Οι 12 πιο ελπιδοφόρες εξελίξεις στη μάχη κατά του καρκίνου αυτή τη στιγμή

Ο καρκίνος είναι ένας από τους μεγαλύτερους δολοφόνους στον κόσμο, με περίπου 10 εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο εξαιτίας της νόσου. Ο καρκίνος του μαστού, του πνεύμονα και του παχέος εντέρου είναι από τους πιο συχνούς τύπους, ενώ ο αριθμός των νέων περιπτώσεων καρκίνου ετησίως αναμένεται να αυξηθεί περισσότερο από 75% μεταξύ 2022 και 2050.

Ωστόσο, υπάρχουν κάποια καλά νέα. Οι ιατρικές εξελίξεις φέρνουν νέα όπλα στη μάχη κατά του καρκίνου. Οι επιστήμονες που εργάζονται για τη βελτίωση της θεραπείας και της διάγνωσης του καρκίνου χρησιμοποιούν μεταξύ άλλων τεχνητή νοημοσύνη, αλληλουχία DNA και ογκολογία ακριβείας. Ακολουθούν οι 12 πιο σημαντικές καινοτομίες, όπως τις κατέγραψε το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ.

1. Εξατομικευμένα εμβόλια κατά του καρκίνου

Χιλιάδες καρκινοπαθείς στο Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούν σύντομα να έχουν πρόσβαση σε δοκιμές ενός νέου εμβολίου. Έχει σχεδιαστεί για να ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα ώστε να στοχεύει τα καρκινικά κύτταρα και να μειώνει τον κίνδυνο υποτροπής. Τριάντα νοσοκομεία του Ηνωμένου Βασιλείου έχουν ενταχθεί στην κλινική μελέτη η οποία χρησιμοποιεί την ίδια τεχνολογία mRNA που αξιοποιείται στα τρέχοντα εμβόλια για τον COVID-19. Πάνω από 200 ασθενείς από το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, το Βέλγιο, την Ισπανία και τη Σουηδία θα λάβουν έως και 15 δόσεις του εξατομικευμένου εμβολίου, με τη μελέτη να αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το 2027.

Διαβάστε αναλυτικά: Τα εμβόλια κατά του καρκίνου πιο κοντά από ποτέ χάρη σε νέα έρευνα

2. Τεστ για τον εντοπισμό 18 καρκίνων πρώιμου σταδίου

Ερευνητές στις ΗΠΑ ανέπτυξαν ένα τεστ που λένε ότι μπορεί να εντοπίσει 18 καρκίνους πρώιμου σταδίου. Αντί για τις συνήθεις επεμβατικές και δαπανηρές μεθόδους, το τεστ της Novelna λειτουργεί αναλύοντας την πρωτεΐνη του αίματος ενός ασθενούς. Σε έλεγχο 440 ατόμων που είχαν ήδη διαγνωστεί με καρκίνο, το τεστ εντόπισε σωστά το 93% των καρκίνων σταδίου 1 στους άνδρες και το 84% στις γυναίκες. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι τα ευρήματα «ανοίγουν το δρόμο για μια οικονομικά αποδοτική, υψηλής ακρίβειας, πολυκαρκινική εξέταση που μπορεί να εφαρμοστεί σε πληθυσμιακή κλίμακα». Είναι όμως νωρίς. Με έναν τόσο μικρό προσυμπτωματικό έλεγχο δειγμάτων και την έλλειψη πληροφοριών για τις συνυπάρχουσες παθήσεις, το τεστ είναι επί του παρόντος περισσότερο «ένα σημείο εκκίνησης για την ανάπτυξη μιας νέας γενιάς προληπτικών τεστ για την έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου».

3. Θεραπεία καρκίνου σε μόλις επτά λεπτά

Το Εθνικό Σύστημα Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου (NHS) θα είναι το πρώτο στον κόσμο που θα κάνει χρήση μιας ενέσιμης θεραπείας καρκίνου, η οποία διαρκεί μόλις επτά λεπτά για να χορηγηθεί, αντί για την έως και μία ώρα που απαιτείται αυτή τη στιγμή για τη χορήγηση του φαρμάκου Atezolizumab, το οποίο χρησιμοποιείται σε θεραπείες κατά του καρκίνου, μέσω ενδοφλέβιας έγχυσης. Αυτό όχι μόνο θα επιταχύνει τη διαδικασία θεραπείας για τους ασθενείς, αλλά και θα ελευθερώσει χρόνο για τους επαγγελματίες του ιατρικού τομέα.

4. Ογκολογία ακριβείας

Η ογκολογία ακριβείας είναι «το καλύτερο νέο όπλο για να νικήσουμε τον καρκίνο», λέει ο διευθύνων σύμβουλος της Genetron Health, Sizhen Wang, σε ανάρτηση για το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Αυτό περιλαμβάνει τη μελέτη της γενετικής σύνθεσης και των μοριακών χαρακτηριστικών των καρκινικών όγκων σε μεμονωμένους ασθενείς. Η ογκολογική προσέγγιση ακριβείας εντοπίζει αλλαγές στα κύτταρα που μπορεί να προκαλούν την ανάπτυξη και εξάπλωση του καρκίνου. Στη συνέχεια μπορούν να αναπτυχθούν εξατομικευμένες θεραπείες.

Το 100.000 Genomes Project, μια πρωτοβουλία του ΝΗS, μελέτησε περισσότερα από 13.000 δείγματα όγκων από ασθενείς με καρκίνο στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενσωματώνοντας με επιτυχία γονιδιωματικά δεδομένα για να εντοπίσει με μεγαλύτερη ακρίβεια την αποτελεσματική τους θεραπεία. Επειδή οι ογκολογικές θεραπείες ακριβείας είναι στοχευμένες (σε αντίθεση με τις γενικές θεραπείες όπως η χημειοθεραπεία, αυτό σημαίνει μικρότερη βλάβη στα υγιή κύτταρα και άρα λιγότερες παρενέργειες.

5. Η τεχνητή νοημοσύνη καταπολεμά τον καρκίνο

Στην Ινδία, οι εταίροι του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ χρησιμοποιούν αναδυόμενες τεχνολογίες όπως είναι η τεχνητή νοημοσύνη (AI) και η μηχανική μάθηση στη μάχη για την καταπολέμηση του καρκίνου. Για παράδειγμα, το προφίλ κινδύνου που βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο για κοινούς καρκίνους όπως ο καρκίνος του μαστού, οδηγώντας σε έγκαιρη διάγνωση. Η τεχνολογία AI μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την ανάλυση ακτινογραφιών ως προς τον εντοπισμό καρκίνων σε περιοχές όπου δεν είναι διαθέσιμοι ακτινολόγοι και άλλοι ειδικοί στην απεικονιστική διάγνωση.

6. Μεγαλύτερες δυνατότητες πρόβλεψης

Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι από τους πιο θανατηφόρους παγκοσμίως και ένας από τους λόγους είναι η δυσκολία να εντοπιστούν τα πρώιμα στάδια της νόσου μόνο με ακτινογραφίες και σαρώσεις.

Ωστόσο, επιστήμονες του MIT έχουν αναπτύξει ένα μοντέλο εκμάθησης τεχνητής νοημοσύνης για να προβλέψουν την πιθανότητα ενός ατόμου να αναπτύξει καρκίνο του πνεύμονα έως και έξι χρόνια νωρίτερα μέσω μιας αξονικής τομογραφίας χαμηλής δόσης. Έχοντας εκπαιδευθεί με τη χρήση σύνθετων δεδομένων απεικόνισης, το «Sybil» μπορεί να προβλέψει τόσο τον βραχυπρόθεσμο όσο και τον μακροπρόθεσμο κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα, σύμφωνα με τη μελέτη. «Διαπιστώσαμε ότι εκεί που εμείς ως άνθρωποι δεν μπορούσαμε να δούμε καλά πού βρισκόταν ο καρκίνος, το μοντέλο μπορούσε να έχει ακόμα κάποια προγνωστική δύναμη ως προς το ποιος πνεύμονας θα αναπτύξει τελικά καρκίνο», δήλωσε ο συγγραφέας Jeremy Wohlwend.

7. Γενετικά ίχνη του καρκίνου στο DNA

Στα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία του Κέμπριτζ στην Αγγλία, το DNA των καρκινικών όγκων από 12.000 ασθενείς αποκαλύπτει νέες ενδείξεις για τα αίτια του καρκίνου, λένε οι επιστήμονες. Αναλύοντας γονιδιωματικά δεδομένα, οι ογκολόγοι εντοπίζουν διαφορετικές μεταλλάξεις που έχουν συμβάλει στον καρκίνο κάθε ατόμου, για παράδειγμα το κάπνισμα ή η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία ή εσωτερικές δυσλειτουργίες στα κύτταρα. Είναι σαν «δακτυλικά αποτυπώματα σε σκηνή εγκλήματος», λένε οι επιστήμονες και τα περισσότερα από αυτά μπορούν να εντοπιστούν. «Αποκαλύψαμε 58 νέες υπογραφές μετάλλαξης και διευρύναμε τις γνώσεις μας για τον καρκίνο», λέει ο συγγραφέας της μελέτης Dr. Andrea Degasperi από το Τμήμα Ογκολογίας του Κέμπριτζ.

8. Υγρές και συνθετικές βιοψίες

Οι βιοψίες είναι ο κύριος τρόπος με τον οποίο οι γιατροί διαγιγνώσκουν τον καρκίνο, αλλά η διαδικασία είναι επεμβατική και περιλαμβάνει την αφαίρεση ενός τμήματος ιστού από το σώμα, μερικές φορές χειρουργικά, ώστε να μπορεί να εξεταστεί σε εργαστήριο. Οι υγρές βιοψίες είναι μια ευκολότερη και λιγότερο επεμβατική λύση όπου τα δείγματα αίματος μπορούν να ελεγχθούν για σημάδια καρκίνου. Οι συνθετικές βιοψίες είναι μια άλλη καινοτομία που μπορεί να αναγκάσει τα καρκινικά κύτταρα να αποκαλυφθούν κατά τα πρώτα στάδια της νόσου.

9. Κυτταρική θεραπεία CAR-T

Μια θεραπεία που κάνει τα κύτταρα του ανοσοποιητικού να κυνηγούν και να σκοτώνουν καρκινικά κύτταρα κηρύχθηκε επιτυχημένη για ασθενείς με λευχαιμία το 2022. Γνωστή ως θεραπεία με κύτταρα CAR-T, περιλαμβάνει την εξαγωγή από καρκινοπαθείς και τη γενετική τροποποίηση των κυττάρων του ανοσοποιητικού, που ονομάζονται Τ-κύτταρα. Τα αλλαγμένα κύτταρα στη συνέχεια παράγουν πρωτεΐνες που ονομάζονται χιμαιρικοί υποδοχείς αντιγόνου (CARs), οι οποίοι μπορούν να αναγνωρίσουν και να καταστρέψουν τα καρκινικά κύτταρα. Eπιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια ανακοίνωσαν στο περιοδικό Nature ότι δύο από τα πρώτα άτομα που υποβλήθηκαν σε θεραπεία με CAR-T-cell θεραπεία ήταν ακόμα σε ύφεση 12 χρόνια μετά. Πιο πρόσφατα, το ίδιο περιοδικό δημοσίευσε την είδηση ότι μια γυναίκα που έλαβε θεραπεία με CAR-T στην ηλικία των 4 ετών βρίσκεται σε ύφεση 19 χρόνια αργότερα. Ωστόσο, η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) διερευνά επί του παρόντος εάν η διαδικασία μπορεί πράγματι να προκαλέσει καρκίνο, αφού παρατηρήθηκαν περισσότερες από 30 περιπτώσεις δευτερογενούς καρκίνου σε ασθενείς που λαμβάνουν θεραπείες CAR-T. Δεν έχει ακόμα αποφασιστεί για το αν φταίει η θεραπεία, αλλά ως προφύλαξη στη συσκευασία του φαρμάκου αναγράφεται σχετική προειδοποίηση.

Διαβάστε αναλυτικά: Ερευνητές αναπτύσσουν θεραπεία CAR-T επόμενης γενιάς για δύσκολους καρκίνους

10. Καταπολέμηση του καρκίνου του παγκρέατος

Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι ένας από τους πιο θανατηφόρους καρκίνους. Σπάνια διαγιγνώσκεται πριν αρχίσει να εξαπλώνεται και έχει ποσοστό επιβίωσης μικρότερο από 5% στα πέντε πρώτα χρόνια.

Στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο, οι επιστήμονες ανέπτυξαν ένα τεστ που εντόπισε το 95% των πρώιμων καρκίνων του παγκρέατος. Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο Nature Communications Medicine, εξηγεί πώς οι βιοδείκτες σε εξωκυτταρικά κυστίδια (σωματίδια που ρυθμίζουν την επικοινωνία μεταξύ των κυττάρων) χρησιμοποιήθηκαν για την ανίχνευση του καρκίνου του παγκρέατος, των ωοθηκών και της ουροδόχου κύστης στα στάδια I και II.

Επιπλέον, ένα νέο τεστ, που επινοήθηκε από το PAC-MANN, μπορεί να εντοπίσει σημάδια της νόσου από μία μόνο σταγόνα αίματος, σύμφωνα με τους ερευνητές.

Οι επιστήμονες πλησιάζουν επίσης σε μια θεραπεία. Μία μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε ΗΠΑ και ΗΒ ανακάλυψε ότι ο καρκίνος του παγκρέατος κλείνει συγκεκριμένα μόρια σε ένα βασικό γονίδιο. Η ελπίδα τώρα είναι ότι η νέα γνώση «θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών θεραπευτικών επιλογών στο μέλλον», δήλωσε στον Guardian ο Δρ Chris Macdonald, επικεφαλής έρευνας στο Pancreatic Cancer UK.

11. Φάρμακο μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού

Ένα φάρμακο που θα μπορούσε να μειώσει στο μισό τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του μαστού στις γυναίκες δοκιμάζεται από το NHS. Θα διατεθεί σε σχεδόν 300.000 γυναίκες που θεωρούνται ότι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού, ο οποίος είναι ο πιο κοινός τύπος καρκίνου στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το φάρμακο, που ονομάζεται αναστροζόλη, μειώνει το επίπεδο των οιστρογόνων που παράγουν οι γυναίκες αναστέλλοντας το ένζυμο αρωματάση. Έχει ήδη χρησιμοποιηθεί για πολλά χρόνια ως θεραπεία καρκίνου του μαστού, αλλά τώρα θα επαναχρησιμοποιηθεί ως προληπτικό φάρμακο.

12. Νέα ανακάλυψη στη θεραπεία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας

Τον Οκτώβριο του 2024, οι ερευνητές ανακοίνωσαν τη μεγαλύτερη ανακάλυψη στη θεραπεία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας εδώ και δύο δεκαετίες, σε μια δοκιμή σε 32 ιατρικά κέντρα στη Βραζιλία, την Ινδία, την Ιταλία, το Μεξικό και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Τα αποτελέσματα από τη δοκιμή INTERLACE έδειξαν ότι η χορήγηση σε ασθενείς με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ενός σύντομου κύκλου χημειοθεραπείας πριν από την έναρξη της τυπικής θεραπείας μείωσε τον κίνδυνο θανάτου κατά 40%. Επίσης, μείωσε τον κίνδυνο επανεμφάνισης ή ανάπτυξης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας μετά την ανταπόκριση στη θεραπεία κατά 35%.

Τα δύο φάρμακα χημειοθεραπείας που χρησιμοποιούνται για την επαγωγική θεραπεία είναι φθηνά, εύκολα προσβάσιμα και έχουν ήδη εγκριθεί για χρήση, επομένως θα μπορούσαν να γίνουν ένα νέο πρότυπο φροντίδας σχετικά γρήγορα, σύμφωνα με τη φιλανθρωπική οργάνωση Cancer Research UK, η οποία χρηματοδότησε την έρευνα.