Τα λάθη, οι ανακρίβειες και οι φανταστικοί χαρακτήρες στον «Ιησού από τη Ναζαρέτ» του Φράνκο Τζεφιρέλι

Η θέαση της σειράς «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ» τείνει να μπει στις… παραδόσεις του ελληνικού νοικοκυριού για το Πάσχα.

Και αν και η συγκεκριμένη τηλεταινία θεωρείται στο σύνολό της πιστή στις Γραφές και σίγουρα περισσότερα από προηγούμενες αντίστοιχες προσπάθειες, ο Φράνκο Τζεφιρέλι και οι συγγραφείς της ομάδας του, θεώρησαν απαραίτητο να «πειράξουν» κάποια γεγονότα για λόγους συντομίας αλλά και αφηγηματικής συνέχειας.

Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε ότι ο θρήσκος Φράνκο Τζεφιρέλι φέρεται να επελέγη για τη σκηνοθεσία της μίνι σειράς από τον ίδιο τον τότε ποντίφικα, Πάπα Παύλο τον 6^ο. Ακόμα όμως και με τις… ευλογίες του Πάπα, ο Τζεφιρέλι είτε αναγκάστηκε είτε επέλεξε να κάνει κάποιες αλλαγές στα όσα περιγράφουν οι Γραφές

Κάποια από αυτά:

• Ίσως οι μεγαλύτερες αυθαιρεσίες της συγγραφικής ομάδας αφορούν το κίνητρο του Ιούδα του Ισκαριώτη για την προδοσία του Ιησού στις Αρχές λίγο πριν τη σύλληψη και την εκτέλεσή του. Αντίθετα με τις Γραφές που περιγράφουν τον Ιούδα ως έναν κοινό κλέφτη που έκλεψε ακόμα και το πορτοφόλι ενός μαθητή του Ιησού (κατά Ιωάννη 12:6) και πρόδωσε τον Δάσκαλό του απλώς για τα χρήματα (κατά Λουκά 22:5), η σειρά αποδίδει τον Ιούδα σαν παρεξηγημένο πολιτικό πρόσωπο που, σε πολλές σκηνές, συνωμοτεί με τους Ζηλωτές για χάρη της εβραϊκής απελευθέρωσης με τρόπο που θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως έντιμος. Απεικόνιση τουλάχιστον άστοχη.
• Παράλληλα η τηλεταινία του Τζεφιρέλι παρουσιάζει μια σειρά από φανταστικούς χαρακτήρες. Ένας εξ αυτών ο Ζεράχ (Ιαν Χολμ), ο οποίος εμφανίζεται ως ο βασικός κακός, γι’ αυτό άλλωστε και έχει τον περισσότερο τηλεοπτικό χρόνο από τους υπόλοιπους μη υπαρκτούς χαρακτήρες. Ο βασικός ρόλος της ύπαρξης του Ζεράχ είναι να δώσει ένα κίνητρο στον Ιούδα ώστε να διαπράξει την προδοσία: Τον πείθει ότι η παρουσία στο Σανχεντρίν, το ανώτερο δικαστικό όργανο των Ιουδαίων, θα δώσει στον Ιησού την ευκαιρία να αποδείξει ποιος πραγματικά είναι. Ο Ζεράχ χρησιμοποιείται επίσης για τη δημιουργία ενός κύριου κακού όταν ο Ιησούς αντιμετωπίζει προσωπικά το ιερατείο του ναού, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της εκδίωξης των εμπόρων από το ναό αλλά και τη σκηνή της σύλληψης στη Γεσθημανή. Άλλοι επινοημένοι χαρακτήρες είναι οι Quintillius, Yehuda και Amos.
• Στη Βίβλο, η μόνη αναφορά στην παιδική ηλικία του Ιησού γίνεται στο ταξίδι του προς τον ναό της Ιερουσαλήμ, όταν είναι 12 χρονών. Στο έργο του Τζεφιρέλι, ο νεαρός Ιησούς εμφανίζεται στο bar mitzvah, το οποίο διακόπτεται από επιδρομή Ρωμαίων στρατιωτών που ψάχνουν για προμήθειες. Ο Τζεφιρέλι το συμπεριέλαβε εκούσια, αν και το bar mitzvah δεν υπήρχε σαν διαδικασία εκείνη την εποχή. Ο Τζεφιρέλι το έβαλε στο σενάριο καθώς πολλοί από το σύγχρονο μη εβραϊκό κοινό της εποχής ίσως περίμεναν να το δουν, και δεν θα ήθελε να μην δικαιώσει τις προσδοκίες τους.
• Η πόρνη, η γυναίκα που πλένει τα πόδια του Ιησού με μύρο αλλά και η Μαρία της Βηθανίας, έχουν ταυτιστεί σε ένα πρόσωπο. Η Βίβλος αναφέρει ότι η Μαρία Μαγδαληνή (που σε καμία περίπτωση δεν περιγράφεται σαν πόρνη) είναι η γυναίκα με τα επτά δαιμόνια την οποία θεραπεύει ο Ιησούς. Η Μαρία της Βηθανίας είναι μια από τις αδερφές του Λαζάρου (κατά Ιωάννη 11:2). Η ταύτιση των τριών γυναικών συναντάται σε αρκετές χριστιανικές παραδόσεις και δεν υπάρχει μόνο στην ταινία.
• Στην ταινία, ο Νικόδημος επισκέπτεται τον Ιησού απόγευμα και όχι μέσα στη νύχτα όπως αναφέρεται στο κατά Ιωάννη 3:3.
• Στο έργο του Τζεφιρέλι, ο Απόστολος Ανδρέας συστήνει στον Ιησού τον μετέπειτα μαθητή του λέγοντας «από εδώ ο αδερφός μου, Σίμων Πέτρος». Όμως το «Πέτρος» είναι το όνομα που έδωσε ο ίδιος ο Ιησούς αργότερα στον Σίμωνα (κατά Ιωάννη 1:42, κατά Ματθαίο 16:18) αφού τον γνώρισε καλά και όχι το αρχικό του όνομα.
• Ο Απόστολος Θωμάς, πριν από το κάλεσμά του, εμφανίζεται ως υπηρέτης του Jairus, του ηγέτης της συναγωγής, του οποίου την 12χρονη κόρη ο Ιησούς ανασταίνει από τους νεκρούς. Σε καμία από τις αναφορές των Eυαγγελίων στη συγκεκριμένη ανάσταση, ο Θωμάς δεν περιγράφεται ως υπηρέτης του Jairus. Φαίνεται πως η συγκεκριμένη προσθήκη είχε σαν στόχο να εμφανίσει βολικά τον Θωμά ως «άπιστο» όταν είπε πως η νεκρή κόρη του Jairus «απλά κοιμάται».
• Ο Βαραββάς εμφανίζεται στην ταινία σαν Ζηλωτής (πολιτικός εξτρεμιστής και αγκιτάτορας). Η συνάντηση και ο διάλογός του Ιησού και του Βαραββά δεν έχουν συμβεί.
• Η παραβολή του ασώτου υιού (κατά Λουκά 15:11-32) χρησιμοποιείται ως μέσο της πλοκής για να λυτρώσει τον μαθητή Ματθαίο και να τον συμφιλιώσει με τον άσπονδο εχθρό του, Σίμωνα Πέτρο. Αν και τέτοια κόντρα δεν υπάρχει στη Βίβλο, το τέχνασμα έχει επαινεθεί ως μια από τις πιο ευχάριστες… αυθαιρεσίες της ταινίας. Σε κάθε περίπτωση τα ευαγγέλια, δεν καταγράφουν καμία σύγκρουση ούτε συγκεκριμένη φιλία μεταξύ Ματθαίου και Σίμωνα Πέτρου.
• Στην ταινία, ο Πόντιος Πιλάτος, αφού έχει καταδικάσει τον Ιησού για προδοσία, διατάζει να σταυρωθεί. Τα ευαγγέλια καταγράφουν ότι ο Πιλάτος αθώωσε αρχικά τον Ιησού και τον καταδίκασε μόνο υπό την πίεση του πλήθους. Η ταινία υπαινίσσεται ότι η πίεση στον Πιλάτο ασκήθηκε πριν από τη δίκη στο Σανχνετρίν, χωρίς όμως να το λέει καθαρά. Η ταινία ακόμα εισάγει τον Πόντιο Πιλάτο στην πλοκή με μια σκηνή κατά την οποία πλένει τα χέρια του, αντί να το κάνει μετά τη δίκη.
• Τόσο τα Ευαγγέλια όσο και η ταινία αναφέρονται σε μια αφήγηση ενός Ρωμαίου εκατόνταρχου, ο οποίος παρακαλεί τον Ιησού να θεραπεύσει τον άρρωστο υπηρέτη του. Η ταινία, αλλά όχι τα Ευαγγέλια, παρουσιάζει τον ίδιο αξιωματικό ως έναν από τους στρατιώτες που στέκονται στη βάση του Σταυρού, όπου με συμπόνια επιτρέπει στη Μαρία να πλησιάσει τον γιο της.
• Στη Βίβλο, αναφέρεται ότι ο Ιούδας έλαβε 30 αργύρια για να προδώσει τον Ιησού. Μετανιωμένος στη συνέχεια επιστρέψει το ασήμι πίσω στους ιερείς (κατά Ματθαίον 27:3 – 5). Στην ταινία, ο Ιούδας παίρνει τα αργύρια σαν «ευχαριστώ» από τον ανύπαρκτο στις Γραφές Ζεράχ. Δεν τα επιστρέφει ποτέ, ενώ τελικά τα αργύρια εμφανίζονται πεταμένα στο έδαφος κάτω από το άψυχο κορμί του Ιούδα που έχει κρεμαστεί σε δέντρο.
• Η ταινία περιέχει ακόμα μια σκηνή στην οποία ο Ιωσήφ πεθαίνει. Στα Ευαγγέλια από την άλλη δεν υπάρχει καμία αναφορά στον Ιωσήφ μετά την ιστορία με τον νεαρό Ιησού, στον Ναό. Σε αγιογραφίες της ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, υπάρχει πάντως σκηνή με τον Ιωσήφ να πεθαίνει παρουσία τόσο του Ιησού όσο και της Μαρίας.
• Στην ταινία, ο Ιησούς συνεχίζει να φορά την κόκκινη κάπα του «βασιλιά», την οποία οι Ρωμαίοι στρατιώτες του έχουν φορέσει για να τον χλευάσουν, μέχρι τη σταύρωση. Στα Ευαγγέλια από την άλλη, ο Ιησούς φορά τα ρούχα όσο κατευθύνεται προς τη σταύρωση.
• Η ταινία θέλει το αγκάθινο στεφάνι που φορέθηκε στον Ιησού να αφαιρείται πριν τη σταύρωση. Η αφαίρεση αυτή όμως δεν αναφέρεται πουθενά στα Ευαγγέλια ενώ έρχεται σε αντίθεση και με τη συνηθέστερη απεικόνιση της σταύρωσης στην αγιογραφία, όπου ο Ιησούς εμφανίζεται με το αγκάθινο στεφάνι στον σταυρό του.