Αν δεν μπορείτε να καταλάβετε πότε πέρασε ο χρόνος ή αν χάνετε συχνά την αίσθησή του, μπορεί να έχετε χρονική τύφλωση. Το ίδιο συμβαίνει και εάν δυσκολεύεστε να τηρήσετε προθεσμίες, να φτάσετε εγκαίρως σε εκδηλώσεις ή ραντεβού ή αλλάζετε δουλειές συχνά.
Ο καθένας μπορεί να εμφανίσει χρονική τύφλωση, αλλά είναι πιο συχνή σε άτομα με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ). Σύμφωνα με το Health, η χρονική τύφλωση δεν διαγιγνώσκεται επισήμως, αλλά ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι θα πρέπει να συμπεριληφθεί στα διαγνωστικά κριτήρια για ΔΕΠΥ. Παρότι η χρονική τύφλωση μπορεί να δυσκολέψει κάποιες πτυχές της ζωής, υπάρχουν συμβουλές για το πώς να διαχειριστείτε τον χρόνο σας πιο αποτελεσματικά.
Σημάδια χρονικής τύφλωσης
Οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν να τηρούν τις προθεσμίες, να έχουν ένα πρόγραμμα και να εμφανίζονται στην ώρα τους, όμως όσοι έχουν χρονική τύφλωση δυσκολεύονται να πετύχουν τέτοιους στόχους. Όχι επειδή είναι τεμπέληδες, ανεύθυνοι ή δεν έχουν κίνητρα, αλλά επειδή η χρονική τύφλωση είναι το αποτέλεσμα μιας πραγματικής αποσύνδεσης στον εγκέφαλό τους, που καθιστά δύσκολο να αναγνωρίσουν το πότε περνά ο χρόνος. Αν νιώθετε πως χάνετε συχνά την αίσθηση του χρόνου, προσέξτε αυτά τα συμπτώματα:
- αισθάνεστε υπερ-συγκεντρωμένοι σε ένα έργο και χάνετε την αίσθηση του χρόνου,
- παίρνετε παρορμητικές αποφάσεις όταν αισθάνεστε ότι χάνετε την αίσθηση του χρόνου,
- δυσκολεύεστε να αναπτύξετε ή να τηρήσετε ένα πρόγραμμα,
- είστε αναβλητικός/η ή αναβάλλετε τις δουλειές σας μέχρι την τελευταία στιγμή,
- δεν οργανώνετε τις δουλειές σας με τη σωστή σειρά,
- επικεντρώνεστε στο παρόν και στα γρήγορα κέρδη χωρίς να σκέφτεστε μακροπρόθεσμα,
- είστε μη παραγωγικοί για μεγάλο χρονικό διάστημα, περιμένοντας ένα γεγονός που απέχει ακόμα ώρες,
- δυσκολεύεστε να εκτιμήσετε με ακρίβεια τον χρόνο που απαιτεί μια εργασία,
- δυσκολεύεστε να εκτιμήσετε τον χρόνο που ξοδέψατε προηγουμένως σε μια δουλειά ή δραστηριότητα,
- δυσκολεύεστε να εκτιμήσετε πόσο καιρό πριν συνέβη ένα γεγονός ή μια δραστηριότητα.
Αιτίες
Παρόλο που οι ειδικοί δε γνωρίζουν την ακριβή αιτία της χρονικής τύφλωσης, πολλοί υποθέτουν ότι σχετίζεται με τον τρόπο που ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις αλλαγές του χρόνου και άλλες αισθητηριακές λεπτομέρειες. Αρκετοί ερευνητές πιστεύουν ότι η χρονική τύφλωση συχνά σχετίζεται με διάφορες νευρολογικές παθήσεις, όπως η ΔΕΠΥ, ο αυτισμός και οι τραυματικές εγκεφαλικές κακώσεις.
Ερευνητές θεωρούν, επίσης, πως η χρονική τύφλωση μπορεί να οφείλεται και στη χημεία του εγκεφάλου. Για παράδειγμα, η ικανότητα αντίληψης και εκτίμησης του χρόνου συνδέεται με χαμηλότερο επίπεδο δραστηριότητας σε περιοχές του εγκεφάλου όπως ο προμετωπιαίος φλοιός (το τμήμα του εγκεφάλου που ελέγχει, μεταξύ άλλων, τη λήψη αποφάσεων, τη μνήμη και την ομιλία). Ιατρικές παθήσεις που διαταράσσουν τα επίπεδα ντοπαμίνης μπορεί, επίσης, να προκαλέσουν χρονική τύφλωση.
Διάγνωση
Ερευνητές πιστεύουν ότι η χρονική τύφλωση μπορεί να αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό των ατόμων με ΔΕΠΥ, ακόμα και αν δε γίνεται ειδική διάγνωση ή δεν αναγνωρίζεται ως σύμπτωμά της από το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών. Ορισμένοι ερευνητές έχουν προτείνει η χρονική τύφλωση να αποτελεί μέρος των διαγνωστικών κριτηρίων για τη ΔΕΠΥ, ιδιαιτέρως από τη στιγμή που όσοι έχουν ΔΕΠΥ αντιλαμβάνονται τον χρόνο πολύ διαφορετικά από ό,τι όσοι δεν έχουν.
Εάν ο γιατρός σας υποψιάζεται ότι έχετε ΔΕΠΥ ή εάν παρουσιάζετε συμπτώματα χρονικής τύφλωσης, πιθανότατα θα σας παραπέμψει σε ένα κέντρο ψυχικής υγείας, που μπορεί να διενεργήσει διάφορες αξιολογήσεις, για να κάνει μια επίσημη διάγνωση. Κατά τη διάρκεια των εξετάσεων, θα αναζητηθούν τουλάχιστον πέντε διαφορετικά συμπτώματα ή χαρακτηριστικά απροσεξίας, υπερκινητικότητας ή παρορμητικότητας.
Για τη διάγνωση ο ειδικός θα χρησιμοποιήσει καταλόγους ελέγχου συμπτωμάτων ΔΕΠΥ, κλίμακες αξιολόγησης της συμπεριφοράς και ένα λεπτομερές ιστορικό της συνολικής σας λειτουργίας. Ορισμένοι μπορεί επίσης να αξιολογήσουν τη γνωστική σας ικανότητα και τις ακαδημαϊκές σας επιδόσεις, για να αποκλείσουν μια μαθησιακή δυσκολία.
Να θυμάστε: Η ΔΕΠΥ δεν μπορεί να διαγνωστεί σε μια σύντομη επίσκεψη στο γραφείο του/της ειδικού ή με μια απλή συζήτηση με τα μέλη της οικογένειάς σας. Αντίθετα, απαιτείται πλήρης διαγνωστική αξιολόγηση από επαγγελματίες, εκπαιδευμένους στον εντοπισμό και τη θεραπεία της ΔΕΠΥ, κάτι που μπορεί να διαρκέσει αρκετές εβδομάδες.
Πώς να διαχειριστείτε τη χρονική τύφλωση
Επειδή η χρονική τύφλωση μπορεί να επηρεάσει πολλούς τομείς της ζωής σας, είναι σημαντικό να βρείτε τρόπους, για να διαχειρίζεστε πιο αποτελεσματικά το χρόνο σας, ειδικά αν δυσκολεύεστε να πληρώσετε εγκαίρως τους λογαριασμούς, να πάρετε τα παιδιά σας από τις δραστηριότητές τους, να παραδώσετε σχολικές εργασίες ή να ολοκληρώσετε τις εργασίες σας στις προθεσμίες τους. Ακολουθούν μερικές τεχνικές που μπορείτε να δοκιμάσετε, για να σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε καλύτερα τη χρονική τύφλωση:
- χρησιμοποιήστε υπενθυμίσεις και συναγερμούς: Διατηρήστε ένα ηλεκτρονικό ημερολόγιο που θα είναι συγχρονισμένο με όλες τις συσκευές σας. Στη συνέχεια, ρυθμίστε ένα ξυπνητήρι ή ένα χρονόμετρο για την ώρα που θα πρέπει να προετοιμαστείτε για μια δραστηριότητα ή μια συνάντηση. Εξετάστε το ενδεχόμενο να δώσετε στον εαυτό σας ένα χρονικό περιθώριο ή επιπλέον 30 λεπτά, για να υπολογίσετε τις καθυστερήσεις,
- ακούστε μουσική: Βάλτε μουσική υπόκρουση όταν εργάζεστε ή κάνετε εργασίες. Έρευνες έχουν δείξει ότι η μουσική μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να συγκεντρωθούν. Μπορεί, επίσης, να βοηθήσει τα άτομα με ΔΕΠΥ να αντιληφθούν τον χρόνο. Η μουσική μπορεί ακόμη και να υποδείξει στον εγκέφαλό σας να παρακολουθεί τον χρόνο, ενώ εκτελείτε μια άλλη εργασία,
- χρησιμοποιήστε τη μέθοδο Pomodoro: Αυτό το εργαλείο διαχείρισης χρόνου χωρίζει την εργασία σε 25 λεπτά με πεντάλεπτα διαλείμματα μετά το πέρας των 25 λεπτών. Ύστερα από τέσσερα 25λεπτα, μπορείτε να κάνετε ένα μεγαλύτερο διάλειμμα 15-30 λεπτών. Αυτή η προσέγγιση στη διαχείριση του χρόνου θα σας επιτρέψει να εστιάσετε στην εργασία σας, αλλά μπορεί επίσης να αποτρέψει την υπερ-συγκέντρωση, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια της αίσθησης του χρόνου,
- βοηθήστε τον εγκέφαλό σας να καταλάβει τον χρόνο: Εξετάστε το ενδεχόμενο να βάλετε χρονοδιακόπτες ή ξυπνητήρια που χτυπούν σε σταθερά χρονικά διαστήματα (π.χ. κάθε 30 λεπτά), για να σας βοηθήσουν να μετράτε καλύτερα τον χρόνο. Μπορείτε, επίσης, να χρησιμοποιήσετε ένα οπτικό χρονόμετρο στον υπολογιστή ή το κινητό σας, που θα δείχνει πόση ώρα έχει περάσει από την έναρξη της εργασίας σας,
- ζητήστε υποστήριξη: Είναι βασικό να ζητήσετε βοήθεια από έναν πάροχο ψυχικής υγείας, που είναι εκπαιδευμένος να εργάζεται με άτομα με ΔΕΠΥ. Επιπλέον, υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των βασικών συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ, συμπεριλαμβανομένης της χρονικής τύφλωσης.
Ζώντας με τη χρονική τύφλωση
Τα άτομα με χρονική τύφλωση δεν έχουν αίσθηση του χρόνου ή δεν αντιλαμβάνονται πόση ώρα χρειάζονται οι δουλειές τους. Για το λόγο αυτό, το να καθυστερούν ή να φτάνουν πολύ νωρίς στα ραντεβού τους (λόγω του φόβου καθυστέρησης), το να χάνουν τις προθεσμίες τους ή η αναβλητικότητα στη ζωή τους είναι συνηθισμένα φαινόμενα.
Στην πραγματικότητα, ερευνητές θεωρούν ότι το εσωτερικό ρολόι που χρησιμοποιεί το σώμα, για να αισθάνεται τον χρόνο, βασίζεται στη μνήμη εργασίας. Αν όμως αυτή δε λειτουργεί σωστά, η αίσθηση του χρόνου γίνεται δύσκολη. Μάλιστα, επειδή κάποιοι άνθρωποι δεν μπορούν να διαχειριστούν τον χρόνο, μιλούν αρνητικά για τον εαυτό τους. Τα άτομα με ΔΕΠΥ, ειδικότερα, είναι πιο πιθανό να ξεκινήσουν αυτή την τοξική συνήθεια.
Οι αρνητικές σκέψεις, όμως, έχουν συνέπειες. Το να μιλά κανείς άσχημα για τον εαυτό του μπορεί να επιδεινωθεί και να οδηγήσει σε κατάθλιψη, άγχος ή αισθήματα απελπισίας. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι ο κίνδυνος αυτοκτονίας είναι 30% μεγαλύτερος στα άτομα με ΔΕΠΥ απ’ ότι στα άτομα χωρίς.
Δεν είναι, επίσης, ασυνήθιστο για τα άτομα με ΔΕΠΥ ή χρονική τύφλωση να αλλάζουν δουλειά πιο συχνά από άτομα χωρίς την πάθηση. Πολλές φορές αυτές οι απώλειες θέσεων εργασίας συμβαίνουν λόγω κακών δεξιοτήτων διαχείρισης χρόνου, χρόνιας καθυστέρησης ή απώλειας προθεσμιών.
Για να αποφύγετε τα παραπάνω, το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσετε ότι, ενώ η χρονική τύφλωση δεν είναι δικό σας λάθος, υπάρχουν στρατηγικές που μπορείτε να εφαρμόσετε, προκειμένου να διαχειριστείτε τον χρόνο σας πιο αποτελεσματικά. Απλώς χρειάζεται λίγη εξάσκηση και αποφασιστικότητα, ώστε να μάθετε πώς να διαχειρίζεστε την κατάστασή σας. Αυτό που μπορεί να σας βοηθήσει είναι να στηριχτείτε στους αγαπημένους σας και να απευθυνθείτε σε έναν πάροχο ψυχικής υγείας για επαγγελματικές συμβουλές.
Μια γρήγορη ανασκόπηση
Η χρονική τύφλωση είναι το να αδυνατεί κάποιος να αισθάνεται το πέρασμα του χρόνου. Με την χρονική τύφλωση μπορεί να δυσκολεύεστε να φτάσετε εγκαίρως στα ραντεβού σας, να αναβάλλετε σημαντικές δουλειές ή να κολλάτε σε μια εργασία και να χάνετε την αίσθηση του χρόνου όσο εργάζεστε. Η χρονική τύφλωση μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη ζωή σας και την ικανότητά σας να τηρείτε ένα πρόγραμμα ή μια ρουτίνα. Οι στρατηγικές διαχείρισης του χρόνου και η συνεργασία με έναν ειδικό ψυχικής υγείας μπορούν να σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε αποτελεσματικά τον χρόνο και να βελτιώσετε τη ζωή σας.
