Η κατανάλωση αλκοόλ σε πρώιμη ηλικία είναι ένα ανησυχητικό γνώρισμα των σχετικά πρόσφατων χρόνων που αφορά σε ένα μεγάλο βαθμό στις χώρες του Δυτικού κόσμου, καθώς επίσης και στη χώρα μας. Δεν είναι βέβαια πρωτοφανές το γεγονός ότι πολλοί έφηβοι δοκιμάζουν περιστασιακά διάφορες ουσίες, συμπεριλαμβανομένου και του αλκοόλ αλλά σε πολλές περιπτώσεις η χρήση είναι μόνο περιστασιακή και προσωρινή, σταματά δηλαδή μετά από κάποιο σύντομο χρονικό διάστημα.

Σε κάποιες άλλες (και δυστυχώς ολοένα και περισσότερες) περιπτώσεις, δεν παρατηρείται περιστασιακή χρήση αλλά κατάχρηση αλκοόλ και συχνά η συστηματική κατάχρηση οδηγεί σε εξάρτηση. Πόσο θα πρέπει να μας απασχολήσει το φαινόμενο της κατάχρησης ή απλά της χρήσης αλκοόλ στη διάρκεια της εφηβείας; Πόση έκταση έχει πάρει η κατανάλωση αλκοόλ σε νεαρές ηλικίες;

Η αλήθεια είναι σοκαριστική: Οι ερευνητές καταλήγουν στο ότι το αλκοόλ είναι η ουσία που χρησιμοποιείται περισσότερο από τους εφήβους.

Στην Ευρώπη και την Αμερική, ο μέσος όρος ηλικίας κατά την οποία τα αγόρια δοκιμάζουν αλκοόλ είναι τα 11 έτη ενώ τα κορίτσια τα 13 έτη. Μέχρι τα 14 χρόνια τους, συνολικά το 41% των παιδιών συνολικά έχει δοκιμάσει τουλάχιστον ένα ποτό. Η πρόωρη έναρξη κατανάλωσης αλκοόλ έχει συσχετιστεί με βίαιη συμπεριφορά όχι μόνο κατά τη διάρκεια της εφηβείας αλλά και της ενήλικης ζωής.

Εκτιμάται, δε, ότι πάνω από 3 εκατομμύρια έφηβοι είναι ήδη αλκοολικοί, ενώ σε ετήσια βάση στην Αμερική πάνω από 5000 νέοι κάτω από 21 ετών έχουν χάσει τη ζωή τους από αίτια που συνδέονται με την κατανάλωση ποτού μια και οι 2 κυριότεροι λόγοι θανάτων σε ηλικίες 15 με 24 ετών είναι τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα και οι αυτοκτονίες(και τα δύο σχετίζονται με τη χρήση αλκοόλ). Για την ακρίβεια, οι έρευνες δεν αποδεικνύουν το αν η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει τάσεις αυτοκτονίας αποδεικνύουν μόνο ότι οι δύο συμπεριφορές στατιστικά συσχετίζονται θετικά.

Ποιες επιδράσεις έχει το αλκοόλ στη σωματική, νοητική και ψυχολογική κατάσταση των εφήβων; Πόσο μπορεί να επηρεάσει τη μετέπειτα ζωή τους;

Η ψυχολόγος Candice Odgers του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, ψάχνοντας τα πιθανά αποτελέσματα της πρόωρης (πριν από την ηλικία των 15 ετών)χρήσης αλκοόλ στην κατάσταση της υγείας κατά την ενήλικη ζωή, παρουσίασε μια μακροχρόνια έρευνα πάνω σε 1000 παιδιά, τα οποία παρακολουθούσε για περίπου 30 χρόνια. Τα ευρήματα της έρευνάς της παρουσιάστηκαν στο περιοδικό Psychological Science και επικεντρώνονταν στο γεγονός ότι οι έφηβοι που εκτίθενται σε χρήση αλκοόλ (και άλλων ουσιών) πριν από τα 15 τους χρόνια, αυξάνουν 2 με 3 φορές την πιθανότητα να εξαρτηθούν από τις ουσίες αυτές, να μολυνθούν από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, να παρατήσουν πρόωρα τις σπουδές τους και να διαπράξουν αξιόποινες πράξεις σε σχέση με εκείνους που δοκίμασαν το πρώτο τους ποτό στα 21.

Επιπλέον, οι πιθανότητες ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης σε κορίτσια στην εφηβεία που κάνουν τακτική χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών πριν από τα 15 τους χρόνια αυξάνονται κατακόρυφα σε σχέση με τα κορίτσια που δεν έκαναν χρήση πριν την ηλικία των 15. Το πλέον παράδοξο, όμως, σε σχέση με τα ευρήματα της συγκεκριμένης μελέτης, είναι ότι το 50% των εφήβων που χρησιμοποιούσαν ναρκωτικά και αλκοόλ πριν τα 15 δεν είχαν κανένα ιστορικό αποκκλίνουσας συμπεριφοράς, ήταν, δηλαδή «συνηθισμένα» παιδιά.

Επιπλέον, ενώ το πρόβλημα της χρήσης αλκοόλ για μερικούς ανθρώπους φαίνεται ως μεμονωμένο, υπάρχουν ενδείξεις ότι συνδέεται με μια γενικότερη «αναταραχή» της συμπεριφοράς κατά την εφηβεία, με χαρακτηριστικά όπως ο υπέρμετρος αυθορμητισμός, η έλλειψη συγκαταβατικότητας-συμβιβασμού με τα κοινωνικά δεδομένα, αλλά και η διάθεση απόκτησης εμπειριών σχετικών με τις αισθήσεις. Αξιοσημείωτη μοιάζει η σύνδεση της χρήσης και κατάχρησης ουσιών με μια διαταραχή, την Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας. Άλλη έρευνα κατέδειξε ότι το 60% των ατόμων που νοσηλεύονταν σε ψυχιατρικές κλινικές με αφορμή τη συγκεκριμένη διαταραχή παρουσίαζαν εξάρτηση από ουσίες ενώ το αλκοόλ ήταν η περισσότερο χρησιμοποιούμενη ουσία από αυτές.

Επιπλέον, ο ψυχολόγος Thomas Heffernan του πανεπιστημίου Northumbria ανακάλυψε ότι το αλκοόλ και το κάπνισμα στους νέους δεν προκαλούν μόνο τη γνωστή αδυναμία της μνήμης στο να ανακαλεί γεγονότα του παρελθόντος αλλά φαίνεται ότι επηρεάζεται η δυνατότητα του ατόμου σχετικά με μελλοντικές επιδιώξεις και σκοπούς.

Συγκεκριμένα, όταν οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν πόσο συχνά ξεχνούσαν πράγματα που σχεδίαζαν να πραγματοποιήσουν στο μέλλον , όπως να κλειδώσουν την πόρτα ή να στείλουν ένα γράμμα, εκείνοι που κατανάλωναν περίπου 27 μονάδες αλκοόλ την εβδομάδα, βρέθηκαν με πολύ μεγάλες δυσκολίες στο να πραγματοποιήσουν απλούς και άμεσους στόχους. Παράλληλα, εκείνοι οι νέοι που κάπνιζαν περίπου 2 πακέτα τσιγάρα την εβδομάδα, φάνηκε να έχουν πρόβλημα στο να πραγματοποιούν πιο μακρινά μελλοντικά σχέδια, για παράδειγμα να ξεχνούν ένα προγραμματισμένο ραντεβού σε διάστημα μιας εβδομάδας.

Οι γονείς που πίνουν οι ίδιοι ή που αντιμετωπίζουν ευνοϊκά ή απλά επιτρέπουν την κατανάλωση ποτού μπορεί να επιδρούν στην αρχική δοκιμή αλκοόλ ή στην μακροχρόνια χρήση του από τα παιδιά τους. Εκείνα τα παιδιά που έχουν ενημερωθεί σωστά ή προειδοποιηθεί για τα αποτελέσματα της χρήσης αλκοόλ από τους γονείς τους, καθώς και τα παιδιά που έχουν μια στενότερη σχέση με τους γονείς, είναι λιγότερο πιθανό να ξεκινήσουν να πίνουν. Η έλλειψη συμπαράστασης, ελέγχου και επικοινωνίας από την πλευρά των γονέων είναι άμεσα συνδεδεμένη τόσο με τη συχνότητα όσο και με την ποσότητα της κατανάλωσης ποτού. Από την άλλη, η σκληρή, ασταθής ή αντιφατική επιβολή πειθαρχίας ή η απόρριψη και η απομάκρυνση των γονιών από τα παιδιά μπορεί να επιφέρει σε αυτά προβλήματα αλκοολισμού.

Η σωστή ενημέρωση είναι το κλειδί για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της κατάστασης, δεδομένου ότι οι γονείς πολλών εφήβων κατακλύζονται κυριολεκτικά από πληροφορίες σχετικά με το θέμα, οι οποίες συχνά είναι τελείως αντιφατικές. Από τη μια πλευρά, προειδοποιούνται να επαγρυπνούν αφού η επικινδυνότητα της χρήσης αλκοόλ από τους νέους είναι ιδιαίτερα αυξημένη ενώ από την άλλη, καθησυχάζονται με διαβεβαιώσεις σχετικά με τη «φυσικότητα» του πειραματισμού των νέων κάνοντας χρήση διαφόρων ουσιών. Άλλωστε, δεν είναι δεδομένο ότι όλοι όσοι δοκιμάζουν το πρώτο τους ποτό σε μικρή ηλικία θα καταλήξουν εξαρτημένοι μεγαλώνοντας.

Πηγή: iator.gr