Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) αποτελεί μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που επηρεάζει τη συμπεριφορά ενός παιδιού, τον τρόπο που αντιδρά και αλληλεπιδρά με το περιβάλλον.
Τα παιδιά με ΔΕΠΥ εμφανίζουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που επηρεάζουν την καθημερινότητά τους. Έχουν έναν μοναδικό τρόπο να βλέπουν τον κόσμο και οι διαφορές τους μπορεί να είναι στην πραγματικότητα «υπερδυνάμεις» που πρέπει να ανακαλυφθούν, όπως επισημαίνει η εκπαιδευτική ψυχολόγος Πατρίσια Μπρίτο σε άρθρο της στο Good To Know.
«Υποστηρίζω με θέρμη να μην προσπαθούμε να “διορθώσουμε” συμπεριφορές, αλλά να αξιοποιούμε τα δυνατά σημεία κάθε παιδιού, αναγνωρίζοντας τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας που μπορούν να βοηθήσουν σε αυτό», αναφέρει και προσθέτει:
«Για παράδειγμα, ορισμένα παιδιά και νέοι με ΔΕΠΥ αντιμετωπίζουν πρόβλημα εστίασης, αλλά και παρορμητικότητα και υπερκινητικότητα, σε διαφορετικές χρονικές στιγμές ή και ταυτόχρονα. Όμως με τα παιδιά με ΔΕΥΠ έχουν συχνά και απίστευτη δημιουργικότητα, ενέργεια και δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων».
«Αυτές οι ικανότητες μπορεί να αποδειχθούν τεράστια πλεονεκτήματα, στο σχολείο, τις δραστηριότητες και στην παρέα. Το κλειδί είναι να δημιουργήσετε ένα περιβάλλον όπου το παιδί σας νιώθει αποδεκτό και ενθαρρύνεται να είναι ο εαυτός του».
Στο άρθρο της στο Good To Know, η Πατρίσια Μπρίτο επικεντρώνεται στα πέντε κύρια χαρακτηριστικά της ΔΕΠΥ στα παιδιά. Πρόκειται για στοιχεία που θεωρούνται ευρέως ως προκλήσεις, ωστόσο η κατανόηση και η αξιοποίησή τους με τον κατάλληλο τρόπο μπορεί να τα μετατρέψει σε πλεονεκτήματα για το παιδί.
1. Δυσκολίες στην ακρόαση και τη συγκέντρωση
Τα παιδιά με ΔΕΠΥ συχνά δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν σε συγκεκριμένες εργασίες και να δώσουν προσοχή στις λεπτομέρειες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα οργάνωσης, καθώς και σε ταχύτερη πλήξη κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων. Ενώ η έλλειψη προσοχής μπορεί να φαίνεται αρνητική, ορισμένα παιδιά με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα ενέργειας, που μπορούν να τα βοηθήσουν σε φυσικές δραστηριότητες, αν και μπορεί να επηρεάστει η ποιότητα του ύπνου τους.
2. Παρορμητικότητα και συνειδητότητα
Τα παιδιά με ΔΕΠΥ εμφανίζουν συχνά παρορμητική συμπεριφορά, όπως δυσκολία να περιμένουν τη σειρά τους, διακοπή των άλλων, ανησυχία και υπερκινητικότητα. Δυσκολεύονται να ηρεμήσουν και να αυτορυθμιστούν. Ωστόσο παράλληλα έχουν έναν ξεχωριστό αυθορμητισμό, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει θετικά την απόδοσή τους σε ορισμένες περιπτώσεις. Ταυτόχρονα η παρορμητικότητα τους μπορεί να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή τους, επιτρέποντας τους να αναλαμβάνουν κάτι νέο και πρωτόγνωρο χωρίς φόβο.
3. Υπερεστίαση
Παρόλο που τα παιδιά με ΔΕΠΥ συχνά δυσκολεύονται γενικά να συγκεντρωθούν, μπορούν να επιδεικνύουν υπερσυγκεντρωση όταν ασχολούνται με δραστηριότητες που τους ενδιαφέρουν. Αυτή η υπερσυγκέντρωση μπορεί να είναι εξαιρετικά θετική, βοηθώντας τα να ασχοληθούν με πάθος με κάποια εργασία ή με τα χόμπι τους. Ωστόσο, μπορεί να δυσκολεύονται να αποσπάσουν την προσοχή τους από αυτά τα καθήκοντα, παραμελώντας άλλες σημαντικές δραστηριότητες.
4. Υψηλή ανοχή στον κίνδυνο
Τα παιδιά με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν συχνά αυξημένη ανοχή στον κίνδυνο, κάτι που μπορεί να είναι θετικό και αρνητικό, ανάλογα με την περίπτωση. Αυτή η ανοχή μπορεί να τα βοηθήσει να δοκιμάσουν νέες εμπειρίες χωρίς φόβο, αλλά μπορεί επίσης να τα οδηγήσει σε επικίνδυνες συμπεριφορές, όπως η δυσκολία να αντιληφθούν τις συνέπειες των πράξεών τους.
5. Συνδυασμός χαρακτηριστικών
Πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν συνδυασμό των παραπάνω χαρακτηριστικών ταυτόχρονα, χωρίς ένα από αυτά να επικρατεί ιδιαίτερα. Αυτός ο «συνδυασμένος τύπος» της ΔΕΠΥ είναι ο πιο κοινός και μπορεί να κάνει την καθημερινότητα του παιδιού πιο περίπλοκη, καθώς τα χαρακτηριστικά αυτά αλληλεπιδρούν μεταξύ τους.
Υποστήριξη παιδιών με ΔΕΠΥ
Η κατανόηση και η υποστήριξη των παιδιών με ΔΕΠΥ απαιτεί ένα περιβάλλον που να προάγει την αποδοχή και την ενθάρρυνση. Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν με διάφορους τρόπους, όπως:
- Έγκαιρη αναγνώριση και παρέμβαση: Είναι σημαντικό να αναγνωριστούν νωρίς τα χαρακτηριστικά της ΔΕΠΥ και να παρέχεται η κατάλληλη υποστήριξη.
- Καθιέρωση σταθερής ρουτίνας: Μια συνεπής ρουτίνα βοηθά τα παιδιά να ρυθμίζουν τον καθημερινό τους ρυθμό.
- Οπτική υποστήριξη: Η χρήση οπτικών ή γραπτών καταλόγων εργασιών μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να παραμένουν οργανωμένα και να ακολουθύν μια ρουτίνα.
- Αναζήτηση κινήτρων: Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να ανακαλύψουν τι τα παρακινεί και να αξιοποιήσουν αυτή την πληροφορία για να βελτιώσουν την καθημερινότητά τους. Για παράδειγμα, σε κάποια μπορεί να αρέσει να ακούνε μουσική για να κάνουν μια εργασία, ενώ σε άλλα αυτό μπορεί να τους αποσπά την προσοχή. Επίσης η αναζήτηση εσωτερικών κινήτρων, όπως η επίτευξη ενός προσωπικού στόχου ή η αίσθηση ολοκλήρωσης, είναι ζωτικής σημασίας και οι γονείς μπορούν να αφιερώσουν χρόνο για να τα βοηθήσουν σε αυτή την αναζήτηση.
- Χρήση χρονόμετρων: Τα χρονόμετρα μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να παρακολουθούν το χρόνο και να διαχειρίζονται καλύτερα τις δραστηριότητές τους. Με αυτόν τον τρόπο ελέγχουν την ικανότητά τους να τηρούν ένα σχέδιο και μια ρουτίνα.
