Η κρίση μείωσε και την παραοικονομία στην Ελλάδα

Πλήγμα και στην παραοικονομία έχει καταφέρει η παρατεταμένη οικονομική κρίση στην Ελλάδα και την Ισπανία. Συγκεκριμένα, η ύφεση της επίσημης οικονομίας στις δύο χώρες είναι τόσο ισχυρή και η συρρίκνωση του εισοδήματος των πολιτών τόσο μεγάλη, που έχει μειωθεί κάθετα ακόμη και η ζήτηση για δραστηριότητες της σκιώδους (σ.σ. όπως οι -συχνά ανασφάλιστες- υπηρεσίες οικιακών βοηθών, τα ιδιωτικά μαθήματα ή η φροντίδα βρεφών στο σπίτι).

Ως αποτέλεσμα, η παραοικονομία και στις δύο χώρες υπολογίζεται ότι υποχώρησε αισθητά: στη μεν Ελλάδα διαμορφώνεται φέτος (πρόβλεψη) στο 23,6% του ΑΕΠ, έναντι 24% πέρυσι, 25,1% στο προ κρίσης 2007 και 28,2% το 2003, ενώ στην Ισπανία εκτιμάται ότι μειώθηκε στο 18,6% του ΑΕΠ, από 19,2% το 2012 και 22,2% το 2003.

Τα παραπάνω προκύπτουν από τις εκτιμήσεις του – θεωρούμενου ως ειδικού, παγκοσμίως, σε ζητήματα σκιώδους οικονομίας – αυστριακού καθηγητή Φρίντριχ Σνάιντερ. Αύριο, ο κ.Σνάιντερ ανακοινώνει μέσω τηλεδιάσκεψης στη Θεσσαλονίκη τα τελευταία στοιχεία, που έχει συλλέξει για την παραοικονομία στην Ελλάδα κατά το 2013.

Παράλληλα, ο αυστριακός καθηγητής ισχυρίζεται ότι η μάχη κατά της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα έχει αρχίσει, ως προς έναν βαθμό, να αποδίδει καρπούς. Συγκεκριμένα, όπως επισημαίνει, το ύψος της φοροδιαφυγής που σχετίζεται με την έμμεση φορολογία και την αυτοαπασχόληση στην Ελλάδα μειώθηκε στο 4% του ΑΕΠ το 2010, από 5,6% το 2009.

Η παρουσίαση της νέας μελέτης του κ.Σνάιντερ θα γίνει στη διάρκεια διεθνούς συνεδρίου με τίτλο «International Conference on International Business 2013», που συνδιοργανώνουν το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (cedefop), σε συνεργασία με τους εξής φορείς: τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Πανεπιστημίου Πειραιώς, Σχολή Πολιτικών Επιστημών Πανεπιστημίου Μεσσήνης (University of Messina), πανεπιστήμιο UMR LADYSS, Paris Diderot της Γαλλίας και Σχολή Επιχειρήσεων και Οικονομικών του αμερικανικού κρατικού πανεπιστημίου του Winston-Salem.

Σύμφωνα με την παρουσίαση του κ Σνάιντερ, που έχει στη διάθεσή του το ΑΠΕ-ΜΠΕ, η μείωση της παραοικονομίας δεν αφορά αποκλειστικά και μόνο την Ελλάδα και την Ισπανία.

Κατά τα έτη 2012 και 2013 (μέχρι στιγμής), η παραοικονομία έχει μειωθεί στις περισσότερες από τις 38 χώρες-μέλη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), σε σχέση με το 2008.

Όμως, αν στην Ελλάδα το αίτιο για τη μείωσή της είναι η παρατεταμένη οικονομική κρίση, στις περισσότερες από τις υπόλοιπες χώρες ήταν η σταδιακή υπέρβαση αυτής.

«Με την επίσημη οικονομία είτε να ανακάμπτει δυναμικά είτε να αναπτύσσεται ραγδαία, οι άνθρωποι έχουν λιγότερα κίνητρα να αναπτύξουν πρόσθετες δραστηριότητες στον τομέα της σκιώδους οικονομίας για να κερδίσουν μαύρα χρήματα», εξηγεί ο καθηγητής Σνάιντερ.

Έμμεση φορολογία, αυτοαπασχόληση και ανεργία δημιουργούν «σκιές» στην οικονομία

Σε ό,τι αφορά γενικότερα τους παράγοντες που «βαραίνουν» περισσότερο στη δημιουργία της παραοικονομίας στις 38 χώρες του ΟΟΣΑ την περίοδο 1999-2010, η έμμεση φορολογία έχει τον πρώτο λόγο (μέσος όρος 29,4% στους «38») και η αυτοαπασχόληση τον δεύτερο (22,2%), αν και στην Ελλάδα η εικόνα αντιστρέφεται.

Συγκεκριμένα, στη χώρα μας η αυτοαπασχόληση παίζει με διαφορά, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του κ.Σνάιντερ, τον υπ’ αριθμόν ένα ρόλο στο μέγεθος και την ανάπτυξη της παραοικονομίας (37,6%), ακολουθούμενη από την έμμεση φορολογία (21,8%).

Τόσο στο «κλαμπ» των 38 όσο και στην Ελλάδα, η ανεργία κατατάσσεται τρίτη στη λίστα παραγόντων με τη μεγαλύτερη επίπτωση στο μέγεθος και την ανάπτυξη της σκιώδους οικονομίας, με ποσοστό “συνεισφοράς” 16,9% (στους 38) και 18% αντίστοιχα (σ.σ. καθώς η έλλειψη εργασίας σε πολλές περιπτώσεις εξωθεί τους ανέργους σε παράνομη οικονομική δραστηριότητα, προκειμένου να εξασφαλίσουν τα προς το ζην).

Ένατη μεταξύ των 27 η Ελλάδα στο μέγεθος της παραοικονομίας, με πρώτη τη Βουλγαρία

Συνολικά, στην έρευνα του 2013 (πρόβλεψη), η Ελλάδα κατατάσσεται στην ένατη θέση μεταξύ των 27 κρατών-μελών της ΕΕ, από άποψη μεγέθους της παραοικονομίας (23,6% του ΑΕΠ), υπερβαίνοντας σημαντικά τον κοινοτικό μέσο όρο (18,4%).

Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Βουλγαρία, με τη σκιώδη οικονομία να αντιστοιχεί στο 31,2% του ΑΕΠ και ακολουθούν κατά σειρά: Ρουμανία (28,4%), Λιθουανία (28%), Εσθονία (27,6%), Λετονία (25,5%), Κύπρος (25,2%), Μάλτα (24,3%) και Πολωνία (23,8%). Υψηλή είναι η παραοικονομία και στην Κροατία (28,4%)και την Τουρκία (26,5%).

Αντιστρέφοντας τη λίστα, τη μικρότερη παραοικονομία στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 έχει η Αυστρία (μόλις 7,5%), ακολουθούμενη από το Λουξεμβούργο (8%), την Ολλανδία (9,1%) και το Ηνωμένο Βασίλειο (9,7%). Εκτός ΕΕ των 27, τη μικρότερη παραοικονομία (7,1%) έχει η Ελβετία.

Υπενθυμίζεται ότι, με βάση στοιχεία που ο κ.Σνάιντερ είχε παρουσιάσει τον περσινό Μάιο, το μέγεθος της σκιώδους οικονομίας στην Ελλάδα υπολογιζόταν τότε στα 60 δισ. ευρώ, εκ των οποίων, όμως -σύμφωνα πάντα με τον ίδιο- τα περίπου 20 δισ. καταγράφονταν στο επίσημο ΑΕΠ, καθώς προέρχονται από εν μέρει νόμιμες δραστηριότητες (πχ, από έναν τεχνίτη, που θα κόψει απόδειξη για την παροχή υπηρεσίας στο όνομα του εργοδότη του, ο οποίος όμως δεν καταβάλει ασφαλιστικές εισφορές του υπαλλήλου του). Τα υπόλοιπα 40 δισ. ευρώ προέρχονταν από παράνομες δραστηριότητες.

Ο ίδιος είχε επισημάνει ότι, το 2009-2010, τη μεγαλύτερη συνεισφορά στο φαινόμενο έχει ο κλάδος των υπηρεσιών (π.χ., ξενοδοχεία και εστιατόρια) με ποσοστό 22% στα “μαύρα” ευρώ (13,8 δισ. ευρώ!), ενώ ακολουθούν κατά σειρά οι τομείς διασκέδασης-ψυχαγωγίας (21%), κατασκευών (20%), εμπορίου οχημάτων-μηχανημάτων κτλ (19%) και των διάφορων υπηρεσιών (πχ, ιδιωτικά μαθήματα, κομμωτική, φροντίδα βρεφών, με 18%).

Άρα, το γεγονός ότι η επίσημη οικονομία μικραίνει, ότι κλάδοι όπως οι κατασκευές και η ψυχαγωγία έχουν υποστεί καθίζηση και τα εισοδήματα μειώνονται, με αποτέλεσμα να συρρικνώνεται και η ανασφάλιστη εργασία, οδηγεί σε συρρίκνωση και της σκιώδους οικονομίας.