Παγκόσμια ελπίδα για τη μόλυνση από την Covid-19 δίνει το κοκτέιλ φαρμάκων που κατάφερε να «φρενάρει» τον ιό σε ζώα από την αμερικανική εταιρεία Regeneron Pharmaceuticals, στην οποία πρωτεύοντα ρόλο παίζουν Ελληνοαμερικανοί και Έλληνες επιστήμονες.
Συγκεκριμένα, ανακοίνωσε πριν κάποια 24ωρα ότι το μείγμα αντισωμάτων κατά του κορονοϊού που αναπτύσσει, προστάτευσε δύο είδη πειραματόζωων (36 μαϊμούδες μακάκους και 50 τρωκτικά χάμστερ) να αρρωστήσουν, ενώ παράλληλα θεράπευσε όσα είχαν τη λοίμωξη.
«Μέσα στους επόμενους ένα με δύο μήνες ελπίζουμε να έχουμε αποτελέσματα από τις κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους, που τώρα είναι σε εξέλιξη στις ΗΠΑ, σε χώρες της Λατινικής και της Νότιας Αμερικής», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο αντιπρόεδρος και επικεφαλής έρευνας μολυσματικών νόσων και τεχνολογιών ιικών φορέων της Regeneron Pharmaceuticals, δρ. Χρήστος Κυρατσούς.
Όπως χαρακτηριστικά συμπληρώνει στην ίδια συνέντευξη: «Είμαστε σε συζητήσεις με ερευνητικά κέντρα να ξεκινήσουμε κλινικές μελέτες σε ανθρώπους και στην Ευρώπη, τις αμέσως επόμενες εβδομάδες».
Ο Έλληνας ερευνητής -που έχει απασχολήσει τα πιο σημαντικά επιστημονικά κέντρα, όταν το 2014 ανακάλυψε το φάρμακο για τον Έμπολα, σώζοντας πολλές ανθρώπινες ζωές- μιλά για τα μονοκλωνικά αντισώματα που αναπτύσσει η αμερικανική εταιρεία Βιοτεχνολογίας, λίγα μόλις 24ωρα μετά την ανακοίνωση της ότι ο συνδυασμός δύο μονοκλωνικών αντισωμάτων «σχεδόν μπλόκαρε τελείως τη μόλυνση από τον ιό σε ζώα».
Η ανάπτυξη μονοκλωνικών αντισωμάτων έχει υποστηριχθεί από κορυφαίους επιστήμονες, όπως ο δρ. Φάουτσι, που τα έχει χαρακτηρίσει «σχεδόν σίγουρο στοίχημα». Αλλά, και ο Σωτήρης Τσιόδρας, στην πρόσφατη επανεμφάνιση του στους τηλεοπτικούς μας δέκτες, ανέφερε ότι ίσως είναι το νέο μεγάλο «όπλο» κόντρα στον κορονοϊό.
Ο δρ. Κυρατσούς εξηγεί πώς ακριβώς «δουλεύουν» τα μονοκλωνικά αντισώματα, πώς λειτούργησε η εν λόγω τεχνολογία στον Έμπολα, και πώς ευελπιστούν οι επιστήμονες να λειτουργήσει στον Sars- COV2. Μεταξύ άλλων, αναφέρεται στην ανοσία, που σε αντίθεση με τα εμβόλια είναι μικρότερης διάρκειας, καθώς επίσης και για τις προσπάθειες που γίνονται σχετικά με τη διασφάλιση της κατάλληλης παραγωγής και διάθεσης των αντισωμάτων, σε περίπτωση που αποδειχτεί ότι είναι αποτελεσματικά για τους ανθρώπους.
Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο της συνέντευξης:
– Τη Δευτέρα σύμφωνα με το Reuters ανακοινώσατε ότι το «κοκτέιλ» αντισωμάτων κατά της Covid-19 που αναπτύσσετε, προστάτευσε δύο είδη πειραματόζωων (36 μαϊμούδες μακάκους και 50 τρωκτικά χάμστερ) να αρρωστήσουν, ενώ παράλληλα θεράπευσε όσα είχαν τη λοίμωξη. Σε πόσες εβδομάδες θα γνωρίζετε αν αυτό λειτουργεί αντίστοιχα και στους ανθρώπους, εφόσον ήδη όπως ξέρουμε έχετε ξεκινήσει μελέτη φάσης τρία από τις αρχές του καλοκαιριού;
«Μέσα στους επόμενους 1-2 μήνες ελπίζουμε να έχουμε αποτελέσματα από τις κλινικές δοκιμές που τώρα είναι σε εξέλιξη στους ανθρώπους στις ΗΠΑ, σε χώρες της Λατινικής και Νότιας Αμερικής. Αλλά είμαστε σε συζητήσεις με ερευνητικά κέντρα να ξεκινήσουμε κλινικές μελέτες σε ανθρώπους και στην Ευρώπη, τις αμέσως επόμενες εβδομάδες».
– Πώς ακριβώς λειτουργούν αυτά τα δύο μονοκλωνικά αντισώματα; Έχω διαβάσει ότι χρησιμοποιείτε την ίδια τεχνολογία με το φάρμακο του Έμπολα που ανακαλύψατε πριν από έξι χρόνια.
«Τα αντισώματα αναγνωρίζουν τον ιό και μπλοκάρουν την είσοδο του στο κύτταρο. Έτσι μπλοκάρεται ο αναδιπλασιασμός του ιού στον οργανισμό μας, οπότε δεν μπορεί να ξεκινήσει τη διαδικασία της μόλυνσης».
– Πώς λειτούργησε αυτή η τεχνολογία στον Έμπολα και πώς ευελπιστείτε ότι θα λειτουργήσει στον Sars- COV2;
«Χρησιμοποιούμε γενετικά τροποποιημένα ποντίκια τα οποία παράγουν ανθρώπινα αντισώματα. Όταν εκθέτεις τα ποντίκια αυτά σε έναν ιό, τότε παράγουν ανθρώπινα αντισώματα. Με τον τρόπο αυτό δημιουργήσαμε ανθρώπινα αντισώματα για τον ιό του Έμπολα, και τώρα χρησιμοποιούμε τις ίδιες τεχνολογίες, για να δημιουργήσουμε αντισώματα εναντίον του κορονοϊού. Τα ποντίκια παράγουν χιλιάδες αντισώματα. Μερικά από αυτά έχουν ιδιότητες να μπλοκάρουν τους ιούς αυτούς, μερικά όχι. Αυτό που κάνουμε είναι από τα χιλιάδες αντισώματα να βρούμε τα 1-2 πιο αποτελεσματικά και να τα παράγουμε σε μεγάλες ποσότητες, για να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως φάρμακα».
– Πόσο καιρό διαρκεί η ανοσία από αυτά τα αντισώματα;
«Αυτό είναι κάτι που θα μάθουμε από τις κλινικές δοκιμές. Ελπίζουμε πως η ανοσία από τα αντισώματα θα διαρκεί αρκετούς μήνες».
– Σε αντίθεση με τα εμβόλια που διαρκεί περισσότερο;
«Ένα εμβόλιο είναι αυτό που ονομάζουμε ενεργητική ανοσία. Ουσιαστικά όταν κάνουμε ένα εμβόλιο δημιουργούμε αντισώματα στον οργανισμό μας για πάρα πολύ καιρό. Και όταν το εμβόλιο πραγματικά δουλεύει όπως πρέπει, έχουμε προστασία σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Τα αντισώματα που δίνουμε εμείς, ουσιαστικά ονομάζονται παθητική ανοσία. Κάποιος ξεκινά να έχει ανοσία την ημέρα που λαμβάνει τα αντισώματα και δεν χρειάζεται να περιμένει τη δράση του εμβολίου».
– Άρα είναι μία προσωρινή λύση;
«Είναι πιο προσωρινή από το εμβόλιο, αλλά τίποτα δεν είναι για πάντα. Ούτε τα εμβόλια, ούτε τα μονοκλωνικά αντισώματα. Στα μονοκλωνικά μπορείς να κάνεις και άλλη δόση αν χρειαστεί πχ μετά από έξι μήνες. Επίσης τα αντισώματα αυτά μπορούν να δουλέψουν και για πρόληψη και για θεραπεία».
– Πώς μπορούν να λειτουργήσουν θεραπευτικά τη στιγμή που μιλάμε για μία πολυσυστηματική νόσο;
«Ο συγκεκριμένος ιός πολλαπλασιάζεται στον οργανισμό για πολλές μέρες ή εβδομάδες. Οπότε κάποιος που θα διαγνωστεί θετικός, χρειάζεται να περάσουν κάποιες μέρες για να νοσήσει και να μπει στο νοσοκομείο για θεραπεία. Αυτό που προσπαθούμε εμείς να κάνουμε, και να δείξουμε στις κλινικές μελέτες με τους ανθρώπους, είναι να δώσουμε τα αντισώματα όσο το δυνατόν νωρίτερα, να σταματήσουμε τον αναδιπλασιασμό του ιού, έτσι ώστε να αποφύγουμε να χρειαστούν τα άτομα αυτά νοσοκομειακή περίθαλψη, και να βελτιωθεί η υγεία τους».
– Ποιο είναι το επόμενο βήμα αν όλα πάνε καλά, στη φάση τρία με τους ανθρώπους;
«Δουλεύουμε καθημερινά με το δίκτυο παραγωγής και διανομής της Regeneron και των συνεργατών μας, με διάφορες κυβερνήσεις (Αμερική, Ευρώπη, αναπτυσσόμενες χώρες) κυβερνητικές οργανώσεις και με άλλους φορείς ΕΕ, ΠΟΥ, κλπ, και προσπαθούμε να βρούμε λύσεις για την παραγωγή και τη διάθεση και να διασφαλίσουμε την κατάλληλη παραγωγή των αντισωμάτων».
– Το δεύτερο κύμα κατά τη γνώμη σας είναι εδώ ή πλησιάζει;
«Νομίζω δεν έχει τελειώσει ποτέ το πρώτο κύμα. Ουσιαστικά δεν μηδενίστηκε πουθενά ο αριθμός των κρουσμάτων. Υπήρξε μία εξασθένιση των κρουσμάτων στο πρώτο κύμα, και αυτό που βλέπουμε τώρα, είναι μια αναζωπύρωση τους σε πολλές χώρες».
– Τι πιστεύετε ότι μας διδάσκει η πανδημία για την αντιμετώπιση των ιών; Θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι και για άλλες τέτοιες πανδημίες; Ο Δρ. Φάουτσι είπε ότι είναι η χειρότερη μετά το 1918.
«Μας δείχνει τη σημασία της επιστήμης. Η επιστήμη είναι αυτή που θα δώσει τη λύση σε ένα τόσο μεγάλο πρόβλημα. Οφείλουμε στο μέλλον να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να διαφυλάξουμε την κατάλληλη χρηματοδότηση της επιστήμης και της έρευνας, ώστε να έχουμε τις τεχνολογίες και τα μέσα για να αντιμετωπίσουμε οποιαδήποτε τέτοια απειλή».
– Οι γρήγορες διαδικασίες που είναι σε εξέλιξη στην παρούσα φάση για την ανακάλυψη εμβολίου ή θεραπείας, θεωρείτε ότι μπορεί να επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα ή την ασφάλεια;
«Νομίζω πως όχι. Ο μοναδικός τρόπος για να δεις αν ένα φάρμακο ή ένα εμβόλιο είναι αποτελεσματικό και ασφαλές είναι οι κλινικές δοκιμές. Αυτή τη στιγμή πολλά φάρμακα και πολλά εμβόλια είναι στη διαδικασία αυτή».
– Κάνετε έρευνα για τις επιδημίες από το 2011. Γιατί κατά τη γνώμη σας εμφανίζονται αυτοί οι επικίνδυνοι ιοί; SARS, MERS, Ebola, SARS CoV-2 ;
«Νέοι ιοί εμφανίζονται συνέχεια, αυτό δεν είναι κάτι καινούριο. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής με την ευκολία μετακίνησης πολύ γρήγορα από τη μία γωνιά του πλανήτη στην άλλη, δυστυχώς βοηθά και στην πολύ γρήγορη εξάπλωση και μεταδοτικότητα τους. Υπάρχουν μάλιστα κάποιες μελέτες που δείχνουν με εντυπωσιακή λεπτομέρεια, πώς η μετάδοση των ιών ακολουθεί τους δρόμους των πιο συχνών ταξιδιών».
– Στην κυκλοφορία εμβόλιο πρώτα ή μονοκλωνικά;
«Νομίζω τα μονοκλωνικά θα προηγηθούν, γιατί οι κλινικές δοκιμές υπολογίζεται ότι θα έχουν ολοκληρωθεί νωρίτερα από των εμβολίων. Δηλαδή μέσα στο φθινόπωρο».
– Ο γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας είπε στις 3 Αυγούστου ότι μπορεί να μην υπάρξει ποτέ θεραπεία-πανάκεια για τον κορονοϊό.
«Η εξάλειψη του ιού είναι ευθύνη όλων μας. Με τα απλά μέσα μείωσης της μετάδοσης (μάσκες, αντισηψία, αποστάσεις) και εμβολιασμό όταν έχουμε εμβόλια. Είναι ευθύνη και δικιά μας, της επιστημονικής κοινότητας, να δουλέψουμε σκληρά για να αναπτύξουμε τα φάρμακα και τα εμβόλια, να τα δοκιμάσουμε σε κλινικές δοκιμές όσο πιο γρήγορα μπορούμε, να τα κάνουμε διαθέσιμα με τρόπους που είναι μεν ηθικοί, αλλά και να διασφαλίζουν την υγεία του συστήματος. Δεν υπάρχει μία μαγική λύση, αλλά με την κατάλληλη συνεργασία όλων, θα μπορέσουμε να βρούμε μια λύση για να επιστρέψουμε στον τρόπο ζωής που λείπει από όλους μας».
* Σημειώνεται ότι, το περιοδικό Business Insider το 2019 συμπεριέλαβε τον Έλληνα ερευνητή από την Κοζάνη, στους 30 ανθρώπους παγκοσμίως που αναμένεται να μεταμορφώσουν το μέλλον των υπηρεσιών υγείας. Επίσης, η πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, συμπεριέλαβε τη φωτογραφία του δρ. Κυρατσού στο βίντεο, το οποίο ανέβασε στο Facebook, με εκείνους που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, στη μάχη κατά του SARS-COV2.
