Ήταν άλλη μια φορά που το μυαλό σας κόλλησε. Μπήκατε σε ένα δωμάτιο, αλλά ξεχάσατε τι ακριβώς θέλατε να κάνετε. Πάλι δεν θυμάστε πού βάλατε τα κλειδιά σας. Ξεχάσατε το όνομα του ανθρώπου που μόλις σας συστήθηκε. Ξεκινήσατε να μιλάτε για κάτι, αλλά στην πορεία διαπιστώνετε πως δεν θυμάστε τι θέλατε να πείτε. Σας φαίνονται οικείες αυτές οι καταστάσεις; Δεν είστε οι μόνοι…
Αν και αυτά τα περιστατικά μπορεί να συμβαίνουν σε κάθε ηλικία, καθώς περνάνε τα χρόνια, πολλοί από εμάς παρατηρούμε ότι γίνονται όλο και πιο συχνά. Είναι αυτά τα μικρά κενά μνήμης που μπορεί αρχικά να μας προκαλούν γέλιο, αλλά όσο περνάει ο καιρός μας αφήνουν με ένα αίσθημα απογοήτευσης και την ανησυχία μήπως κάτι μας συμβαίνει.
Είτε πρόκειται για αδυναμία να θυμηθούμε ένα όνομα, είτε πρόκειται για αδυναμία συγκέντρωσης και δυσκολία να σκεφτούμε καθαρά, συνήθως αυτά τα «κολλήματα» συνδέονται με το άγχος, την κόπωση και τις πολλαπλές εργασίες. Οφείλονται όμως και σε κάποιες λειτουργίες του εγκεφάλου μας.
Το «φαινόμενο της πόρτας»
Ορισμένοι επιστήμονες το αποκαλούν «το φαινόμενο της πόρτας». Πρόκειται για το φαινόμενο της βραχυπρόθεσμης απώλειας μνήμης που συμβαίνει όταν οι άνθρωποι μετακινούνται από ένα περιβάλλον σε έναν άλλο, για παράδειγμα από ένα δωμάτιο στο άλλο.
Μόλις μπούμε σε έναν χώρο ο εγκέφαλός μας δημιουργεί ένα νέο «μοντέλο γεγονότων», που περιέχει πληροφορίες για το περιβάλλον και τις ενέργειές μας και αναδιαμορφώνει τις σκέψεις μας. Όταν περνάμε μια πόρτα, ο εγκέφαλος μπορεί να αντικαθιστά το προηγούμενο μοντέλο με ένα νέο, με αποτέλεσμα να ξεχνάμε τι σκεφτόμασταν πριν.
Η μετάβαση από το ένα μέρος στο άλλο προφανώς δεν πυροδοτεί συνέχεια αυτό το φαινόμενο, αλλά μόνο κάποιες φορές. Άλλοι παράγοντες είναι καθοριστικότεροι από το «φαινόμενο της πόρτας».
Πώς επηρεάζει η ηλικία και το άγχος τη μνήμη μας;
Δυστυχώς, οι αλλαγές στη μνήμη συνδέονται και με την ηλικία. Με την πάροδο του χρόνου, οι γνωστικές ικανότητες, όπως η ταχύτητα επεξεργασίας, η προσοχή και η εκτελεστική λειτουργία, αρχίζουν να μειώνονται. Παράλληλα, το άγχος ενισχύει αυτά τα «μπλακ άουτ», καθώς ο εγκέφαλος δίνει προτεραιότητα στις άμεσες ανησυχίες, αγνοώντας άλλες, λιγότερο επείγουσες πληροφορίες.
Έλλειψη προσοχής
Όταν ο εγκέφαλός μας τρέχει παράλληλα διάφορες εργασίες, κάποια πράγματα μπαίνουν στον «αυτόματο πιλότο». Κάνουμε πράγματα από συνήθεια χωρίς να τα σκεφτόμαστε. Αυτή η λειτουργία του εγκεφάλου μας επιτρέπει να εστιάζουμε σε διαφορετικές σκέψεις ή μελλοντικές εργασίες, ενώ σε παρόντα χρόνο εκτελούμε μια άλλη εργασία. Όταν η προσοχή μας δεν είναι πλήρως εστιασμένη σε αυτό που κάνουμε, τότε είναι πολύ πιθανό να ξεχνάμε ή να κάνουμε λάθη.
Ο ρόλος της κόπωσης και της πλήξης
Η έλλειψη ύπνου και η πλήξη μπορούν επίσης να συμβάλουν στα κολλήματα του μυαλού. Όταν ο εγκέφαλός μας είναι κουρασμένος, δεν λειτουργεί σωστά, με αποτέλεσμα να χάνουμε τη συγκέντρωσή μας και να ξεχνάμε πιο εύκολα. Ομοίως, όταν εκτελούμε βαρετές και επαναλαμβανόμενες εργασίες, ο εγκέφαλός μας έχει την τάση να «αποσυνδέεται», καθιστώντας μας πιο ευάλωτους σε λάθη.
Πότε πρέπει να ανησυχήσετε;
Ενώ τα «κολλήματα» του μυαλού είναι συνήθως ακίνδυνα, αν αρχίσουν να επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινή σας ζωή, ίσως είναι καιρός να τα συζητήσετε με τον γιατρό σας. Αν παρατηρείτε ότι τα κενά μνήμης γίνονται όλο και πιο συχνά ή αν δυσκολεύεστε να ολοκληρώσετε απλές εργασίες, μπορεί να είναι ένδειξη κάποιου πιο σοβαρού προβλήματος.
Πώς να διαχειριστείτε τα «μπλακ άουτ»
Εάν δεν πρόκειται για κάποιο σοβαρότερο πρόβλημα, το ευτύχημα για όσους παθαίνουν συχνά «μπλακ άουτ» είναι πως υπάρχουν στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν, όπως επισημαίνουν ειδικοί στο Very Well Mind.
Βελτιώστε την οργάνωσή σας: Η διατήρηση ενός τακτοποιημένου και οργανωμένου χώρου μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά χρήσιμη. Ορίστε ένα σημείο όπου θα αφήνετε πάντα ένα αντικείμενο το οποίο χρησιμοποιείτε τακτικά, όπως τα κλειδιά, τα γυαλιά ή το πορτοφόλι σας.
Γράψτε πράγματα: Εάν έχετε την τάση να ξεχνάτε πληροφορίες, όπως ονόματα, ημερομηνίες ή ραντεβού, ξεκινήστε να τις γράφετε. Πέρα από το ότι θα τις έχετε «αποθηκευμένες» σε κάποιο σημειωματάριο ή σε μια εφαρμογή στο κινητό σας και θα έχετε άμεση πρόσβαση σε αυτές, επιπλέον έχει αποδειχθεί πως και μόνο η κίνηση του γραψίματος ενισχύει τη μνήμη.
Εξασκηθείτε στην ενεργή ακρόαση: Καθώς λαμβάνετε νέες πληροφορίες, προσπαθήστε να παραμείνετε πλήρως αφοσιωμένοι και να δώσετε την προσοχή σας. Αποφύγετε τις πολλαπλές εργασίες και εστιάστε σε μία κάθε φορά, ώστε ο εγκέφαλός σας να είναι προσηλωμένος σε αυτό που κάνετε.
Ρίξτε ρυθμούς: Μη βιάζεστε. Προσπαθήστε να επιβραδύνετε. Δώστε στον εαυτό σας λίγο επιπλέον χρόνο για να σκεφτεί πριν ενεργήσετε ή απαντήσετε. Αυτό μπορεί να «ξεκλειδώσει» τη μνήμη σας.
Κοιμηθείτε: Τα κολλήματα είναι συχνότερα όταν είστε κουρασμένοι, γι’ αυτό προσπαθήστε να ξεκουράζεστε αρκετά κάθε βράδυ. Ο ύπνος είναι σημαντικός. Ένας ξεκούραστος εγκέφαλος έχει πιο καθαρή σκέψη και είναι λιγότερο επιρρεπής σε λάθη.
Διαχειριστείτε το άγχος: Ακολουθώντας τεχνικές χαλάρωσης, όπως βαθιές αναπνοές και διαλογισμό, ή κάνοντας απλά ένα διάλειμμα από την πίεση θα βοηθήσετε τον εγκέφαλό σας να λειτουργήσει καλύτερα.
