: Μήνας του μέλιτος
Σε αυτό το στάδιο είστε ενθουσιασμένοι με τυχόν νέους ρόλους που έχετε αναλάβει ή πρόσθετα έργα που σας έχουν ανατεθεί. Μπορεί ακόμη και να προσφέρεστε να αναλάβετε επιπλέον εργασίες. Είστε παραγωγικοί, χαρούμενοι και νιώθετε να εμπνέεστε από την εργασία σας. Αισθάνεστε ιδιαίτερα δημιουργικοί και αισιόδοξοι για το μέλλον και γεμάτοι ενέργεια. Αποδεικνύεται καθημερινά πόσο ικανοί είστε και είστε πρόθυμοι να αναλάβετε ακόμα περισσότερες ευθύνες.
Στάδιο 2: Η αρχή του στρες
Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου, αρχίζετε να αισθάνεστε στάσιμοι και μπορεί να αρχίσετε να παρατηρείτε ότι η δουλειά σάς παίρνει περισσότερο χρόνο από όσο θα θέλατε. Επιπλέον, κάποιες μέρες είναι ιδιαίτερα αγχωτικές και διαπιστώνετε πως έχετε λιγότερο χρόνο και λιγότερη ενέργεια για τα πράγματα που απολαμβάνετε και τους ανθρώπους που αγαπάτε. Επίσης, δεν είναι ασυνήθιστο να αντιμετωπίζετε πονοκεφάλους, άγχος και αλλαγές στην όρεξη και στον ύπνο σας. Μπορεί ακόμη και να διαπιστώσετε ότι είστε λιγότερο παραγωγικοί και πιο ευερέθιστοι.
Στάδιο 3: Χρόνιο Στρες
Η απογοήτευσή σας αυξάνεται και νιώθετε όλο και περισσότερο στρες. Όχι μόνο οι δεξιότητές σας στην επίλυση προβλημάτων και η απόδοσή σας αρχίζουν να μειώνονται σημαντικά, αλλά μπορεί επίσης να διακατέχεστε από μια συντριπτική αίσθηση αδυναμίας. Αισθάνεστε αγανακτισμένοι, κυνικοί και απαθείς.
Πιθανότατα μαστίζεστε από επίμονη κόπωση και εξάντληση και η δουλειά γίνεται πλέον βάρος για τη συνολική σας ευημερία. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στην υιοθέτηση διάφορων μηχανισμών αντιμετώπισης, από τη χρόνια αναβλητικότητα και την άρνηση έως τη χρήση αλκοόλ και άλλων ουσιών. Κάποιοι άνθρωποι μπορεί ακόμη και να παρουσιάζουν επιθετικότητα, ειδικά αν αισθάνονται ότι απειλούνται ή εάν πιέζονται.
Στάδιο 4: Εξουθένωση
Μόλις φτάσετε σε αυτό το στάδιο, επίσημα βρίσκεστε στη φάση της επαγγελματικής εξουθένωσης. Η απάθειά σας για τη δουλειά διαρκώς μεγαλώνει. Καθώς δεν αντιμετωπίσατε τα προηγούμενα στάδια, έχετε πλέον φτάσει σε ένα κρίσιμο επίπεδο εξάντλησης και αισθάνεστε ανήμποροι. Έχετε μια συνεχή αίσθηση αποτυχίας, νιώθετε ανεπαρκείς και ανίκανοι. Ενδεχομένως να καταφέρνετε για λίγο να ξεφεύγετε από την αυτοαμφισβήτηση και την απαισιοδοξία, όμως αυτό δεν κρατά πολύ. Σε αυτό το στάδιο, δεν είναι ασυνήθιστο τα άτομα να παραμελούν τις προσωπικές τους ανάγκες και να έχουν εμμονή με τα εργασιακά θέματα.
Στάδιο 5: Συνήθης εξουθένωση
Όταν δεν αναρρώνετε από την επαγγελματική εξουθένωση ή γίνεται τρόπος ζωής για εσάς, αυτό είναι γνωστό ως συνήθης επαγγελματική εξουθένωση. Σε αυτό το στάδιο, όχι μόνο αντιμετωπίζετε ψυχική και σωματική κόπωση, αλλά μπορεί επίσης να έχετε χρόνια θλίψη, ακόμη και κατάθλιψη. Η ελπίδα είναι ότι μόλις φτάσετε σε αυτό το στάδιο, θα αναζητήσετε βοήθεια ή κάποιο είδος παρέμβασης για να ανακουφίσετε τα συμπτώματα.
Τα αποτελέσματα του burnout
Η επαγγελματική εξουθένωση συνήθως έχει τρία κύρια αποτελέσματα, τα οποία συνοψίζονται στα εξής: Συναισθηματική εξάντληση, κυνισμός, μειωμένη επίδοση.
Εξάντληση: Πρόκειται για σωματική και συναισθηματική εξάντληση. Όχι μόνο είστε εξαντλημένοι από τις ψυχολογικές απαιτήσεις της δουλειάς, αλλά νιώθετε και σωματικά κουρασμένοι. Δεν έχετε τη συναισθηματική ενέργεια για να ανταπεξέλθετε στις ευθύνες σας.
Κυνισμός: Αισθάνεστε αποστασιοποιημένοι ή αδιάφοροι για τη δουλειά που κάνετε. Τελικά, αυτό μπορεί να σας κάνει να γίνετε κυνικοί και να μην βρίσκετε πλέον κανένα νόημα. Μπορεί επίσης να γίνεστε ευερέθιστοι και να αποφεύγετε τις αλληλεπιδράσεις με άλλους.
Μειωμένη επίδοση: Αρχίζετε και αμφιβάλλετε για τις ικανότητές σας. Αναρωτιέστε εάν είστε ικανοί ή όχι να εκτελέσετε πλέον τη δουλειά που κάνατε όλο το προηγούμενο διάστημα με επιτυχία. Η αυτοαμφισβήτηση οδηγεί τελικά σε μειωμένη επίδοση. Μπορεί επίσης να έχετε χαμηλό ηθικό και να δυσκολεύεστε να αντιμετωπίσετε τις προκλήσεις που προκύπτουν. Και αυτό ενισχύει την αμφιβολία για τον εαυτό σας. Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο.
Θέλετε να μάθετε πώς να εργάζεστε αποδοτικά; Διαβάστε εδώ τι πραγματικά σημαίνει να εργάζεστε «έξυπνα» και όχι «σκληρά»
Πώς να αποτρέψετε και να αναρρώσετε από το burnout
Είτε βρίσκεστε στα αρχικά στάδια της επαγγελματικής εξουθένωσης, είτε αναγνωρίζετε ότι βρίσκεστε στο πέμπτο στάδιο και είστε μόνιμα εξαντλημένοι, ευτυχώς υπάρχουν πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να ανακάμψετε, όπως σημειώνεται σε δημοσίευμα του Health.
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Applied Psychology Health and Well-Being, το κλειδί για την ανάκαμψη είναι να αξιοποιήσετε τα Σαββατοκύριακα και τις διακοπές σας για να ξεφύγετε από τη δουλειά και να χαλαρώσετε. Θα πρέπει επίσης να αναζητήσετε ευκαιρίες όπου μπορείτε να αισθανθείτε ότι έχετε τον έλεγχο, να είστε παραγωγικοί και να συνδεθείτε με άλλους.
Για την αποτροπή και την ανάρρωση:
- Αναγνωρίστε τα στάδια της επαγγελματικής εξουθένωσης, είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους πρόληψης. Αντιμετωπίστε το πρόβλημα με το πρώτο σημάδι.
- Ασκήστε συνεπή αυτοφροντίδα. Κάντε πράγματα στην καθημερινότητά σας που σας βοηθούν να ανανεωθείτε.
- Προσπαθήστε να διαμορφώσετε μια ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Μην επιτρέψετε στον έναν τομέα να κυριαρχήσει στον άλλο.
- Αποσυνδεθείτε από την εργασία και επικεντρωθείτε στη χαλάρωση.
- Ασχοληθείτε με πράγματα που σας βοηθούν να αισθάνεστε παραγωγικοί και που μπορείτε να ελέγξετε. Το να κάνετε πράγματα στα οποία είστε καλοί θα ενισχύσει την αυτοπεποίθησή σας και θα αποκαταστήσει τη συναισθηματική σας δύναμη.
- Σχετιστείτε με άλλους ανθρώπους. Περάστε χρόνο με άλλους με τρόπο που θα αποκαταστήσει την ενέργειά σας, θα σας βοηθήσει να χαλαρώσετε και θα ανακουφίσετε το άγχος σας.
- Ασχοληθείτε με σωματική δραστηριότητα. Τόσο η καρδιαγγειακή άσκηση όσο και η προπόνηση με αντιστάσεις είναι αποτελεσματικές μέθοδοι για τη μείωση του χρόνιου στρες και της εξουθένωσης.
