Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες και αληθινές επιβεβαιώσεις για το δέρμα αποδίδεται από το ζωολόγο Desmond Morris – «Το άψογο δέρμα είναι παγκοσμίως το πιο επιθυμητό ανθρώπινο χαρακτηριστικό». Η έννοια αυτής της δήλωσης αφορά στην ανάγκη του ανθρώπου να «διαφημίσει» την υγεία, την ευεξία και ακόμη και τη γονιμότητα του μέσω ενός καλού δέρματος.
Κατά τη διάρκεια του 20ου και του 21ου αιώνα αυξήθηκε το προσδόκιμο ζωής. Οι στρατηγικές για υγιή γήρανση είναι αναγκαίες για την πρόληψη σωματικών και/ ή ψυχικών ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία.
Το δέρμα, μεταξύ όλων των άλλων οργάνων, έχει βαθιά επίδραση με διπλό τρόπο, αποτελεί εμπόδιο σε εξωγενείς «επιθέσεις», ενώ ταυτόχρονα συμμετέχει ενεργά στον έλεγχο του ανοσοποιητικού συστήματος. Επιπλέον, το δέρμα θεωρείται ενδοκρινής αδένας που παράγει ορμόνες και νευροδιαβιβαστές. Αλλά λόγω της ορατότητάς του, η υγεία και η εμφάνιση του δέρματος έχουν την ικανότητα να επηρεάζουν την αυτοεκτίμηση, την ψυχική κατάσταση, τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και τη συνολική ποιότητα της ζωής.
Η εγγενής γήρανση του δέρματος είναι αποτέλεσμα της φυσικής παρακμής των λειτουργιών του δέρματος. Η εξωγενής γήρανση είναι συνέπεια χρόνιας έκθεσης σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως η έκθεση στον ήλιο και την υπεριώδη ακτινοβολία, η ρύπανση, η διατροφή, το κάπνισμα και το άγχος.
Μια πολύ πρακτική παράμετρος για την αξιολόγηση της υγείας είναι η σύγκριση της φαινομενικής ηλικίας με τη χρονολογική ηλικία, ενώ για τους ενήλικες ασθενείς η έκφραση «φαίνεται μεγαλύτερος από την ηλικία του» είναι ένας δείκτης κακής υγείας. Η έννοια της φαινομενικής ηλικίας έχει αποδειχθεί ότι είναι προγνωστική της θνησιμότητας σε ηλικιωμένα άτομα και συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο νοσηρότητας και θνησιμότητας.
Η φαινομενική ηλικία συνδέεται με γενετικούς παράγοντες, το κάπνισμα, την έκθεση στον ήλιο, το δείκτη μάζας σώματος, την κοινωνικοοικονομική κατάσταση και την ψυχική υγεία. Η γήρανση του δέρματος συνδέεται στενά με την φαινομενική ηλικία και η γήρανση του προσώπου είναι η πιο σημαντική παράμετρος για τον προσδιορισμό της φαινομενικής ηλικίας. Η αρνητική επίδραση του ήλιου, οι χρωματισμένες κηλίδες, η συρρίκνωση του δέρματος, η ομοιογένεια του δέρματος, η υφή του δέρματος, το μέγεθος των χειλιών συνδέονται με την αντίληψη της φαινομενικής ηλικίας.
Οι χρωματισμοί και οι ρυτίδες (ειδικά οι ρυτίδες γύρω από τα χείλη) και οι αλλαγές της υφής του δέρματος είναι σημάδια που κάνουν ένα πρόσωπο να φαίνεται γηραιότερο. Οι μελέτες της υφής του δέρματος έδειξαν ότι οι επιδράσεις της κατανομής του χρώματος του δέρματος μπορούν να ανέλθουν μέχρι και το εικοστό έτος της ηλικίας.
Παράγοντες που επηρεάζουν τη γήρανση του δέρματος
1. Χρόνος, περιβάλλον και φαινομενική ηλικία
Η γήρανση του δέρματος είναι μια σύνθετη διαδικασία που περιλαμβάνει τόσο εγγενείς (ή χρονολογικούς) όσο και εξωγενείς (ή περιβαλλοντικούς) παράγοντες.
Η εγγενής γήρανση είναι μια «φυσική» διαδικασία που προκαλείται από τη συσσώρευση των αντιδραστικών ειδών οξυγόνου (ROS) που προκύπτουν από τον οξειδωτικό κυτταρικό μεταβολισμό και επηρεάζονται από γενετικούς παράγοντες (εθνικότητα), ανατομικές παραλλαγές και ορμονικές μεταβολές (φυσική μείωση των επιπέδων των ορμονών και των αυξητικών παραγόντων). Παρά το γεγονός ότι τα αίτια της χρονολογικής γήρανσης έχουν αναγνωριστεί και κυρίως κατανοηθεί, η διαδικασία θεωρείται ανεξέλεγκτη.
Η εξωτερική γήρανση είναι αποτέλεσμα χρόνιας έκθεσης σε διάφορα περιβαλλοντικά στοιχεία, όπως η έκθεση στον ήλιο και την υπεριώδη ακτινοβολία (συμπεριλαμβανομένου του τεχνητού μαυρίσματος), η ρύπανση, το κάπνισμα, η δίαιτα, οι επαναλαμβανόμενες μυϊκές κινήσεις (στραβισμός,συνοφρύωμα κ.α), γενικές ή δερματικές ασθένειες.
Η διαδικασία γήρανσης προκαλεί τον μετασχηματισμό του προσώπου με αλλαγές που επηρεάζουν το σχήμα (επαναρρόφηση των οστών, μυϊκή ατροφία, ανακατανομή των αποθεμάτων λίπους), την υφή (ρυτίδες) και το χρώμα του προσώπου. Το χρώμα του δέρματος σχετίζεται με την κατανομή των χρωμοφόρων του δέρματος και τη δομή του δέρματος, η οποία επηρεάζει τη διάχυση του φωτός. Πρακτικά, τα σημάδια γήρανσης μπορούν να ταξινομηθούν σε τέσσερις κύριες κατηγορίες: ρυτίδες / υφή, απώλεια της σταθερότητας των δερματικών ιστών (πτώση), αγγειακές διαταραχές και ετερογένειες χρωματισμού.
2. Ήλιος και φαινομενική ηλικία
Το διψασμένο δέρμα (αφυδατωμένο) έχει προωθηθεί στη σύγχρονη Δυτική κουλτούρα ως υγιές και ελκυστικό. Τα απροσδόκητα αποτελέσματα ήταν η αύξηση των επιπέδων των νεοπλασμάτων του δέρματος, τόσο του μελανώματος όσο και του μη μελανωματικού καρκίνου του δέρματος και η επιτάχυνση των διαδικασιών γήρανσης του δέρματος.
Η έρευνα αποκάλυψε το γεγονός ότι τα πρώτα υποκλινικά σημάδια της βλάβης του δέρματος που προκαλείται από την έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία (UV) εντοπίζονται ήδη στην ηλικία των 15 ετών, στο πλαίσιο της κανονικής έκθεσης στον ήλιο, ενώ ορατές τροποποιήσεις του δέρματος εντοπίζονται ακόμη και σε μη εκτεθειμένες περιοχές του δέρματος στη δεκαετία των 30 ετών.
Στα τέλη του 19ου αιώνα, δύο διάσημοι δερματολόγοι, οι Unna και Dubreuilh, αναγνώρισαν τις αρνητικές επιπτώσεις της έντονης έκθεσης στον ήλιο στο πρόσωπο, συγκρίνοντας το πρόσωπο των ναυτικών και των αγροτών με αυτούς που εργάζονται σε εσωτερικούς χώρους.
Εβδομήντα χρόνια αργότερα, ο Albert M. Kligman αναγνώρισε τις δομικές αλλαγές στο ανθρώπινο δέρμα μετά την έκθεση στον ήλιο και τις διαφορές μεταξύ ενδογενών και εξωγενών διαδικασιών της γήρανσης του δέρματος. Ο Lavker επιβεβαίωσε το έργο του Kligman και περιέγραψε επίσης τις βαθιές διαρθρωτικές διαφορές μεταξύ του εκτεθειμένου στον ήλιο και του προστατευμένου από τον ήλιο δέρματος. Το 1986, οι Kligman και Κligman εισήγαγαν τον όρο «φωτογήρανση» προκειμένου να διαφοροποιήσουν την ενδογενή από την εξωτερική γήρανση του δέρματος.
Η φωτογήρανση είναι ένας συνδυασμός μεταξύ της φθοράς από τις ηλιακές ακτίνες και της φυσιολογικής διαδικασίας γήρανσης. Είναι το αποτέλεσμα της επανειλημμένης έκθεσης σε διάφορες πηγές υπεριώδους ακτινοβολίας (συμπεριλαμβανομένου του ήλιου και της χρήσης των συσκευών μαυρίσματος) και της χρόνιας έκθεσης σε ακτίνες UV.
Η οξεία έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία σχετίζεται με τα ηλιακά εγκαύματα, τις τροποποιήσεις του DNA και την καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος, αλλά η χρόνια μακροχρόνια έκθεση μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρη γήρανση του δέρματος (φωτογήρανση) και σε καρκίνο του δέρματος (φωτοκαρκινογένεση).
3. Ζάχαρη και φαινομενική ηλικία
Η συσχέτιση μεταξύ της διατροφής και της υγείας του δέρματος αποτελεί σημαντικό θέμα έρευνας τα τελευταία χρόνια. Ένας σημαντικός μηχανισμός που αποδείχθηκε ότι εμπλέκεται σε αυτή τη σχέση αντιπροσωπεύεται από τα τελικά προϊόντα προηγμένης γλυκοζυλίωσης (AGEs), τα οποία έχουν την ικανότητα να ασκούν τις αρνητικές τους επιπτώσεις επηρεάζοντας τους ενδογενείς και τους εξωγενείς μηχανισμούς γήρανσης του δέρματος. Τα τρόφιμα είναι η πηγή σακχάρων που εμπλέκονται στην παραγωγή των AGE, αλλά ορισμένα τρόφιμα περιέχουν προσχηματισμένα AGEs, τα οποία προκαλούν αλλαγές στο δερματικό κολλαγόνο, την ελαστίνη και την ινωδονεκτίνη.
Αλλαγές στο κολλαγόνο και στις ελαστικές ίνες ακολουθούνται από εμφάνιση ρυτίδων, χαλάρωση του δέρματος και απώλεια ελαστικότητας. Η διατροφή μέσω της κατάποσης της ζάχαρης, μπορεί να επιταχύνει αυτά τα σημάδια γήρανσης, καθώς προάγει την σύνδεση (μέσω της γλυκοζυλίωσης) των ινών κολλαγόνου και της ελαστίνης.
Μάθετε ποιοι είναι οι υπόλοιποι παράγοντες που επηρεάζουν την γήρανση του δέρματος στο www.dermatologikokentro.gr
