Ανησυχία για τη λήξη του προγράμματος φιλοξενίας ευάλωτων αιτούντων άσυλο στα νησιά από την Ύπατη Αρμοστεία

Προβληματισμός για τη λήξη του προγράμματος φιλοξενίας ευάλωτων αιτούντων άσυλο σε διαμερίσματα, στα νησιά του Αιγαίου, στο τέλος του έτους και για τον τόπο διαμονής των ευάλωτων από τις αρχές του νέου χρόνου εκφράστηκε από τους συμμετέχοντες σε διαδικτυακή ημερίδα που διοργάνωσε η μη κυβερνητική οργάνωση Άρσις.

«Η παραπομπή των ευάλωτων μέχρι τώρα γινόταν στα διαμερίσματα στα νησιά και ήταν πολύ σημαντικά για να βγαίνει ο ευάλωτος άμεσα από το ΚΥΤ και να πηγαίνει σε αυτό το χώρο με καλύτερες συνθήκες», εξήγησε η Ερασμία Ρουμανά από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και έθεσε το ερώτημα «τι θα γίνει χωρίς αυτά τα διαμερίσματα;». «Δική μας συμβουλευτική είναι να βρεθούν άλλες λύσεις. Το αν θα γίνεται η παραπομπή σε κατάλληλους χώρους στα νέα πολυλειτουργικά κέντρα ή θα γίνεται άμεση μεταφορά των ευάλωτων στην ενδοχώρα σε κατάλληλους χώρους, είναι κάτι που πρέπει να συζητηθεί. Πάντως δεν νοείται να μένουν οι ευάλωτοι σε χώρους που υπάρχει ανεπάρκεια υπηρεσιών», πρόσθεσε η ίδια.

«Η επόμενη ημέρα βρίσκει τους ευάλωτους φιλοξενούμενους υποχρεωμένους να επιστρέψουν στα υπάρχοντα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης, τα οποία είχαν κριθεί ακατάλληλα γι’ αυτούς», παρατήρησε από την πλευρά της η Νικολέτα Κυράνα, συντονίστρια του προγράμματος ESTIA της ‘Αρσις στα νησιά του Αιγαίου και συμπλήρωσε ότι την ίδια ώρα τα νοσοκομεία έχουν μεγάλη αδυναμία να ανταποκριθούν στις ευαλωτότητες.

Μετά τη μεταφορά μεγάλου αριθμού ευάλωτων, για τους οποίους είχε αρθεί ο γεωγραφικός περιορισμός, στην ηπειρωτική Ελλάδα, και αναγνωρισμένων προσφύγων σε ξενοδοχεία του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης, απέμεναν, σύμφωνα με την κ. Κυράνα, στα διαμερίσματα περίπου 200 αιτούντες άσυλο, την Παρασκευή, για τη συντριπτική πλειοψηφία των οποίων έχει βγει οδηγία να πάνε στα ΚΥΤ και έχει ξεκινήσει η σχετική διαδικασία. Ωστόσο, η ίδια περιέγραψε ότι «υπάρχει τεράστιο πρόβλημα για όσους έχουν λάβει τη δεύτερη απορριπτική απόφαση και δεν έχουν ξεκινήσει τις σχετικές νομικές διαδικασίες, οι οποίοι δεν εμπίπτουν σε καμία κατηγορία ούτε για μεταφορά στην ενδοχώρα ούτε για μεταφορά σε ΚΥΤ». Μόνο για την Κω, όπως είπε, σε αυτήν την περίπτωση εμπίπτουν περίπου 20 άτομα.

Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα φιλοξενίας σε διαμερίσματα ολοκληρώνεται στη Σάμο, την Κω, τη Λέρο και τη Ρόδο, όπου τη διαχείριση έχει αναλάβει η ‘Αρσις, ενώ θα συνεχιστεί προσωρινά σε δύο νησιά πρώτης γραμμής, στη Χίο και τη Λέσβο (σύμφωνα με προκήρυξη του υπουργείου μέχρι τις 30 Νοεμβρίου 2021). Όλο το πρόγραμμα ESTIA σε νησιά και ενδοχώρα περνάει στη διαχείριση του υπουργείου Μετανάστευσης από τις αρχές του 2021.

Η ‘Αρσις ξεκίνησε να υλοποιεί το πρόγραμμα φιλοξενίας ευάλωτων στα νησιά τον Ιούνιο του 2016 και μετά τη διαρκή ανάπτυξη των θέσεων φιλοξενίας, το αποτέλεσμα ήταν στα τέλη Αυγούστου 2020 να φτάσει τα 230 διαμερίσματα με 980 θέσεις σε πέντε νησιά (Χίο, Σάμο, Λέρο, Κω και Ρόδο). Σημειώνεται ότι αντίστοιχο πρόγραμμα υλοποιεί στη Λέσβο η οργάνωση Ηλιαχτίδα.

Μέχρι και τον Μάρτιο του 2020 στα διαμερίσματα της ‘Αρσις έχουν φιλοξενηθεί περισσότερα από 10.000 ευάλωτα άτομα, πολλά από τα οποία με σοβαρές ευαλωτότητες, όπως παραπληγικοί, υπερήλικοι, ασθενείς με λοιμώδη νοσήματα ή εγκεφαλική παράλυση. Συγκεκριμένα, το πρώτο τρίμηνο του 2020 το 39% των φιλοξενούμενων ήταν άτομα με σοβαρές ιατρικές παθήσεις και το 15% με αναπηρίες. Στους φιλοξενούμενους προσφέρονται ψυχοκοινωνική υποστήριξη, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και νομική συμβουλευτική, αλλά και ενισχυτική διδασκαλία σε παιδιά, μαθήματα ελληνικών σε ενήλικες ή διαπολιτισμικές εκδηλώσεις. Σε ό,τι αφορά στις εθνικότητες, οι Σύροι είναι η πλειοψηφία μαζί με τους Ιρακινούς και τους Αφγανούς. Η παραμονή των ανθρώπων στα διαμερίσματα κατά μέσο όρο ήταν τρεις μήνες, ωστόσο με μεγάλες αποκλίσεις κατά περίπτωση.

Σύμφωνα με τη Δάφνη Καπετανάκη, από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, ανάμεσα στα οφέλη του προγράμματος συγκαταλέγονται η ενοικίαση μεγάλου αριθμού κλειστών διαμερισμάτων, η διάθεση του οικονομικού βοηθήματος από τους αιτούντες άσυλο στις τοπικές αγορές για να ψωνίσουν είδη πρώτης ανάγκης, και η απασχόληση πολλών επαγγελματιών κυρίως από τις τοπικές κοινωνίες.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε η Νικολέτα Κυράνα, το πρόγραμμα είχε ως αποτέλεσμα την ενίσχυση των τοπικών οικονομιών των νησιών, καθώς μόνο για το 2019 το μπάτζετ για την υλοποίησή του ανήλθε στα τρία εκατομμύρια ευρώ. Μεταξύ άλλων τα ενοίκια στα νησιά ανέρχονταν ανά μήνα στο ποσό των 77.089,5 ευρώ, ενώ χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι για δρομολόγια μεταφοράς ωφελούμενων με ταξί το πρώτο τρίμηνο του 2020 δαπανήθηκαν στη Χίο σχεδόν 1.800 ευρώ. Από την αρχή του 2020 ως και τα μέσα Απριλίου 2020 έχουν καταβληθεί 6.295 ευρώ στα τοπικά φαρμακεία των νησιών για την αγορά φαρμάκων και 7.000 ευρώ σε ιδιώτες γιατρούς, αλλά και 25.000 ευρώ σε τεχνίτες για επισκευές βλαβών σε διαμερίσματα.

Ο δήμαρχος Λέρου, Μιχάλης Κόλλιας, υπογράμμισε ότι το πρόγραμμα ESTIA «ήταν ό,τι καλύτερο για τους ανθρώπους αυτούς και για τις τοπικές κοινωνίες που ωφελήθηκαν και οικονομικά» και εξέφρασε την αντίθεσή του για την κατασκευή του νέου κέντρου υποδοχής και ταυτοποίησης στο νησί σε μια έκταση 65 στρεμμάτων. Επίσης, έθεσε το ερώτημα πώς θα διαμένουν οι ευάλωτοι στο νέο ΚΥΤ και πρότεινε να υπάρχει μια μικρή δομή, όπου να γίνεται καταγραφή και ταυτοποίηση των αιτούντων, και ταυτόχρονα να λειτουργούν και διαμερίσματα που να φιλοξενούν ευάλωτους.

Στόχος της ‘Αρσις, επισήμανε η επικεφαλής της οργάνωσης, Κατερίνα Πούτου, είναι η συνέχιση παραμονής της οργάνωσης στα νησιά, «που θα ξεφεύγει από τα στενά όρια του προσφυγικού πληθυσμού και θα κινείται στη συμπερίληψη του τοπικού πληθυσμού που στερείται βασικών αγαθών και υπηρεσιών». Σε αυτό το πλαίσιο θα συνεχιστεί η λειτουργία τριών κέντρων της στα νησιά: των κέντρων μη τυπικής εκπαίδευσης Ledu στη Λέρο και Kedu στην Κω και του Κέντρου «’Αλκη Ζέη» στη Σάμο.

Εξάλλου, όπως ανακοίνωσε η κ. Πούτου, η ‘Αρσις διασφάλισε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες να δοθεί αποζημίωση στους εργαζόμενους της οργάνωσης που απασχολούνταν στο πρόγραμμα των νησιών και οι συμβάσεις τους ολοκληρώνονται στο τέλος του 2020. Αυτή η ανακοίνωση ήρθε σε μια μέρα που το σωματείο εργαζόμενων της οργάνωσης πραγματοποιεί 24ωρη απεργία με αίτημα μεταξύ άλλων τη διασφάλιση των θέσεων εργασίας για όλους τους εργαζόμενους στην ‘Αρσις με συμβάσεις αορίστου χρόνου.