Νιώθετε αφόρητη την εικόνα ενός ακατάστατου σπιτιού, ειδικά όταν είναι το δικό σας; Έρχεστε συχνά σε ένταση με τον/τη σύντροφο ή συγκάτοικό σας επειδή δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες για ένα τακτοποιημένο σπίτι βάσει των δικών σας προτύπων;

Δεν είστε μόνος/μόνη. Υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι που αναφέρουν ότι ένα ακατάστατο σπίτι μπορεί να προκαλέσει συναισθήματα στρες και άγχους. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό και τι μπορείτε να κάνετε για την ανακούφισή σας;

Γνωστική υπερφόρτωση

Όταν περιτριγυριζόμαστε από διάφορους περισπασμούς, ο εγκέφαλός μας ουσιαστικά μετατρέπεται σε ένα «πεδίο μάχης», αφού όλα όσα συμβαίνουν ή βρίσκονται γύρω μας ανταγωνίζονται για την προσοχή μας.

Αλλά ο εγκέφαλος, σύμφωνα με την Erika Penney, κλινική ψυχολόγο στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ, προτιμά την τάξη και την εστίαση σε ένα πράγμα. Όπως αναφέρει σε άρθρο της στο The Conversation, μερικοί άνθρωποι μπορεί να είναι καλύτεροι από άλλους στο να αγνοούν τους περισπασμούς, αλλά τέτοιου τύπου περιβάλλοντα αναμφίβολα υπερφορτώνουν τον εγκέφαλό μας και έχουν αρνητική επίδραση στις γνωστικές μας ικανότητες και τη μνήμη μας.

Η ακαταστασία και το χάος στο περιβάλλον μας δεν επηρεάζουν μόνο τις γνωστικές λειτουργίες μας. Συνδέονται επίσης με το φαγητό, την παραγωγικότητα, την ψυχική υγεία, ακόμη και με τις αποφάσεις μας.

Οι γυναίκες επηρεάζονται περισσότερο από τους άνδρες;

Οι αρνητικές συνέπειες της ακαταστασίας μπορεί να είναι πιο έντονες στις γυναίκες παρά στους άνδρες. Μία μελέτη σε δείγμα 60 ζευγαριών διαπίστωσε ότι οι γυναίκες που ζούσαν σε ακατάστατα σπίτια, είχαν υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης και οξυμένα συμπτώματα κατάθλιψης. Τα αποτελέσματα παρέμειναν τα ίδια, όταν συνυπολογίστηκαν και άλλοι παράγοντες, όπως συζυγική ικανοποίηση και προσωπικά χαρακτηριστικά. Οι άνδρες, από την άλλη, φάνηκαν σε μεγάλο βαθμό ανεπηρέαστοι από την κατάσταση του σπιτιού τους. Οι ερευνητές, εξηγώντας τα αποτελέσματα, ανέφεραν ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι οι γυναίκες ενδεχομένως αισθάνονται μεγαλύτερη ευθύνη για τη συντήρηση του σπιτιού.

Η ακαταστασία και η αποδιοργάνωση είναι σε κάποιο βαθμό κομμάτι της ζωής όλων μας. Μερικές φορές, ωστόσο, η ακαταστασία μπορεί να συνδεθεί με υποκείμενες καταστάσεις ψυχικής υγείας, όπως η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, η διαταραχή αποθησαυρισμού, η μείζων καταθλιπτική διαταραχή, η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής, η υπερκινητικότητα και οι αγχώδεις διαταραχές.

Το κρίσιμο ερώτημα

Υπάρχει λοιπόν, όπως υπογραμμίζει η Erika Penney, ένα κρίσιμο ερώτημα: τι προηγείται; Για κάποιους, η ακαταστασία είναι η πηγή του άγχους και ψυχικής επιβάρυνσης. Για άλλους, η κακή ψυχική υγεία είναι η πηγή της αποδιοργάνωσης και της ακαταστασίας.

Σε κάθε περίπτωση, γράφει η κλινική ψυχολόγος, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η ακαταστασία δεν είναι κάτι τραγικό και δεν πρέπει εμμονικά να στοχεύουμε στην τελειότητα. «Τα πραγματικά σπίτια δεν μοιάζουν με αυτά των περιοδικών», λέει με νόημα.

Στην πραγματικότητα, οι αποδιοργανωμένοι χώροι μπορούν ακόμη και να οδηγήσουν σε αυξημένη δημιουργικότητα και να γεννήσουν νέες ιδέες. Προφανώς, το να ζεις σε διαρκή αταξία δεν είναι παραγωγικό, αλλά η διαρκής προσπάθεια για τελειομανία στην καθαριότητα και στην τάξη μπορεί επίσης να είναι αντιπαραγωγική. Η τελειομανία από μόνη της συνδέεται με αισθήματα υπερέντασης, άγχους και κακής ψυχικής υγείας.

Τι μπορεί να κάνει κάποιος για να αντιμετωπίσει το άγχος της ακαταστασίας;

Μία από τις πρακτικές που προτείνει η Erika Penney είναι η διαμόρφωση ρουτίνας στο καθάρισμα και την τακτοποίηση. Αυτό θα περιορίσει το άγχος ότι η κατάσταση θα ξεφύγει από τον έλεγχο και ανακουφίζει από την καθημερινή αγωνία να είναι όλα στην εντέλεια. Μία άλλη στρατηγική είναι η… μικρο-τακτοποίηση. Αν δεν έχετε χρόνο για πλήρη καθαρισμό, αφιερώστε πέντε λεπτά για να καθαρίσετε έναν μικρό χώρο.

Εάν η ακαταστασία προκαλείται κυρίως από άλλα μέλη του νοικοκυριού, προσπαθήστε να συζητήσετε ήρεμα μαζί τους πώς αυτό το χάος επηρεάζει την ψυχική σας υγεία. Διαπραγματευθείτε με τα παιδιά σας, τον/τη σύντροφό σας ή τον/τη συγκάτοικό σας ώστε να εφαρμόσουν κάποια όρια σχετικά με το αποδεκτό επίπεδο ακαταστασίας, και συμφωνείστε πώς θα αντιμετωπιστεί η κατάσταση εάν ξεπεραστεί αυτό το όριο.

Είναι, επίσης, σημαντικό να στραφείτε και προς τον εαυτό σας. Η ακαταστασία δεν καθορίζει εάν είστε «καλός» ή «κακός» άνθρωπος. Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι αυτό που αξίζει είναι οι ουσιαστικές σχέσεις και η ευτυχία, ανεξάρτητα από το αν το γραφείο, το σπίτι ή το αυτοκίνητο είναι ακατάστατο. Η επιστημονική έρευνα έχει δείξει πως ενώ τα ακατάστατα – αποδιοργανωμένα περιβάλλοντα μπορεί να μας κάνουν επιρρεπείς στο άγχος και στη λήψη κακών αποφάσεων, το μόνο που χρειάζεται για να γλιτώσουμε από τις δυσάρεστες επιπτώσεις είναι να αλλάξουμε τη στάση μας απέναντι στην ακαταστασία.

Εάν η ακαταστασία, η τελειομανία ή το άγχος αρχίζουν να σας φαίνονται ανεξέλεγκτα, μπορείτε να συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Η ακαταστασία δεν είναι κάτι περισσότερο από οπτική ενόχληση, αλλά μπορεί να έχει βαθιά αρνητική επίδραση στην ψυχική ευεξία, την παραγωγικότητα και τις επιλογές μας. Κατανοώντας γιατί σας επηρεάζει σε τόσο μεγάλο βαθμό η ακαταστασία, μπορείτε να αποκτήσετε την κατάλληλη νοοτροπία και κατά συνέπεια να βελτιώσετε τη ζωή σας.