Μπορεί η αισιοδοξία και η καλή διάθεση να θεωρηθούν αρνητικά στοιχεία; Η απάντηση είναι καταφατική: Όταν φτάνουν σε υπερβολικό βαθμό και σχεδόν επιβάλλονται εμμονικά, μπορεί να έχουν σοβαρές συνέπειες.
Η συνεχής προσήλωση στη θετική πλευρά της ζωής και η άρνηση αναγνώρισης των αρνητικών σκέψεων ή συναισθημάτων μπορεί να δημιουργήσει μια προσωρινή ψευδαίσθηση. Μια χαρά που είναι ψεύτικη και εφήμερη, μια υποδεέστερη εκδοχή της αληθινής ικανοποίησης.
Η άρνηση των ανεπιθύμητων συναισθημάτων και η επιβολή της θετικότητας στον ίδιο μας τον εαυτό και στους άλλους μπορεί να οδηγήσει σε επιπτώσεις που δεν επιφέρουν την επιθυμητή ευτυχία, αλλά αντίθετα προκαλούν μεγαλύτερο πρόβλημα, όπως υπογραμμίζεται στην εξειδικευμένη σελίδα ψυχολογίας PsychCentral.
Πώς η θετικότητα γίνεται τοξική
Η τοξική θετικότητα αναφέρεται στην υπερβολική θετικότητα. Περιλαμβάνει δύο βασικές παραδοχές:
- Πρέπει πάντα να νιώθεις καλά, ακόμα και όταν συμβαίνουν άσχημα πράγματα.
- Το να νιώθεις καλά είναι απλώς μια επιλογή που κάνεις.
Η τοξική θετικότητα δεν αφορά μόνο τα συναισθήματα, αλλά και τις σκέψεις και τη νοοτροπία σου. Υπονοεί ότι η θετική σκέψη μπορεί να υπερισχύσει των συνθηκών.
Σύμφωνα με τη θεραπεύτρια Vicki Botnick, αν και η καταπολέμηση των αρνητικών σκέψεων και η εστίαση στην ευγνωμοσύνη είναι σημαντικά για την ευεξία, η ευτυχία δεν είναι απλώς θέμα θέλησης. Η υπερβολικά απλοϊκή συμβουλή, όπως το να αντιμετωπίζει κανείς τα πάντα με χαμόγελο, μπορεί να γίνει σχεδόν τιμωρητική, υπονοώντας αδυναμία δημιουργίας και διαχείρισης της πραγματικότητας.
Η τοξική θετικότητα αγνοεί την αληθινή ζωή, η οποία από τη φύση της είναι απρόβλεπτη και γεμάτη προκλήσεις. Η θετικότητα δεν μπορεί να εξαλείψει όλα τα προβλήματα, όπως: ψυχικές ανησυχίες, τραύμα, θλίψη, εκφοβισμό, παραμέληση ή κακοποίηση, χωρισμό, φυσική ασθένεια ή προβλήματα υγείας, οικονομικές ανησυχίες ή ανεργία.
Πώς εμφανίζεται η τοξική θετικότητα
Η τοξική θετικότητα μπορεί να εμφανιστεί με διάφορους τρόπους, συχνά ξεκινώντας από μια ειλικρινή επιθυμία να προτιμήσουμε την αισιόδοξη ελπιδοφόρα προοπτική. Για παράδειγμα, μετά από απόλυση, μπορεί κάποιος να λέει στον εαυτό του: «Δεν πειράζει, αυτό είναι υπέροχο! Έχω επιτέλους την ευκαιρία να βρω μια δουλειά που πραγματικά απολαμβάνω». Αν και αυτή η προοπτική δεν είναι λανθασμένη, δεν υπάρχει τίποτα κακό με το να στεναχωρηθείς για την απώλεια μιας δουλειάς που πραγματικά αγαπούσες.
Σε άλλο παράδειγμα, αν είσαι ενεργός χρήστης των κοινωνικών μέσων δικτύωσης, μπορεί να μοιράζεσαι φωτογραφίες από τις δραστηριότητές σου, από χαρούμενες στιγμές με την οικογένεια και τους φίλους σου, εκφράζοντας πάντα θετικά συναισθήματα για τη ζωή σου και όσα απολαμβάνεις. Ωστόσο, αν πραγματικά περνάς μια δύσκολη περίοδο, η συνεχής προβολή μιας ψεύτικης ευτυχίας μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά για τους αγαπημένους σου από το να καταλάβουν την ανάγκη σου για υποστήριξη.
Η τοξική θετικότητα μπορεί, επίσης, να οδηγήσει σε συμπεριφορές που ευχαριστούν τους άλλους και να σε ωθήσει στην εξουθένωση. Η αποδοχή πρόσθετων ευθυνών, όταν είσαι ήδη φορτωμένος με υποχρεώσεις, δεν θα σε βοηθήσει μακροπρόθεσμα. Άλλα βασικά σημάδια της αρνητικής θετικότητας είναι:
- η ψευδής προβολή της ζωής ως τέλειας,
- η άρνηση να συζητηθούν προβλήματα ή ανησυχίες,
- η αντίληψη – πεποίθηση ότι οι άνθρωποι δεν πρέπει να αναφέρουν ή να εστιάζουν σε κακές καταστάσεις,
- η τάση να επιρρίπτεται η ευθύνη στους ανθρώπους για τις καταστάσεις που βιώνουν,
- η δυσκολία στην εμπειρία και στην έκφραση συναισθημάτων,
- η συνήθεια αποστροφής από τις δυσάρεστες σκέψεις και συναισθήματα.
Μακροπρόθεσμες επιπτώσεις
Η νοοτροπία «μόνο θετικά vibes» προσφέρει μια ψευδή εντύπωση του τι σημαίνει να επιτύχεις την ικανοποίηση και την ευτυχία. Ρεαλιστικά μιλώντας, δεν είναι δυνατόν να νιώθεις καλά όλη την ώρα. Η τοξική θετικότητα αρνείται την πραγματικότητα των προκλήσεων της ζωής και προωθεί την ιδέα ότι έχεις πλήρη έλεγχο των συναισθημάτων και των εμπειριών σου. Άρα, αρκεί να σκέφτεσαι θετικά για να είναι όλα… θετικά.
Η άρνηση αναγνώρισης ενός προβλήματος εμποδίζει την εξερεύνηση πιθανών λύσεων. Επίσης, η επιμονή ότι τίποτα δεν μπορεί να πάει στραβά σημαίνει ότι πιθανότατα δεν θα έχεις ένα εναλλακτικό σχέδιο σε περίπτωση μιας απρόβλεπτης αλλαγής συνθηκών. Οι ξαφνικές επιπλοκές μπορεί να σε πιάσουν απροετοίμαστο και να σε αφήσουν να αγωνίζεσαι, για να αντιμετωπίσεις την κατάσταση.
Η καταπίεση των ανεπιθύμητων συναισθημάτων δεν τα εξαλείφει. Στην πραγματικότητα, μπορεί να τα εντείνει, προσθέτοντάς τα στο ψυχικό σου βάρος. Η τοξική θετικότητα μπορεί επίσης να τροφοδοτήσει αισθήματα ανικανότητας, ντροπής και ενοχής. Η ευθύνη για τη δυσφορία σου μπορεί να σε κάνει να νιώθεις απελπισία, όταν οι προσπάθειές σου να «σκεφτείς θετικά» δεν έχουν αποτέλεσμα.
Η θετικότητα μπορεί, επίσης, να παίξει κάποιο ρόλο στην επιτυχία της θεραπείας σου, αλλά δεν μπορείς να θεραπεύσεις την κατάθλιψη ή το άγχος μόνο με θετικές σκέψεις. Χωρίς επαγγελματική υποστήριξη και θεραπεία, τα συμπτώματα μπορεί να επιδεινωθούν.
Κοιτώντας μπροστά
Οι ποικίλες νότες της ζωής —θετικές, αρνητικές, ουδέτερες και όλα τα ενδιάμεσα— συνδυάζονται για να δώσουν στις μοναδικές σου εμπειρίες πληρότητα και πλουραλισμό. Όλα έχουν αξία. Οι άνθρωποι που μιλούν για τη δύναμη της θετικής σκέψης συχνά έχουν καλές προθέσεις, αλλά μπορεί να μην έχουν πλήρη επίγνωση των πολυπλοκοτήτων του σωματικού ή συναισθηματικού πόνου.
Όταν το «μην ανησυχείς, να είσαι χαρούμενος» δεν λειτουργεί, αναγνώρισε ότι η ζωή έχει τα πάνω της και τα κάτω της. Κάνε διαλείμματα από τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης, όταν χρειάζεται, και στρέψου σε πράγματα που πραγματικά σε εμπνέουν.
Η θετικότητα δεν είναι κακή. Πρέπει, όμως, να έρχεται όχι «εμμονικά», αλλά ως ένα συναίσθημα που συμπληρώνει όλα τα άλλα. Όταν έχεις ζήσει τον πόνο, τον έχει εκφράσει, την κατάλληλη στιγμή έρχεται η θετικότητα, για να προσπαθήσεις να τον ξεπεράσεις.
