Έχετε πάθει ουρολοίμωξη; Τι πρέπει να γνωρίζετε για να μην ξαναπάθετε

Πόνος και τσούξιμο κατά την ούρηση. Διαρκείς επισκέψεις στην τουαλέτα με… μηδαμινό αποτέλεσμα. Δυσάρεστη αίσθηση και οσμή. Τα συμπτώματα της ουρολοίμωξης είναι γνωστά στους περισσότερους, αφού πρόκειται για ένα από τα πιο συχνά προβλήματα του ουροποιητικού συστήματος. Και παρόλο που θεωρείται από πολλούς μια απλή λοίμωξη, η καθυστερημένη ή λανθασμένη αντιμετώπισή της μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρότερες επιπλοκές για την υγεία.

Ο κ. Ευάγγελος Κουτσοκώστας, Χειρουργός Ουρολόγος, MD, MSc, FEBU, εξηγεί στο Newsbeast τι είναι η ουρολοίμωξη, γιατί συμβαίνει, πώς θα την αντιμετωπίσουμε και -το κυριότερο- τι πρέπει να κάνουμε για να την προλάβουμε.

Τι είναι η ουρολοίμωξη και ποιες είναι οι βασικές αιτίες της;

Η ουρολοίμωξη είναι η λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος, δηλαδή του συστήματος που περιλαμβάνει τα νεφρά, τους ουρητήρες, την ουροδόχο κύστη και την ουρήθρα. Οι ουρολοιμώξεις μπορεί να επηρεάσουν οποιοδήποτε μέρος του ουροποιητικού συστήματος, αλλά συνήθως εντοπίζονται στην ουροδόχο κύστη (κυστίτιδα) ή στην ουρήθρα (ουρηθρίτιδα). Σε σοβαρότερες περιπτώσεις, μπορεί να φτάσουν μέχρι τους νεφρούς (πυελονεφρίτιδα). Οι βασικές αιτίες αιτίες των ουρολοιμώξεων είναι:

• Είσοδος βακτηρίων στον ουροποιητικό σωλήνα: Το βακτήριο E. coli είναι η αιτία για το 80–85% των ουρολοιμώξεων, με τον σαπροφυτικό σταφυλόκοκκο να αποτελεί την αιτία για το 5–10% των περιπτώσεων. Άλλα βακτήρια που προκαλούν ουρολοίμωξη είναι μεταξύ άλλων η κλεψιέλα, ο πρωτέας, η ψευδομονάδα και ο εντερόκοκκος.
• Κακή υγιεινή: Μη σωστό σκούπισμα μετά την τουαλέτα (ιδιαίτερα στις γυναίκες από πίσω προς τα εμπρός).
• Ιδρώτας ή υγρασία σε συνδυασμό με στενά ρούχα.
• Ορμονικές αλλαγές: Οι ορμονικές διακυμάνσεις, ιδιαίτερα στις γυναίκες κατά την εγκυμοσύνη ή την εμμηνόπαυση, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο.
• Διαταραχές στη ροή των ούρων: Καταστάσεις όπως η λιθίαση (πέτρες στα νεφρά) ή η υπερτροφία του προστάτη στους άνδρες εμποδίζουν την ελεύθερη ροή των ούρων, δημιουργώντας ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξη βακτηρίων.
• Καθετηριασμός ή ιατρικές διαδικασίες: Η χρήση καθετήρα ή η πραγματοποίηση χειρουργικών επεμβάσεων μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εισόδου βακτηρίων.
• Αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα: Άτομα με χρόνιες ασθένειες, όπως ο διαβήτης, είναι πιο ευάλωτα στις λοιμώξεις.

Πιο ευπαθείς ομάδες στις ουρολοιμώξεις είναι οι γυναίκες (λόγω μικρότερης ουρήθρας και εγγύτητας της ουρήθρας στον πρωκτό), οι άνδρες με υπερτροφία προστάτη (λόγω δυσκολίας στην ούρηση), τα παιδιά (και ιδιαίτερα τα κορίτσια και τα βρέφη που φορούν πάνες), οι ηλικιωμένοι (λόγω της μειωμένης λειτουργικότητας του ανοσοποιητικού συστήματος και άλλων υποκείμενων παθήσεων).

Ποια είναι τα κύρια συμπτώματα μιας ουρολοίμωξης;

Τα κύρια συμπτώματα μιας ουρολοίμωξης μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με το φύλο, την ηλικία και τη σοβαρότητα της λοίμωξης. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι:

• Συχνοουρία: Ανάγκη για συχνή ούρηση, ακόμα και αν αποβάλλεται μικρή ποσότητα ούρων.
• Τσούξιμο ή πόνος κατά την ούρηση: Αίσθημα καψίματος ή δυσφορίας.
• Αίσθημα ατελούς κένωσης: Η αίσθηση ότι η ουροδόχος κύστη δεν αδειάζει πλήρως.
• Θολά ή δύσοσμα ούρα: Τα ούρα μπορεί να έχουν περίεργη μυρωδιά ή να είναι θολά.
• Αιματουρία: Παρουσία αίματος στα ούρα (ροζ, κόκκινο ή καφέ χρώμα).
• Πυρετός και ρίγη (συνήθως σε σοβαρές λοιμώξεις όπως πυελονεφρίτιδα).
• Πόνος: Μπορεί να εντοπίζεται χαμηλά στην κοιλιά, στη μέση ή στα πλευρά.

Ποιοι είναι οι διαφορετικοί τύποι των ουρολοιμώξεων;

Μπορούμε να τους διακρίνουμε κατ’ αρχάς ανάλογα με το σημείο της λοίμωξης. Στο κατώτερο ουροποιητικό σύστημα, μπορεί να εμφανιστεί:

• Κυστίτιδα (λοίμωξη της ουροδόχου κύστης): Πρόκειται για την πιο συνηθισμένη μορφή ουρολοίμωξης και προκαλείται κυρίως από βακτήρια όπως το E. coli. Στα συμπτώματά της περιλαμβάνονται συχνουρία, τσούξιμο, αίσθημα πίεσης χαμηλά στην κοιλιά, δύσοσμα ή θολά ούρα.
• Ουρηθρίτιδα (λοίμωξη της ουρήθρας): Προκαλείται συχνά από σεξουαλικά μεταδιδόμενα παθογόνα όπως τα Chlamydia trachomatis ή το Neisseria gonorrhoeae. Τα συμπτώματά της είναι τσούξιμο, αίσθημα καύσου κατά την ούρηση, έκκριση υγρού από την ουρήθρα (κυρίως στους άνδρες).
• Οξεία βακτηριακή προστατίτιδα: Προκαλείται από βακτηριακή λοίμωξη (συχνά από βακτήρια όπως το E. coli). Είναι η πιο σοβαρή μορφή και απαιτεί άμεση ιατρική φροντίδα.

Στο ανώτερο ουροποιητικό σύστημα μπορεί να προκύψει:

• Πυελονεφρίτιδα (λοίμωξη των νεφρών): Όταν τα βακτήρια φτάνουν στα νεφρά, συνήθως μέσω της κυκλοφορίας του αίματος ή από το κάτωτερο ουροποιητικό. Τα συμπτώματά της είναι πυρετός, ρίγη, πόνος στη μέση (στις πλευρές), ναυτία, έμετος, αίσθημα γενικής κακουχίας. Πρόκειται για την πιο σοβαρή μορφή που αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές .

Επίσης, τις διακρίνουμε ανάλογα με τη βαρύτητα της λοίμωξης.

• Απλές, μη επιπλεγμένες ουρολοιμώξεις: Εμφανίζονται σε κατά τα άλλα υγιή άτομα, χωρίς ανατομικές ανωμαλίες ή άλλους παράγοντες κινδύνου. Συνήθως εντοπίζονται στην ουροδόχο κύστη (κυστίτιδα) και αντιμετωπίζονται εύκολα με αντιβιοτική θεραπεία.
• Επιπλεγμένες ουρολοιμώξεις: Εμφανίζονται σε άτομα με προδιαθεσικούς παράγοντες, όπως στενώσεις ουρήθρας, υπερτροφία προστάτη (στους άνδρες), πέτρες στα νεφρά, παρουσία καθετήρα ή άλλες ιατρικές επεμβάσεις. Απαιτούν εκτενέστερη θεραπεία και διαγνωστικές εξετάσεις.

Μπορεί μια ουρολοίμωξη να εξελιχθεί σε πιο σοβαρή κατάσταση αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα; Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές;

Αν μια ουρολοίμωξη δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να εξελιχθεί σε πιο σοβαρή κατάσταση. Οι πιθανές επιπλοκές περιλαμβάνουν:

• Πυελονεφρίτιδα: Είναι η λοίμωξη που φτάνει στους νεφρούς. Μπορεί να προκαλέσει υψηλό πυρετό, έντονο πόνο στη μέση, ναυτία και εμετό. Χρειάζεται πιο ισχυρή θεραπεία, συχνά με ενδοφλέβια αντιβιοτικά.
• Σηψαιμία (μόλυνση του αίματος): Αν τα μικρόβια περάσουν στην κυκλοφορία του αίματος, μπορεί να προκαλέσουν σηψαιμία, μια επικίνδυνη κατάσταση που απειλεί τη ζωή. Συνοδεύεται από σοβαρά συμπτώματα όπως χαμηλή πίεση, ρίγη και σύγχυση.
• Μόνιμες βλάβες στους νεφρούς: Επαναλαμβανόμενες ή μη θεραπευμένες λοιμώξεις μπορεί να προκαλέσουν ουλές στους νεφρούς, περιορίζοντας τη λειτουργία τους.
• Απόστημα στους νεφρούς: Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να σχηματιστεί συσσώρευση πύου στον νεφρό, που απαιτεί παροχέτευση ή χειρουργική επέμβαση.
• Επιπλοκές στην εγκυμοσύνη: Στις έγκυες γυναίκες, μια ουρολοίμωξη μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρο τοκετό ή χαμηλό βάρος γέννησης, αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά.

Ποιες είναι οι διαθέσιμες θεραπείες για την ουρολοίμωξη;

Η θεραπεία της ουρολοίμωξης εξαρτάται από τον τύπο, τη σοβαρότητα, το ιστορικό του ασθενούς και την ύπαρξη τυχόν υποκείμενων παραγόντων. Η βάση της θεραπείας για τις περισσότερες ουρολοιμώξεις είναι τα αντιβιοτικά.

• Απλή ουρολοίμωξη (κυστίτιδα): Συνήθως αντιμετωπίζεται με από του στόματος αντιβιοτικά για 3-5 ημέρες.
• Eπιπλεγμένη ουρολοίμωξη ή πυελονεφρίτιδα: Η θεραπεία μπορεί να είναι μακρύτερης διάρκειας (7-14 ημέρες). Σε σοβαρές περιπτώσεις, ειδικά αν υπάρχει υψηλός πυρετός, πόνος ή συμπτώματα γενικευμένης λοίμωξης, μπορεί να χρειαστεί ενδοφλέβια χορήγηση αντιβιοτικών.
• Υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις: Ενδέχεται να χρειαστεί πρόληψη με χαμηλή δόση αντιβιοτικών για μεγαλύτερο διάστημα ή θεραπεία βάσει των αποτελεσμάτων καλλιέργειας ούρων.

Για την ανακούφιση από τα συμπτώματα, μπορούν ακόμη να χρησιμοποιηθούν αναλγητικά, αντιπυρετικά και αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Συνίσταται ακόμη η αυξημένη πρόσληψη υγρών για να βοηθήσουμε στον «καθαρισμό» του ουροποιητικού συστήματος.

Υπάρχουν περιπτώσεις που απαιτούν κάτι περισσότερο από αντιβιοτικά, όπως όταν υπάρχει απόφραξη (π.χ. πέτρες) ή ανατομικές ανωμαλίες, οπότε και απαιτείται χειρουργική αποκατάσταση. Σε ασθενείς υψηλού κινδύνου, όπως άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, ανοσοκαταστολή ή έγκυες γυναίκες, χρειάζεται προσεκτική παρακολούθηση και εξειδικευμένη αντιμετώπιση.

Σπανιότερα, μια ουρολοίμωξη μπορεί να οδηγήσει σε νεφρικά αποστήματα ή σηψαιμία. Αυτές οι καταστάσεις απαιτούν νοσηλεία, ενδοφλέβια αντιβιοτικά και, σε κάποιες περιπτώσεις, παροχέτευση αποστήματος.

Πώς θα προλάβουμε μία ουρολοίμωξη;

Η πρόληψη της ουρολοίμωξης είναι εφικτή, ειδικά για άτομα που έχουν συχνές υποτροπές.

1. Καλή υγιεινή της περιοχής των γεννητικών οργάνων: Πλύσιμο καθημερινά με χλιαρό νερό και ήπιο σαπούνι.
2. Αποφυγή ερεθιστικών παραγόντων: Αποφύγετε προϊόντα όπως σπρέι, αφρόλουτρα ή αρωματικά σαπούνια στην περιοχή των γεννητικών οργάνων. Χρησιμοποιείτε υποαλλεργικά προϊόντα για τη φροντίδα της περιοχής.
3. Κατεύθυνση καθαρισμού: Σκουπίστε από μπροστά προς τα πίσω μετά την τουαλέτα, ώστε να αποφεύγεται η μεταφορά βακτηρίων από τον πρωκτό.
4. Αποφυγή συγκράτησης των ούρων: Ουρείτε τακτικά και μην καθυστερείτε όταν νιώθετε την ανάγκη.
5. Πίνετε αρκετό νερό: Τα υγρά βοηθούν στην αποβολή βακτηρίων από το ουροποιητικό σύστημα. Προσπαθήστε να καταναλώνετε 6-8 ποτήρια νερό την ημέρα, εκτός αν υπάρχει ιατρικός περιορισμός.
6. Ούρηση μετά τη σεξουαλική επαφή: Η ούρηση αμέσως μετά τη σεξουαλική επαφή μπορεί να βοηθήσει στην απομάκρυνση μικροβίων που εισέρχονται στην ουρήθρα.
7. Επιλογή κατάλληλων εσωρούχων και ρουχισμού: Φορέστε βαμβακερά εσώρουχα που επιτρέπουν στο δέρμα να αναπνέει. Αποφύγετε τα στενά ρούχα που παγιδεύουν την υγρασία.
8. Κατανάλωση προβιοτικών και cranberry: Τρόφιμα όπως το γιαούρτι με ενεργές καλλιέργειες μπορεί να ενισχύσουν τη φυσιολογική χλωρίδα. Επίσης, συμπληρώματα ή χυμός cranberry μπορεί να μειώσουν την πιθανότητα υποτροπών, αν και τα αποτελέσματα ποικίλλουν από άτομο σε άτομο.

Σε περιπτώσεις συχνών ουρολοιμώξεων, ο γιατρός μπορεί να συστήσει:

1. Προφυλακτική χρήση αντιβιοτικών: Χαμηλές δόσεις για συγκεκριμένες περιόδους ή μετά από συγκεκριμένες δραστηριότητες (π.χ. μετά τη σεξουαλική επαφή).
2. Τακτική παρακολούθηση με καλλιέργειες ούρων