Δραματική μείωση στις αναγκαστικές επιστροφές αλλοδαπών στις χώρες καταγωγής τους το 2018, σε αναντιστοιχία με τον αυξημένο αριθμό των διοικητικά κρατουμένων αλλοδαπών, διαπιστώνει στην έκθεσή του για το έτος αυτό ο Συνήγορος του Πολίτη, ο εθνικός μηχανισμός εξωτερικού ελέγχου των διαδικασιών βάσει του σχετικού ενωσιακού δικαίου.
Στη σχετική «Ειδική έκθεση για τις Επιστροφές Αλλοδαπών», που δημοσιεύτηκε σήμερα, η ανεξάρτητη αρχή αναφέρει ότι σύμφωνα με τα παρεχόμενα από την ΕΛΑΣ στοιχεία, το 2018 οι αναγκαστικές επιστροφές μειώθηκαν κατά 42%, ενώ ο συνολικός αριθμός των διοικητικά κρατούμενων αλλοδαπών υπερβαίνει για δεύτερη χρονιά τους 3.000. Επίσης, σημειώνει ότι, όπως αποκαλύπτουν αναφορές που υποβλήθηκαν το 2018 στον Συνήγορο, η επέκταση της αστυνομικής κράτησης για λόγους δημόσιας τάξης ή εθνικής ασφάλειας που δεν αποσαφηνίζονται είναι ένδειξη αναγωγής της κράτησης από κατ’ εξαίρεση διοικητικό μέτρο για τη διασφάλιση της επιστροφής, σε κανόνα και εκφράζει την ανησυχία του για το φαινόμενο αυτό.
Παρατηρεί, εξάλλου, ότι τις αστυνομικές επιχειρήσεις επιστροφής επηρεάζουν και οι δυσλειτουργίες των διαδικασιών ασύλου, όπως η έλλειψη πληρότητας του υπηρεσιακού φακέλου, και επισημαίνει ουσιαστικές ελλείψεις στη διασύνδεση των αρχείων των δύο υπηρεσιών.
Στα σταθερά προβλήματα των επιχειρήσεων αναγκαστικής επιστροφής, ο Συνήγορος αναφέρει την ακαταλληλότητα των οχημάτων χερσαίας επιστροφής και των χώρων κράτησης ως σημείων αναχώρησης, την έλλειψη έγκαιρης ενημέρωσης των επιστρεφομένων, τη μερική εφαρμογή της αναγκαίας εξατομικευμένης κρίσης για την εφαρμογή μέσων δέσμευσης και την έλλειψη πιστοποιητικού ιατρικής ικανότητας ταξιδιού για όλους τους επιστρεφόμενους.
Στα θετικά σημεία των επιχειρήσεων σημειώνεται η καλή συνεργασία των αστυνομικών αρχών με την ανεξάρτητη αρχή, η καλή συμπεριφορά των συνοδών αστυνομικών «πλην μεμονωμένων περιπτώσεων στερεοτυπικών σχολίων», η τήρηση της δέσμευσης της ΕΛΑΣ προς τον Συνήγορο για εξαίρεση προσώπων από επανεισδοχή, όταν εκκρεμεί στο ακυρωτικό δικαστήριο αίτημα προσωρινής διαταγής αναστολής εκτέλεσης ή σε περιπτώσεις που η Αρχή Προσφυγών παρέπεμψε τον ενδιαφερόμενο στη διαδικασία άδειας διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους.
Τέλος, ο Συνήγορος του Πολίτη επισημαίνει τη σημασία της διαφάνειας και της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων σε ένα αποτελεσματικό σύστημα επιστροφών στην Ευρώπη, εστιάζοντας την κριτική του στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για αναδιατύπωση της Οδηγίας Επιστροφών, η οποία περιλαμβάνει μείωση εγγυήσεων για τις προϋποθέσεις διοικητικής κράτησης, για το δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής και άλλα δικαιώματα των παράτυπων μεταναστών.
