Το πρόγραμμα μαζικής αγοράς στοιχείων ενεργητικού, ύψους 1 τρισ. ευρώ αποφασίζει σήμερα η ΕΚΤ, ωστόσο δεν είναι ξεκάθαρο τι θα γίνει με την Ελλάδα και αν η χώρα θα μπορέσει να λάβει μέρος.

Η πρόταση αυτή σημαίνει πως θα διοχετευθεί ένα ποσό ύψους 1 τρισ. ευρώ στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Ευρώπης μέσα σε ένα χρονικό διάστημα το οποίο δεν θα ξεπεράσει τα δύο έτη

Η ΕΚΤ αναμένεται να ανακοινώσει στις 14:45 (ώρα Ελλάδας) τις αποφάσεις της για τα βασικά επιτόκιά της, ενώ θα ακολουθήσει στις 15:30 η πολυαναμενόμενη συνέντευξη του προέδρου της Μάριο Ντράγκι.

Στο μεταξύ, στελέχη των σημαντικότερων οίκων αξιολόγησης σε διεθνές επίπεδο επισήμαναν ότι εάν τα ελληνικά κρατικά ομόλογα εξαιρεθούν από το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, αυτό θα επηρεάσει αρνητικά το κρατικό αξιόχρεο της Ελλάδας, το οποίο είχε αναβαθμιστεί πρόσφατα.

Νωρίτερα σήμερα, ο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Εσθονίας και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ Άρντο Χάνσεν αναφέρθηκε ανοικτά στις επιφυλάξεις που υπάρχουν, λίγες ημέρες πριν τις βουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα. «Όταν υπάρχει μια πιθανότητα κάποιος να έρθει και να πει “θα αναδιαρθρώσω το χρέος μας”, το να δεσμευθούμε να αγοράσουμε τα ομόλογα της χώρας του είναι στα όρια αυτού που πρέπει να εξεταστεί», είπε ο Χάνσεν.

Για τους οίκους αξιολόγησης Standard and Poor’s, Moody’s, Fitch και DBRS, εάν η Ελλάδα εξαιρεθεί από το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, αυτό θα εγείρει δύσκολα ερωτήματα για το τι σημαίνει η απόφαση, που θα έχει μεγάλο πολιτικό συμβολισμό.

Ερωτηθείς σχετικά, ο αναλυτής του S&P Μόριτς Κρέμερ δήλωσε ότι δεν θέλει να κάνει καμιά υπόθεση για τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, επισήμανε πάντως ότι εάν η Ελλάδα συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα, αυτό θα διατηρήσει χαμηλά τα κόστη δανεισμού της, ενώ εάν δεν συμπεριληφθεί η χώρα δεν θα μοιραστεί τα οφέλη του. Τόνισε επίσης πως ακόμη και η αγορά ελληνικών κρατικών ομολόγων δεν αποτελεί πανάκεια για την αποφυγή μιας κήρυξης στάσης πληρωμών.

Ο Φέργκους Μακόρμικ, επικεφαλής της διεύθυνσης η οποία είναι αρμόδια για τα κρατικά ομόλογα στον οίκο DBRS, δεν ήταν τόσο επιφυλακτικός. Ερωτηθείς εάν σε μια τέτοια περίπτωση ο οίκος του θα υποβάθμιζε την Ελλάδα, απάντησε: «πιθανότατα». «Εάν αυτή η ιδέα, των αμοιβαίων ευθυνών, δεν γίνει αποδεκτή από όλα τα (κράτη) μέλη, τότε ο κίνδυνος αποχώρησης (από την ευρωζώνη) ενός ή περισσότερων μελών και της διάχυσης της κρίσης δεν θα απομακρυνθεί… Η κατάσταση θα είναι πολύ αρνητική».

Εάν αποφευχθεί η αγορά κρατικών ομολόγων της Ελλάδας το ίδιο θα μπορούσε να γίνει και στην περίπτωση της Κύπρου, μολονότι τα κρατικά ομόλογα των δύο χωρών συνεχίζουν να γίνονται δεκτά ως εγγύηση για την χορήγηση ρευστότητας στις τράπεζες των δύο χωρών από την ΕΚΤ.

Η πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης που εξετάζει η ΕΚΤ συνίσταται στη μαζική αγορά ομολόγων (κρατικών, τραπεζικών ή επιχειρηματικών) μέσω ισόποσης δημιουργίας χρήματος, με στόχο την αύξηση της ρευστότητας των τραπεζών και τη μείωση των αποδόσεων των ομολόγων και των επιτοκίων, ώστε να αυξηθεί η οικονομική δραστηριότητα. Πολιτική QE ακολούθησαν, για να αντιμετωπίσουν την κρίση, οι κεντρικές τράπεζες των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Ιαπωνίας. Η τελευταία, μάλιστα, σταμάτησε μόλις τον περασμένο Νοέμβριο ένα πρόγραμμα μαζικών αγορών ομολόγων (κρατικών και ιδιωτικών).

Η ΕΚΤ είναι η τελευταία από τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες που θα αποφασίσει για μία πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης, λόγω των αντιδράσεων που υπάρχουν στην πολιτική αυτή από τη γερμανική κεντρική τράπεζα (Μπούντεσμπανκ) και τις κεντρικές τράπεζες ορισμένων χωρών της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης. Οι αντιδράσεις της Μπούντεσμπανκ και της Γερμανίας γενικότερα υπάρχουν και σήμερα που ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη έγινε αρνητικός (-0,2% τον Δεκέμβριο) και για τον λόγο αυτόν οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ο πρόεδρος της ΕΚΤ κ. Ντράγκι έχει κάνει ορισμένες παραχωρήσεις όσον αφορά τον σχεδιασμό του προγράμματος και τις συζήτησε στη συνάντηση που είχε την περασμένη εβδομάδα με την καγκελάριο Μέρκελ.

Δεν είναι γνωστό τι θα αποφασισθεί για τα ειδικότερα χαρακτηριστικά του προγράμματος.

Πρώτον, με ποιον τρόπο θα κατανεμηθεί το συνολικό ύψος του προγράμματος σε κάθε χώρα της Ευρωζώνης. Το πιθανότερο σενάριο είναι η κατανομή να γίνει με βάση τη συμμετοχή κάθε χώρας στο κεφάλαιο της ΕΚΤ. Στην περίπτωση της Ελλάδας, όπου η συμμετοχή της είναι περίπου 3%, αυτό θα σήμαινε κατ’ αρχήν τη δυνατότητα αγοράς ελληνικών ομολόγων έως το ποσό των περίπου 16 δισ. ευρώ, όπως δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών Γκίκας Χαρδούβελης. Για την περίπτωση της Ελλάδας, δεν είναι σαφές, αν θα περιλαμβάνεται στην ενδεχόμενη αυριανή απόφαση, καθώς δημοσίευμα του γερμανικού περιοδικού Der Spiegel ανέφερε ότι τα ελληνικά ομόλογα θα εξαιρεθούν στη φάση αυτή. Σε κάθε περίπτωση, η ΕΚΤ έχει κάνει σαφές ότι θα δίνει ρευστότητα στην Ελλάδα, όσο η χώρα παραμένει σε πρόγραμμα. Σύμφωνα με πληροφορίες του γερμανικού περιοδικού Der Spiegel, εξετάζεται και ο περιορισμός ότι οι αγορές ομολόγων σε κάθε χώρα δεν θα μπορούν να υπερβαίνουν το 25% του χρέους της.
Δεύτερον, δεν είναι γνωστό αν οι αγορές θα γίνουν μόνο από την ΕΚΤ ή μόνο από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες ή θα προβλέπεται ένας συνδυασμός. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η Γερμανία ζήτησε οι αγορές να γίνονται μόνο από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες, οι οποίες θα φέρουν και τον κίνδυνο απώλειας κεφαλαίων σε περίπτωση μη αποπληρωμής των ομολόγων που έχουν αγοράσει.

Σημειώνεται ότι εγκρίθηκε από το διοικητικό συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας,(EKT), σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, το αίτημα συμμετοχής στον μηχανισμό Emergency Liquidity Assistance (ELA), για τις τέσσερις ελληνικές συστημικές τράπεζες.

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, το αίτημα εγκρίθηκε βάσει των σχετικών κανόνων, δηλαδή για χρονική διάρκεια δυο εβδομάδων, έως την επόμενη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ.