Μία κυβέρνηση που αρνείται να εξυπηρετήσει τα δάνειά της, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα οργίζεται, οι Έλληνες αδειάζουν τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς και οι επενδυτές ορμούν στη λεία: κάπως έτσι θα έμοιαζε ένα Grexit» σύμφωνα με οικονομολόγους, που ρωτήθηκαν από το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων και οι οποίοι δεν θεωρούν ότι αυτό το ενδεχόμενο είναι άμεσο.
Από την άνοιξη του 2010, κάθε φορά η δραματουργία είναι η ίδια: μία δοκιμασία για την Ελλάδα (εκλογές, καταβολή δόσης), ένα λιγότερο ή περισσότερο επίσημο σχόλιο προερχόμενο από τη Γερμανία και αμέσως οι αγορές αντιδρούν αρνητικά με την ιδέα μίας εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη, σχολιάζει το πρακτορείο.
Το ίδιο σενάριο επαναλήφθηκε και αυτή τη φορά: το Σάββατο, το περιοδικό Der Spiegel περνούσε το μήνυμα ότι η καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ είναι έτοιμη να αφήσει την Ελλάδα να βγει από την ευρωζώνη, σε περίπτωση που ο ΣΥΡΙΖΑ επικρατήσει στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου και θέσει υπό αμφισβήτηση τη δημοσιονομική λιτότητα.
Οι αγορές αντέδρασαν γρήγορα στη φήμη, που ξεκίνησε από το Βερολίνο: επιτόκια δανεισμού των ισχυρών χωρών σε ελεύθερη πτώση (Γερμανία, Γαλλία), πανικός στις αγορές και πτώση του ευρώ.
Το σενάριο που αποτελεί την πηγή της ανησυχίας τους είναι το ακόλουθο, όπως το περιγράφει στο blog του ο Αλεξάντρ Ντελέγκ, καθηγητή Οικονομίας του Σεν-Σιρ:
«Οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στη νέα ελληνική κυβέρνηση και την τρόικα είναι τεταμένες και δεν ολοκληρώνονται. Σε μία λήξη προθεσμίας αποπληρωμής χρέους, η Αθήνα αρνείται να πληρώσει. Αυτό ανησυχεί τους πάντες, οι Έλληνες σπεύδουν να σηκώσουν τις καταθέσεις τους από τις τράπεζες φοβούμενοι έξοδο από το ευρώ, οι επενδυτές αποσύρουν τα κεφάλαιά τους» γράφει ο οικονομολόγος.
Εξαντλημένες από την αφαίμαξη, οι ελληνικές τράπεζες ζητούν, τότε, επείγουσα βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα: «Εάν η ΕΚΤ θέσει όρους (στην κυβέρνηση) και ο ΣΥΡΙΖΑ τους αρνηθεί, αμέσως το νόμισμα που έχει “κόψει” η Τράπεζα της Ελλάδος δεν είναι πια ευρώ, όπως τα άλλα ευρώ» γεγονός που αποτελεί ντε φάκτο Grexit.
Στην περίπτωση αυτή, η Αθήνα «πρέπει να θέσει σε λειτουργία έναν μηχανισμό ελέγχου της κίνησης κεφαλαίων για να προλάβει τη διαρροή τους, να τυπώσει νέο νόμισμα, η αξία του οποίου θα μειωνόταν με γρήγορους ρυθμούς σε σχέση με το ευρώ, γεγονός που θα καθιστούσε αναπότρεπτη την ολοκληρωτική στάση πληρωμών του χρέους της σε ευρώ» εξηγεί ο οικονομολόγος.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιμένει στο γεγονός ότι η συμμετοχή μίας χώρας στη νομισματική ένωση είναι «αμετάκλητη». Αλλά, «ακόμη κι αν δεν υπάρχει ρήτρα» που να προβλέπει ότι μία χώρα εξέρχεται της ζώνης του ευρώ, «παραμένει η δυνατότητα εξεύρεσης μίας νομικής κατασκευής» που να το επιτρέπει, λέει ο Γιάννης Εμμανουηλίδης του European Policy Center.
Μία έξοδος από την ευρωζώνη θα μπορούσε να συνδυασθεί με μία έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, δυνατότητα που προβλέπεται από τις συνθήκες.
Λίγοι είναι οι οικονομολόγοι που θεωρούν πιθανό αυτό το ντόμινο εξελίξεων.
Οι Γεργκ Κρέμερ και Κρίστοφ Βάιλ της Commerzbank, επισημαίνουν σε σημείωμά τους ότι ο Αλέξης Τσίπρας δεν έχει ακόμη κερδίσει τις εκλογές και ότι, σε κάθε περίπτωση, «ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ, ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση επιθυμούν την έξοδο από την ευρωζώνη».
Οι οικονομικοί αναλυτές προβλέπουν έναν «κακό συμβιβασμό» ανάμεσα στους πιστωτές και την Ελλάδα «έπειτα από μία εξαντλητική παρτίδα πόκερ». Τελικά, υπολογίζουν σε ένα προς τέσσερα τις πιθανότητες εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη.
Ένας συμβιβασμός θα προέβλεπε τη χορήγηση προληπτικής γραμμής πίστωσης στην Ελλάδα, που θα αντικαθιστούσε το σημερινό πρόγραμμα στήριξης, το οποίο οδεύει προς το τέλος του, αλλά με χαλαρότερους όρους.
Σε αντάλλαγμα, η κυβέρνηση θα διατηρήσει λίγο πολύ το δημοσιονομικό της πρόγραμμα, χωρίς να κάνει επιπλέον προσπάθειες.
Σύμφωνα με τους οικονομικούς σχολιαστές, πιθανή είναι επίσης μία «ήπια» αναδιάρθρωση του χρέους, που δεν θα αποτελεί παραγραφή, αλλά αναδιάρθρωση με την υποστήριξη της ΕΚΤ.
Οι οικονομικοί αναλυτές τονίζουν επίσης τη «συμβατότητα» ανάμεσα σε ορισμένες εξαγγελίες του κ. Τσίπρα και απαιτήσεις της τρόικας, όπως η κατάρτιση κτηματολογίου για την επιβολή φόρου ακίνητης περιουσίας.
Για τον Κρίστοφερ Ντέμπικ, της Saxo Banque, η Ελλάδα «δεν θα βγει σήμερα ούτε αύριο από την ευρωζώνη, αλλά το θέμα μπορεί να τεθεί περισσότερο μακροπρόθεσμα», εξαιτίας της έλλειψης ανταγωνιστικότητας και της διόγκωσης του χρέους, λόγω «των αστοχιών της τυφλής λιτότητας».
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Αλεξάντρ Ντελέγκ, δεν αποκλείεται, απέναντι στην άνοδο των παρατάξεων της άκρας Αριστεράς στην Ισπανία και την Ιταλία, και της άκρας Δεξιάς στη Γαλλία και τη Γερμανία, τα ευρωπαϊκά κράτη να θελήσουν «να κάνουν την Ελλάδα παράδειγμα: είτε μία χώρα παραμένει στις τάξεις, είτε εκδιώκεται, κατά προτίμηση με τον πλέον επώδυνο τρόπο»…
