Έχουν κλείσει… τη στρόφιγγα οι τράπεζες

Στους επόμενους μήνες του 2011 αναμένεται να συνεχισθεί η διαμόρφωση αρνητικών ρυθμών αύξησης των πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τομέα σε ετήσια βάση, σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών της Alpha Bank, που διατυπώνονται στο τελευταίο οικονομικό δελτίο της τράπεζας, με τις οποίες συμφωνούν η πλειονότητα των αναλυτών και άλλων τραπεζών.

Η τάση αυτή αναμένεται να αντιστραφεί με την σταδιακή αποκατάσταση της εμπιστοσύνη των αγορών στις δυνατότητες του Ελληνικού δημοσίου να εξυπηρετήσει το χρέος του. Η καλύτερη πρόσβαση του Ελληνικού δημοσίου στις αγορές θα σημάνει και την αντίστοιχη βελτίωση της πρόσβασης και των Ελληνικών τραπεζών σε αυτές τις αγορές.

Ο ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης προς το σύνολο του ιδιωτικού τομέα (επιχειρήσεις, ελεύθεροι επαγγελματίες και νοικοκυριά) παρουσίασε οριακή επιβράδυνση κατά 0,3% σε ετήσια βάση τον Ιανουάριο του 2011, από -0,1% το Δεκέμβριο του 2010, και +4,1% τον Δεκέμβριο του 2009. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής των δανείων συνεχίζει να μειώνεται σταδιακά και έχει τώρα περιέλθει σε ελαφρά αρνητικό επίπεδο, εξαιτίας των αντίξοων συνθηκών στην οικονομία και τις τράπεζες που προκλήθηκαν από τη μεγάλη κρίση του δημοσίου χρέους και της υποβάθμισης της πιστοληπτικής ικανότητας του ελληνικού δημοσίου (κατά 7 βαθμίδες από την Moody’s, στο Β1 τον Μάρτιο του 2011, από το Α3 τον Ιούνιο του 2010).

Η μεγάλη αβεβαιότητα που συνεπάγεται η ύφεση στην οικονομία, η οποία δημιουργήθηκε και διατηρείται εξαιτίας των ανωτέρω εξελίξεων, επισημαίνουν οι τραπεζικοί αναλυτές, έχει μειώσει υπέρμετρα την καταναλωτική και επιχειρηματική εμπιστοσύνη παρά τη μικρή βελτίωσή της τον Ιανουάριο του 2011 και τον Φεβρουάριο του 2011 και τις λιανικές πωλήσεις ιδιαίτερα διαρκών αγαθών και επομένως και τη ζήτηση καταναλωτικών και στεγαστικών δανείων. Από την άλλη πλευρά, η κατακόρυφη πτώση των επιχειρηματικών επενδύσεων (συμπεριλαμβανομένων και των επενδύσεων σε κατασκευές) και του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων (ιδιαίτερα στο εμπόριο) συμβάλλει στη μείωση του ρυθμού αύξησης των δανείων προς τις επιχειρήσεις. Γενικά, η κρίση έχει αυξήσει σημαντικά το κόστος του χρήματος για τις εγχώριες τράπεζες, τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά αφού επιδρά αρνητικά και στο κόστος και στο ύψος των τραπεζικών καταθέσεων.

Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, ο λόγος των δανείων προς καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα αυξήθηκε τον Δεκέμβριο του 2010 στο 123,1% από 106,5% τον Δεκέμβριο του 2009, λόγω κυρίως της μείωσης των καταθέσεων.

Ο λόγος αυτός παραμένει στα χαμηλότερα επίπεδα μεταξύ των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών. Η δε συγκράτησή του στα επίπεδα του Δεκεμβρίου του 2010 θα επιτευχθεί κυρίως με την πτώση των χορηγήσεων τουλάχιστον έως τα μέσα του 2011 και με την ανάκαμψη των χορηγήσεων και των καταθέσεων από το δεύτερο εξάμηνο του 2011. Η παρατηρούμενη άνοδος των επιτοκίων στις βασικές κατηγορίες των δανείων συμβάλλει, ενδεχομένως, στην συγκράτηση του ρυθμού αύξησης των χορηγήσεων.

Ειδικότερα σημειώνεται ότι το μέσο επιτόκιο χορηγήσεων προς επιχειρήσεις, ελεύθερους επιχειρηματίες και τα νοικοκυριά αυξήθηκε στο 5,73%, 8,41% και 6,03% αντίστοιχα τον Δεκέμβριο του 2010, από 4,81%, 8,24% και 5,71% αντίστοιχα τον Ιούνιο του 2010. Περαιτέρω αύξηση των επιτοκίων χορηγήσεων προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά αναμένεται με την αύξηση των επιτοκίων euribor, μετά την προειδοποίηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ότι μπορεί να προχωρήσει σε αύξηση των επιτοκίων παρέμβασής της στους επόμενους μήνες.

Η πιστωτική επέκταση προς τις επιχειρήσεις επιβραδύνθηκε στο 0,8% σε ετήσια βάση τον Ιανουάριο του 2011 από 0,9% τον Δεκέμβριο του 2010, έναντι 4,5% τον Ιανουάριο του 2010. Ειδικότερα, σημειώνεται η επιβράδυνση, για πρώτη φορά μετά από πολλούς μήνες, της πτωτικής πορείας των πιστώσεων προς τη βιομηχανία, η οποία ενισχύεται τελευταία από την αύξηση των εξαγωγών. Από την άλλη πλευρά, επιβράδυνση των ρυθμού των χορηγήσεων σημειώθηκε τον Ιανουάριο του 2011 σε όλους τους κλάδους εκτός της ναυτιλίας (+7,2%). Σημειώνεται η μεγάλη πτώση των πιστώσεων προς το εμπόριο (Ιανουάριος 2011: -3,9% σε ετήσια βάση), προς τις μεταφορές – επικοινωνίες εκτός της Ναυτιλίας (Ιανουάριος 2011: -12,4%) και προς την Γεωργία (Ιανουάριος 2011: – 1,7%). Υψηλή εξακολουθεί να είναι η αύξηση των χορηγήσεων στον κλάδο «Ηλεκτρισμός-Φωταέριο-Ύδρευση» (Ιανουάριος 2011: +19,6%). Σε θετικό- αλλά πολύ χαμηλό- πρόσημο παρέμεινε και η πιστωτική επέκταση προς τον τουρισμό (+1,3%) και τις κατασκευές (+0,7%).

Ο ρυθμός μεταβολής των δανείων προς τα νοικοκυριά κατέστη για πρώτη φορά αρνητικός τον Οκτώβριο του 2010, λόγω του έντονα αρνητικού ρυθμού μεταβολής των καταναλωτικών δανείων, ενώ των στεγαστικών δανείων έγινε αρνητικός τον Δεκέμβριο του 2010. Η επιβράδυνση αυτή συνεχίσθηκε και το Ιανουάριο του 2011, λόγω της επίτασης του αρνητικού ρυθμού των καταναλωτικών δανείων (Ιανουάριος 2011: -3,9%) και της πρόσθετης μικρής κάμψης των στεγαστικών (-0,7%). Η μείωση της ροής των καταναλωτικών δανείων είναι κυρίως αποτέλεσμα της πτώση της ζήτησης για διαρκή κυρίως σε μεγάλο βαθμό εισαγόμενα καταναλωτικά αγαθά.